A revolución do galego Soto

Carne para cans, escrita polo galego Manuel L. Poy e debuxada polo arxentino Kundo Krunch –un dos convidados do pasado Viñetas desde o Atlántico–, é a máis recente publicación da coruñesa Demo Editorial. Esta banda deseñada cóntanos a historia dun deses galegos da diáspora que foi máis coñecido alá que aquí. É a historia do ferrolán Antonio Soto Canalejo, alcumado "O galego Soto", que foi líder anarquista e foi crucial nas revoltas dos obreiros e dos estancieros –traballadoras dos grandes latifundios– na Arxentina dos anos 20 do século pasado. As revoltas chegaron a ser unha cuestión de estado, que decidiu reprimilas co exército, o que desatou unha terríbel violencia. O galego Soto, que salvou a vida cruzando os Andes, rematou os seus días rexentando un restaurante na cidade chilena de Punta Arenas onde seguiu fiel aos seus principios de solidariedade obreira e anarquista. A mala noticia é que, por desgraza, o guión non acaba de funcionar. Feito a base de retallos e de anécdotas, nunha sorte de crónica, non é quen de acadar a consistencia nin a coherencia necesaria para que a narración funcione. Ten un estilo sorprendentemente deslabazado que non facilita a lectura e nunca consegue que nos prendamos desta historia. Pode que a distancia coa Arxentina, as présas ou, simplemente, as dificultades se conxuraran para que un guionista solvente e con obras ben interesantes publicadas, como Mamed Casanova: O fillo da Furia (Demo Editorial, 2010) ou Os días do cometa (Demo Editorial, 2014), non fora quen de lle dar unha estrutura e unha narratividade axeitada. A boa noticia é a confirmación, para o público galego, dese descubrimento que foi o debuxante arxentino Kundo Krunch cando esta mesma editora publicou o ano pasado O Cárcere da fin do mundo (Demo Editorial, 2023). O traballo do debuxante é moi solvente. Fiel ao seu estilo, tan persoal como cativador, Kundo é ben recoñecíbel polas súas figuras de trazo sinxelo pero definitivo e tamén por un sedutor e intelixente uso da cor que enmarca ás mil marabillas os tempos da historia. Mais, un debuxante que non ten un bo guión pouco pode facer mais que intentar suplir con calidade estética as eivas. Ademais, o volume segue a moda de introducir material adicional. Non obstante, desta volta son páxinas con pouco interese: un dossier da autoría do escritor Xavier Alcalá que conta batallas pasadas que nada aportan. A nada absoluta nun estilo pedante e soporífero, durante oito páxinas, cuxo único interese son as fotografías antigas do galego Soto. Non podemos máis que preguntarnos o porqué desta innecesaria sección. De seguro, tería sido moito máis interesante o habitual "así se fixo" cos bosquexos de creación de personaxes, por exemplo. Finalmente, a calidade da edición é boa, como é marca da casa. Segue o formato canónico de Demo Editorial: capa branda e interior con papel mate de boa gramaxe, unha impresión a cor de excelente calidade e, por riba de todo, un prezo contido que sempre se agradece.