O dereito incumprido de vivir en galego

Por todos é sabido que é complexo vivir en galego. A normalización sería que a lingua estivese presente en todos os usos e situacións de forma natural, algo que na actualidade non pasa, pois ás veces sentímonos estranxeiras na propia terra. Iso acontece porque existe unha Lei de normalización lingüística e un Plan que quedaron a medias, e nos que nos últimos anos non só non se avanza senón que mesmo se retrocede e se avivan vellos prexuízos que criamos superados. Marcos Maceira e Elsa Quintas, responsábeis da Mesa Pola Normalización Lingüística analizan en Liberdade para o galego cales son os planos de actuación e aqueles nos que se falla. Con limiares de Pilar García Negro e Paul Bilbao, o libro é unha ollada afiada e práctica desde dúas perspectivas nas que os autores son expertos: a historia e o dereito. Maceira e Quintas aseveran que non houbo unha política activa, transversal e planificada de corrección das causas históricas de desprestixio social do galego. De feito, "a liberdade para o uso do noso idioma está condicionada a se manter sempre baixo a subordinación e secundarización respecto do español". A política lingüicida da Xunta da Galiza foi total nestes anos, pois mantéñense e avívanse vellos prexuízos. O libro é unha análise dura e certeira das promesas e dos incumprimentos, e do moito que aínda fica por facer. No ensino, por exemplo, todo retrocedeu co mal chamado "decreto do plurilingüismo", a través do cal o galego é relegado a niveis de uso anecdótico, polo que todo o que se fai nos centros en canto á lingua depende, na súa maioría, do profesorado comprometido, e de aí xermolan iniciativas como "21 días co galego" ou "Aquí tamén se fala". No caso da Xustiza é onde sentimos máis indefensión e desprotección. O coñecemento da lingua por parte do funcionariado da Xustiza non é unha exixencia, senón un mérito, de aí que se queremos ser atendidas ou que a nosa causa conte cos documentos en galego sufriremos demoras e negativas. Algo semellante acontece na administración pública, pois en moitos espazos non se garante a comunicación en galego, non se crean servizos de normalización, e mesmo algunhas administracións néganse a tramitar expedientes nesta lingua aínda cando a cidadanía o exixe. Non podemos esquecer os incumprimentos nos medios de comunicación, así como na economía e na sociedade, na saúde e no lecer, ademais da súa proxección exterior. Unha obra que demostra o longo camiño que temos por diante, e tamén o gran traballo de asociacións como A Mesa.