O poder terrorífico do medo

Volver á casa e atoparse coas pantasmas. Hai moitos libros recentes que tratan esta temática, caso de O estado intermedio de Rexina Vega, A destempo de Silvia Bardelás, ou Para toda a vida de Eva Moreda. Todos eles teñen en común que buscan reconstruír a memoria e ollar o pasado, ás veces con nostalxia pero moitas veces sen ela. A esta nómina únese A noite do oso, a recente novela de Abel Tomé coa que gañou o Premio García Barros 2024, e na que a poesía de Sylvia Plath torna protagonista. Despois doutros premios como o Illa Nova de Galaxia ou o Merlín de Xerais, Tomé sorpréndenos nesta novela cun estilo moi poético, no que atopamos moitas metáforas e imaxes que nos levan directamente á poeta norteamericana, que se mimetiza coa protagonista, Alexandra Moure. A obra parte precisamente da volta desta á casa da infancia despois da morte do avó para asistir ao enterro, pero non vén soa, senón que agocha no coche un segredo que a leva a un pasado que quere esquecer e cunha dor que aflora en cada recuncho. Aí comeza a ser consciente de que “o medo ten un poder terrorífico”, pois ela descóbreo tanto na súa vida persoal como na do avó e na de todas as persoas das que comeza a saber máis neste regreso obrigado. Ela volve, e aí, en Caim, comeza un camiño, que a enche de pánico, para indagar quen foi o seu avó, ao que alcumaban 'O Oso'. Entre historias da guerra e de nazis, referenda que non debemos renunciar ás nosas orixes, a saber de onde vimos. Todo o que vive nesa vila ficticia pero con tinturas reais mestúrase coa súa propia experiencia actual, acabada de saír dunha relación amorosa brutal no seu sentido máis literal. E é precisamente nesta ensamblaxe das dúas realidades onde se sitúan as referencias continuas a Sylvia Plath, unha das grandes poetas que se suicidou metendo a cabeza nun forno, deprimida por unha parella que a torturaba e coartaba, da que moitos coñecemos esa anécdota pero poucos a súa obra. Na novela de Tomé, igual que acontece na escrita de Plath, todo é terrorificamente belo, pois a poesía eclosiona nos recunchos máis inesperados, ata na morte. Tanto é así que eu pensei todo o tempo que estaba case que nunha longa carta a Sylvia Plath, a través da que revitalizar os seus versos e dárnolos a coñecer. Unha delicia son tamén os fragmentos nos que reivindica a forma de vivir demorada, ese cortar a herba e a leña da avoa e da nai, esa forma de erguer unha vila nas mans. Aí tamén está a poesía, e tamén é onde o autor dá un salto grande a nivel estilístico se o comparamos coas outras novelas previas, como A noite do lobo.