A morte de José Castro Veiga ‘O Piloto’ (II)

Co chivatazo de Darío ponse en marcha a trama organizativa da Garda Civil coa fin de dar morte ao Piloto. O tenente Alberto Díaz López enseguida mobiliza un cabo primeiro e seis gardas cos que se dirixe, en coches de aluguer, á beira do río Miño, establecendo servizos de vixilancia nas pontes de Belesar, salto de Belesar e paso de barcas de Porto, á altura do río Sardiñeira, e quedando apostados nas inmediacións do regato A Cacheira, punto situado a un quilómetro da presa e a poucos metros da pista do Club Náutico. A súa vez, forzas dos postos de Escairón, Currelos e Monforte, establecen outros servizos en puntos estratéxicos coa fin de obter resultados positivos. O asasinato do Piloto Mentres o tenente Díaz López e o cabo primeiro Francisco Nodar Montecelos intentan cortar un camiño que dá a unha ermida, os gardas segundos Gerardo Vilas Sanjurjo e José Lage Meilán, apostados nas inmediacións do Club Náutico, aprezan, sobre as 11:45 horas, como un home se dirixe dende a pista do Club cara a un carreiro que conduce á igrexa de Pesqueiras. Nas palabras do propio tenente Díaz López, “ao darlle o alto a parella “O Piloto” empuñou a metralleta e precipitadamente deu tres disparos. A parella respondeu, e o primeiro de fusil, deulle na cabeza e caeu ao augo do rego desde a repisa dunha viña”. Efectivamente, catro disparos, sendo un deles mortal de necesidade, poñen punto e final a dúas décadas de loita armada. Catro disparos rematan coa vida do último maqui abatido polo franquismo. Catro disparos pechan o círculo, esta vez si, da actividade guerrilleira no país. O operativo que rematou coa vida do Piloto estivo dirixido polo tenente da Garda Civil, Alberto Díaz López Ao Piloto incáutanselle armas e municións, algúns obxectos persoais coma un paraugas, unha navalla, unha lanterna, un reloxo de ouro Omega, un selo tamén de ouro, un espello ou un pano do peto. Fanse tamén as forzas da orde cunha carteira de coiro que contén o botín conseguido apenas dúas horas antes na casa de Fermín González, 15.634 pesetas. Un carné do Partido Comunista de España, comité de Lugo, a nome de José Castro Veiga, profesión Xeneral Estado Maior, cun selo que ostenta a estrela de 5 puntas, a fouce e o martelo e a inscrición de PC de E. A prensa de época, ca súa linguaxe hiperbólica e a súa prosa engalanada e grandilocuente, resalta a grande fazaña das forzas represivas e limítase a tachar O Piloto de “atracador sanguinario, asasino vulgar, atracador activo y constante ou perigosísimo asasino”. Hai que acoller con cautela, pois, as novas relacionadas co suceso, como aquela na que se quere amosar a algarabía do pobo ao coñecer a morte do guerrilleiro, e que di así: “…na zona de Saviñao, ao coñecerse a noticia da súa morte, os veciños dispararon bombas de palenque para celebralo. Desde a comarca de Sarria, outros moitos telefonaron ao xefe de Liña da Garda Civil que aprazase o enterro para poder ver O Piloto, pero esta vez morto. Eran, sen dúbida, persoas con contas pendentes”. Contraposta a esta son as impresións de ‘Mirelle’ Curto, a compañeira de Castro Veiga, quen sostén que se non é por ese home [Darío Vázquez], el non morre. Non morría, non. Porque a Piloto queríano moito nas casas en que estabamos. Era unha persoa de carácter moi humano, que calquera cousa que tiña, repartíaa. Isto convertíao nun home moi querido, ó que non era doado coller…” ‘Mirelle Curto’, compañeira de Castro Veiga, lembraba que fora un “home moi querido” En todo caso, deixaramos o corpo inerte do Piloto no regato da Cacheira. Recoñecido e examinado, ordénase o levantamento do cadáver e o seu traslado ao cemiterio de San Fiz de Asma, co obxecto de serlle practicada a autopsia. Encárgase o forense Luís Vázquez Álvarez, quen procede a realizala ás 11 horas do día seguinte. O resultado é revelador: “Habito Externo. O cadáver representa ter uns cincuenta e dous anos, de estatura alta, con peso aproximado de noventa e cinco quilos; o pelo de cor castaña con zonas brancas e ben coidado así como o bigote do ancho do beizo superior, recortado a nivel das comisuras, as mans finas sen calosidade; a dentadura ben conservada cos dous primeiros molares ao lado esquerdo inferior recubertos de ouro, a perna esquerda con limitación de movementos a nivel da articulación da cadeira, dúas traveses máis curta que a dereita, así como máis delgada (por atrofia muscular): non observando ningunha cicatriz antiga e se as seguintes lesións: Un orificio de forma circular producido por disparo de arma de fogo de bordos invaxinados cara a dentro de calibre 7,65 m/m que corresponden á entrada dun proxectil, situado