Diversidade intelixente

O Eixo do Jazz é unha asociación que leva xa sete anos tecendo vínculos entre o jazz galego e o portugués, organizando todo tipo de actividades -desde obradoiros de formación até ciclos como o Porta Jazz de Famalicão- e mesmo creando un ensemble, de formación variábel, dedicado exclusivamente a tocar repertorios galegos e portugueses. Con este ensemble, a asociación grava algúns discos que baixo o título Eixo do Jazz Ensemble meets... rexistra concertos dedicados a destacar a obra dalgún músico: xa falamos nestas páxinas dos dedicados ao compositor e pianista lisboeta Mário Laginha e ao baterista de Cangas (O Morrazo) Iago Fernández, aínda que os concertos de Famalicão xa contaron con outros protagonistas como Abe Rábade ou Virxilio da Silva. O último rexistro, Eixo do Jazz Ensemble meets João Paulo Esteves da Silva está dedicado a unha figura verdadeiramente esencial e, ao tempo, singular da escena do jazz luso: Esteves da Silva, ademais dun virtuoso pianista é poeta, tradutor –verteu ao portugués, entre outros, a Shakespeare e Molière– e compuxo música para proxectos que dialogaban con outras artes: fotografía –con José Luís Neto–, cinema –con Gonçalo Waddington– ou teatro –en obras de Beckett, Ibsen ou Brech–. A tradición jazzística atópase neste disco coa música clásica, a tradicional portuguesa e a canción lixeira en nove pezas entregadas a unha improvisación guiada que vai creando unha estrutura sólida e que propicia un diálogo organizado no que brillan ecos de músicas moi diversas sen que o conxunto perda de vista a fidelidade ao jazz moderno. Se cadra, o paradigma desta hibridación podémolo atopar en “Fado Chão”, unha peza que transforma en brinquedo patróns tradicionais. No outro extremo do amplo inventario de rexistros que manexa o pianista podemos situar “Nuno Moura le Robert Musil”, unha composición que se entrega sen barreiras á improvisación contemporánea, permitindo aos músicos recrear a consternación harmónica dos momentos máis insurrectos do free jazz. Entre medias, o ensemble vai nadando entre diferentes ambientes melódicos e rítmicos que se entrecruzan e que suxiren múltiplos vencellos entre as músicas que os inspiran. Ecos da música brasileira das décadas de 1960 e 1970, da tradición camerística e mesmo certas alusións ao piano de jazz máis clásico –na introdución de “Certeza”, por exemplo, talvez a peza máis completa de todo o álbum– logran crear un conxunto tan coherente como diverso. Un disco que se rebela contra a tentativa dominante de uniformizar o gusto musical e que o fai desde unha elegancia e unha intelixencia sorprendentes.