Do principio de precaución ao principio de demolición

Este mes tiven a oportunidade de participar como asesor xurídico da Federación Nacional de Confrarías de Pescadores (FNCP), nunha reunión co máximo responsable de Pesca e Medio Ambiente Virginijus Sinkevičius. Si, o comisario europeo de Medio Ambiente, Océanos e Pesca, un responsable político encargado de xestionar a pesca que tamén ten a misión de xestionar o medio ambiente. Se na UE entenden que quen xestiona o medio ambiente debe encargarse tamén da pesca, –e poderiamos engadir que por que non tamén da agricultura, a gandería, a industria–; a conclusión é evidente: para a UE a actividade máis perigosa para o medio ambiente é a pesca, e por iso quen ten as responsabilidades de xestionar a pesca ten que ser o mesmo comisario que se encargue de salvagardar o medio ambiente, toda unha declaración de intencións, sen dúbida, de coma ven as instancias da UE a pesca, unha ameaza que teñen que marcar de moi preto, non vaia ser que os pescadores europeos provoquen un cataclismo medioambiental coa súa cada vez más minguada e regulada frota. Responsabilidade pesqueira Para entrar en dita reunión e chegar á planta onde se encontra o Gabinete do comisario tivemos que traspasar nin máis nin menos que tres controis previos, iso si, só nos escanearon unha vez. Pero xa en si este feito tamén é significativo, e na pesca é unha metáfora de libro da moita separación que existe entre os pescadores e quen teñen a responsabilidade de xestionar a súa actividade, unha separación que podería ser só unha anécdota se iso non implicase finalmente unha separación tamén cada vez maior das políticas de pesca da Comisión en relación aos pescadores europeos e os intereses que estes teñen de seguir desenvolvendo a súa actividade sostible e vital para a saúde e soberanía alimentaria dos cidadáns europeos. Eu, como asesor xurídico, falei do principio de precaución e recordeille que, para a súa debida comprensión, cómpre percibir dito principio en dous niveis profundamente diferenciados. Así, hai que diferenciar cando se teme que as actividades poidan causar danos graves, irreversibles, catastróficos ao medio ambiente ou cando se supón que as actividades poden ser perigosas para a conservación e preservación do medio ambiente. Esta diferenza é moi importante, porque no primeiro caso imponse a proscrición da actividade ata que se alcancen certezas que permitan adoptar previsións capaces de neutralizar o perigo; e no segundo caso requírese a adopción de medidas que permitan reducir ao mínimo os eventuais efectos prexudiciais antes de autorizar a actividade. Non se pode estar facendo xestión pesqueira pensando en baleirar os nosos mares de mariñeiros, de costas á realidade deste sector Perigo grave Para a pesca, segundo a Comisión e o seu proceder, sexa coa implantación de zonas de prohibición para a pesca nos presuntos ecosistemas mariños vulnerables, totalmente arbitrarios, ou pechando pesquerías coma a da cigala do Cantábrico na UF 25, ou aplicando un draconiano plan de redución de días no Mediterráneo, a pesca é un perigo grave e inminente para os ecosistemas mariños; de feito, nun dos seus documentos, xa sen máscaras, propuña unha prohibición absoluta do arrastre nas augas da Unión Europea independentemente de que se acredite un impacto grave ou non nos fondos mariños. Recordei que a ciencia mariña presenta grandes incertezas, e que os investigadores mariños honestos saben que a ciencia mariña non se pode ver coma unha verdade absoluta, e que polo tanto temos que ser tamén moi cautelosos con esta ciencia. Recordei xunto cos meus compañeiros da FNCP que non se pode estar facendo xestión pesqueira pensando en baleirar os nosos mares de pescadores, de costas á realidade deste sector tan fundamental e estratéxico na Galicia e noutras partes do Estado. Idoneidade e proporcionalidade Recordámoslle ao comisario que o regulamento base da Política Pesqueira Común (PPC) sinala que os obxectivos desta non só son conseguir que sexan sostibles ambientalmente as actividades da pesca a longo prazo, senón que tamén se deben buscar beneficios económicos, sociais e de emprego, e contribuír á dispoñibilidade de produtos pesqueiros. Recordámoslle, en definitiva, que a pesca é a principal interesada na aplicación do principio de precaución, pero que a idoneidade, a necesidade e proporcionalidade das medidas deben presidir a aplicación deste fundamento, e non convertelo nun principio de demolición da frota, que é onde agora nos atopamos.