na parte media esquerda do frontal; outro orificio da mesma natureza situado na parte superior do occipital; unha ferida contusa de seis centímetros na rexión témporo-parietal esquerda con fractura destes dous ósos; outro orificio do mesmo calibre situada na rama horizontal do maxilar inferior, con fractura deste óso, á beira da rexión do queixo ao lado esquerdo; outro orificio situado no lado esquerdo da parte superior e posterior do pescozo do mesmo calibre; dous orificios por disparo calibre 9 m/ m situado un na parte media anterior e inferior do pescozo por encima do esterno outro na parte superior e posterior do tórax ao lado dereito a nivel do terceiro espazo intercostal; outros dous orificios na parte superior do fémur esquerdo, con fractura deste óso, por baixo do seu pescozo, o de entrada do proxectil pola súa cara externa e o de saída pola interna. Habito interno. Cavidade do cranio. Aberta esta cavidade apréciase hemorraxia cerebral e que o hemisferio esquerdo foi perforado en toda a súa lonxitude por un proxectil que, penetrando polo frontal, saíu polo occipital, observando tamén a fractura descrita de temporal e parietal esquerdo. Disecada a ferida do maxilar inferior, puido observarse que un proxectil despois de fracturar este óso levou unha dirección cara atrás, interesando zonas musculares e saíndo pola parte posterior inferior do pescozo ao lado esquerdo. Cavidade torácica. Aberta esta cavidade, apréciase, hemorraxia en pulmón dereito e que o proxectil que penetrou por encima da pinza do esterno, atravesou o lóbulo superior, levando unha dirección lixeira de arriba a abaixo e de esquerda a dereita, saíndo pola parte posterior e superior do tórax a nivel do terceiro espazo intercostal. O corazón algo aumentado de volume (lixeiramente hipertrofiado) . Cavidade abdominal. Aberta esta cavidade, todo o ventre atopábase recuberto dunha capa de graxa, seccionado o estómago contiña anacos de pan, chourizo e auga en bastante cantidade, sen entrar aínda no período inicial de dixestión: E non observándose nada máis digno de mención. Conclusións: Primeira: Que o intercepto José Castro Veiga, sufriu catro disparos de arma de fogo, sendo o proxectil que penetrou polo frontal, o que lle ocasionou a morte dunha forma case instantánea, por hemorraxia cerebral, sendo de carácter grave o que atravesou o pulmón dereito e sendo os do maxilar e coxa esquerdo de prognóstico reservado.Segunda: Que a ferida da rexión temporo-parietal, puido ser producida ao caer sobre unha pedra ao esborrallarse o intercepto, despois de recibir o disparo que lle ocasionou a morte. Terceira: Que a redución da perna esquerda, seguramente foi como consecuencia dunha artrite traumática que sufriu hai anos na articulación coxo-femoral esquerda. Cuarta: Que a morte data, no momento de practicarse a autopsia, dunhas vinte e cinco horas”. Unha fosa no cemiterio de San Fiz de Asma A aventura do Piloto remata dándoselle sepultura aos seus restos. Como sucedía vinte anos atrás cos guerrilleiros abatidos, O Piloto tamén pasa a ocupar o seu sitio nunha foxa no cemiterio de San Fiz de Asma. Alí, nunha “foxa aberta na terra, paralela á parede sur da caseta de autopsias (sic) que existe no adro parroquial de San Fiz de Asma e a unha distancia de sesenta centímetros, coa cabeza pegada ao muro do vento este” gardan repouso os restos do último guerrilleiro que caeu coas armas na man. Naquel lugar, onde nada lembra a súa presenza, din que aparecían, cada primeiro de maio, flores vermellas na súa memoria… O seu corpo foi enterrado nunha foxa común no cemiterio chantadino de San Fiz de Asma Xa só faltaba un último trámite para enterra definitivamente tan incómodo personaxe. Que facer coas pertenzas achadas no cadáver do guerrilleiro?. A Fermín, o labrego atracado na mañá dos feitos, devólvenselle as 15.000 pesetas incautadas; as restantes 634 pesetas son ingresadas na Caixa de Depósitos de Facenda en Lugo; algunhas das armas envíanse ao Parque de Artillería de Coruña, mentres que outras son destruídas. O reloxo e mailo selo de ouro, ao non seren admitidos na Caixa de Depósitos, volven ao Xulgado Militar durante outro ano máis. Por fin, o 9 de outubro de 1967 acórdase que sexan entregados aos herdeiros, é dicir, os seus irmáns, Manuel, Carmen, Luís, Otilia e Elías. Comparece este último no xulgado e pide que os dous obxectos sexan entregados nun asilo, xa que renuncian a facerse cargo destes ao non poder acreditar ser herdeiros lexítimos ou testamentarios porque O Piloto falecera sen testamento. Quizais a nivel material teña razón Elías Castro Veiga, máis o verdadeiro legado do Piloto terao que xulgar a historia.