A música e o sistema patriarcal

Estou a realizar un traballo de investigación sobre as desigualdades xeradas polo sistema patriarcal na nosa música tradicional. No marco teórico, destaco que a maioría das persoas que transmitiron este patrimonio son mulleres, segundo Montse Rivera preto do 80%. Convido os lectores e lectoras a reflexionar: se os escenarios son elementos de poder, os seus referentes artísticos neste xénero musical son máis homes ou mulleres? O traballo que fixen dividiuse en dúas partes: unha cuantitativa e outra cualitativa. Na investigación cuantitativa, documentei 427 discos de grupos de música tradicional ou folk publicados desde os anos 80 ata a actualidade. Non están todos os que existen, pero é unha mostra representativa que inclúe todos os grandes nomes. Os grupos catalogáronse segundo se están formados principalmente por mulleres, se unha muller lidera o grupo e o ano de publicación, entre outros parámetros. Dos discos documentados, só o 26% son de bandas con maioría de mulleres e só o 10% de bandas lideradas por mulleres. Algúns nomes na primeira categoría son Leilía, Tanxugueiras, Habelas Hainas, Ialma e Lagharteiras. Na segunda categoría atópanse Susana Seivane, Cristina Pato, Mercedes Peón, Uxía Senlle e Carme López. Na segunda parte do traballo, a parte cualitativa, realicei unha serie de entrevistas a mulleres que teñen sido referentes no panorama artístico galego. Elas foron Carme López, Montse Rivera de Leilía, Xiana Teixeiro e Sara Faro das Fillas de Cassandra. Nas entrevistas pregunto sobre as causas das diferenzas entre a realidade das informantes e dos escenarios, a resposta ten razoamentos diversos pero todas teñen un consenso común, o sistema patriarcal. Cando pregunto se teñen experimentado na súa propia pel situación de machismo son moitas as citas: "ninguneo" por parte de técnicos de son, de organizadores de festivais, de xornalistas… As catro sinalan de forma clara as dificultades que enfrontan as mulleres: por seren máis responsables dos coidados, máis dificultades para conciliar ou maior presión para desenvolver a súa carreira entre as máis sinaladas. Sen dúbida destaca a presión engadida das mulleres artistas, que ven como o seu traballo ten unha mirada máis crítica, como se observa historicamente con Mercedes Peón ou Cristina Pato. Así mesmo, destacan como os homes se senten lexitimados para poñer o seu nome ao proxecto, son moitas as bandas cunha maioría de mulleres, cuxo nome visible é un home. Sen dúbida este é só un resumo breve das múltiples inxustizas que viven as artistas galegas na súa vida laboral, inxustizas que comezan a racharse co nomeamento das informantes, contratando máis grupos de mulleres, permitíndolles ás mulleres acceder aos espazos de poder que lle foron arrebatados. Queda moito por facer, pero está na nosa man: escoitalas, apoialas, programalas.