38% das persoas que traballan no sector agrario na Galiza son asalariadas

As tendencias na composición da poboación ocupada no sector agrario na Galiza atenden a mudanzas de fondo. Segundo os datos que achega a Enquisa de Poboación Activa (EPA), referida a 2023, un 38,5% das persoas empregadas no agro eran asalariadas, o que significa un incremento de 10,2 puntos en relación a 2015, cando a poboación asalariada agraria representaba 28,3% de toda a ocupación no sector. Neste sentido, a porcentaxe de asalariados e asalariadas no complexo agrario incrementouse en 73,5% durante o período. O número de empresariado agrario con asalariados e asalariadas tamén marcou unha alza. Porén, neste caso o incremento foi máis reducido, pasando de significar en 2015 un 5,7% da poboación agraria ocupada a sumar en 2023 un 5,8%, rexistrando un aumento porcentual dunha décima e en termos absolutas de perto de 400 persoas. A este respecto, as cifras da EPA apuntan a unha suba da poboación asalariada como consecuencia da ampliación daquelas unidades produtivas que xa contaban con traballadores e traballadoras por conta allea. As granxas galegas, por riba da media europea en sostibilidade O profesor da área de Economía, Socioloxía e Política Agraria da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Bernardo Valdés Paços sinala a Nós Diario que “este incremento da poboación asalariada no sector agrario responde a diversas razóns, como son o aumento das Sociedades Agrarias de Transformación que, en moitos casos, responde á estrutura familiar e ao medre das explotacións, que require de xente de fóra da mesmas para atendelas”. As mudanzas de fondo O medre dos asalariados na actividade agraria é a expresión das profundadas transformacións do sector na última década. Nesta liña, destacan as mudanzas na tipoloxía das explotacións, até o punto de que aquelas granxas con máis de 100 cabezas de gando concentran 43,8% das vacas, malia representar só 9% das explotacións. Pola contra, máis de 10.000 granxas con menos de 10 cabezas suman 4,2% das vacas, aínda que representan 41,2% do total das explotacións. Son precisamente, estas últimas granxas as que acumulan o groso dos fechamentos. Galiza perdeu 94.176 explotacións de leite desde a integración na UE A poboación feminina perde peso na actividade agraria. Neste sentido, Valdés explica que “cómpre salientar a crecente masculinización. Nos últimos oito anos o número de homes medrou en 31%, mentres o de mulleres reduciuse en 12,9%, de tal modo que a porcentaxe de mulleres baixou de 44,1% a 34,4%, o que significa pasar de representar perto da metade a pouco máis dun terzo”. Nesta perspectiva, incide en que “a poboación das zonas rurais máis desertizadas está moi masculinizada, ademais os traballos dos coidados seguen recaendo maiormente nas mulleres”. 30,8% das persoas ocupadas no sector agrario no ano 2023 tiñan 55 ou máis anos fronte a 16,3% de menores de 35 anos. Nesta dirección, Valdes significa que “a distribución por idades permaneceu estábel, sen corrixirse pero tampouco agravarse o elevado envellecemento, con porcentaxes similares ás de 2008”. A este respecto, os datos achegados pola EPA indican que nese último ano 31,9% dos ocupados agrícolas superaban os 55 anos. 364.200 empregos menos desde 1985 Valdés, que asina co tamén profesor da USC Edelmiro López Iglesias o capítulo dedicado ao sector agrario da publicación A economía galega. Informe 2023, impulsada polo Instituto de Estudos para o Desenvolvemento da Galiza (Idega), desvela como a poboación ocupada na agricultura diminuíu en máis de 364.200 persoas desde 1985, ano da integración do Estado español no Mercado Común Europeo, antecedente da Unión da Europea. Neste sentido, en 1985 o campo galego empregaba, segundo a EPA, 415.100 persoas, pasando a 50.900 en 2023. A oposición denuncia o feche de 12.000 granxas desde 2009 e a Xunta alega que as que quedan "son a envexa de España" “Se nos fixamos nas tendencias a medio e longo prazo”, apunta Valdés, “hai que salientar que nas case catro décadas transcorridas desde a integración na Europa comunitaria a poboación ocupada no sector agrario reduciuse na Galiza en 87,7%, unha caída moito máis intensa que a rexistrada no Estado, que ficou en 61,4%". Sen ir máis lonxe, na agricultura galega foron destruídos de 1985 a 1995 arredor de 191.200 empregos, coincidindo cos anos máis duros dos axustes impostos desde Bruxelas. O ritmo da caída A caída do emprego agrario freouse nos últimos 15 anos. Nesta liña, Valdés apunta que “a partir do estalido da crise económica en 2008, houbo un estancamento, o que cabe atribuír, polo menos en parte, ao empeoramento do mercado de traballo e á redución das oportunidades laborais fóra da agricultura”. Así, no período comprendido entre os anos 2008 e 2023, o ritmo de diminución da poboación ocupada no sector agrario galego limitouse a 2,1% acumulativo anual, a cuarta parte do constatado durante a fase de expansión económica de 1995 a 2007. Máis de 1.590 explotacións gandeiras fecharon durante o ano 2022 O relatorio elaborado por López e Valdés para o informe da economía galega en 2023 conclúe, analizando os datos de ocupación fornecidos pola Seguridade Social, que “a cifra de afiliacións no sector agrario galego seguiu diminuíndo de forma continua na última década; porén, o ritmo desa redución mostra un freo a partir de 2014-2015, de modo que de taxas anuais superiores a 4% nas tendencias previas pasamos a taxas ao redor de 1,5%-2% no último decenio”. Neste punto, revela que “o descenso máis suave no período recente esconde un contraste entre a caída das afiliacións na rama de agricultura e gandaría e o seu aumento na silvicultura e explotación forestal (dentro de cifras absolutas modestas)”. A renda agraria galega incrementouse en 23% ao longo do exercicio 2023 A investigación dos profesores da área Economía, Socioloxía e Política Agraria da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Edelmiro López e Bernardo Valdés certifica un bo comportamento da actividade agraria no ano 2023. Nesta liña, estiman un incremento da renda agraria total de 23,6% en euros constantes e da renda agraria per cápita de 15%, que explican, nun caso e noutro, como resultado da “confluencia do aumento da produción e da dinámica favorábel dos prezos”. Precisamente, estas circunstancias permitiron “recuperarse da deterioración sufrida en 2020” e unha suba” claramente superior” á renda media da agricultura do Estado, que alcanzou 15% en euros constantes. O leite galego é o único que se paga a menos de 50 céntimos por cada litro As cifras de 2023 rexistran unhas dinámicas dispares na produción agraria. Así, dáse un incremento notábel da produción da carne de ave e unha lixeira suba do leite, que continúa a ser a columna vertebral do complexo agrario. No lado negativo, obsérvase unha importante caída da produción de ovino e cabrún, con valores que no último caso chegaron a perto de 40% en relación a 2022, unha diminución notábel da carne de porco e unha pequena baixa da carne vacún. O crecemento da produción agraria acompañouse dunha alza significativa dos prezos percibidos polos agricultores e agricultoras. Esta debeuse principalmente á suba dos produtos animais, que alcanzou unha media de 16,1%, destacando as alzas rexistradas no prezo da principal produción do agro galego, o leite (21,3%), dos ovos e da carne de porco.