Galiza sitúase á cola do Estado en investimento público en dependencia

Un ano máis Galiza sitúase á cola do Estado en investimento público en políticas de dependencia. Malia tratarse dun piar básico do modelo de benestar, pois dela dependen boa parte dos servizos de centros de maiores, de axuda no fogar, teleasistencia ou de centros de día, o Goberno galego só cubriu 43,9% do seu financiamento, 10,1 puntos menos que o conxunto dos outros Executivos autonómicos. Así as cousas, o Goberno galego colocouse de fechacancelas, nunha clasificación que liderou Euskadi, cunha achega de 64%, e Nafarroa, cunha achega de 62%. O gasto medio anual por persoa beneficiaria dunha axuda de dependencia situouse na Galiza no pasado exercicio en 4.856 euros. Segundo os datos que vén de facer públicos a Asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais para 2022, último ano con cifras, no seu XXIII Ditame do Observatorio da Dependencia, o investimento da Xunta da Galiza ficou en 1.275 euros ao ano por baixo da media estatal, cifrada en 6.131 euros. Neste sentido, só rexistra peores números Canarias, cun gasto de 4.674 euros. O investimento público en dependencia por habitante ficou o pasado ano na Galiza en 119 euros. Neste caso, o gasto da administración galega está 26,8% por baixo da media do Estado, situada en 163 euros, presentando os mellores rexistros Euskadi e Castela e León. A citada asociación explica esta situación como consecuencia da menor cobertura da dependencia en relación con outros territorios do Estado. A situación é aínda peor tomando como referencia o gasto por persoa potencialmente dependente. Este indicador analiza o investimento público previsto para o conxunto de persoas que reciben a prestación e para aquelas peticionarias da mesma incorporadas nas listas a falta de avaliar o seu estado. Neste caso, a achega da Xunta da Galiza en 2022 foi de 762 euros de media por persoa, unha contribución só maior á de Canarias, con 722, e de Asturias, con 690 euros, e moi lonxe da media estatal, situada en 1.191. euros. A fenda entre Galiza e a media do Estado nesta variábel é de 37,1%, presentando as mellores cifras Castela-A Mancha, cun gasto de 1.523 euros. O "plan de choque" para dependencia chega dous anos tarde e cunha situación agravada Os recortes continúan O Goberno galego volveu recortar o investimento en dependencia en 2002. Así, o gasto medio anual por persoa beneficiaria dunha axuda de dependencia caeu en relación a 2021 nunha porcentaxe de 29% e nunha contía total de 1.902 euros. Asemade, o investimento público en dependencia por habitante reduciuse en 32%, caendo de 175 euros a 119 euros. Nesta liña, o informe da asociación, ao que tivo acceso Nós Diario, indica que “a caída do gasto en dependencia na Galiza non foi maior porque a administración estatal incrementou a súa achega, cubrindo parte da cantidade que deixou de investir o Goberno galego”. O descenso no gasto social de 2022 sitúase na liña de exercicios anteriores. Así, en 2021 a Xunta diminuíu o diñeiro destinado a dependencia en 7,23% en relación coa anualidade de 2020, só ficando por baixo da Galiza Canarias con 24,5%, Castela e León con 7,54% e A Rioxa con 7,34%. Nunha porcentaxe semellante, minguou o gasto medio anual por persoa beneficiaria dunha axuda de dependencia cunha caída respecto a 2020 de 7,09%. O Goberno galego prevé baixar a 188 días a agarda en dependencia, mais seguiría a incumprirse a lei Os retallos en materia de benestar marcaron a acción do Goberno galego desde 2009. Así, o informe de 2020 da Asociación de Directores e Xerentes en Servizos Sociais recolle que “o investimento en servizos sociais en 2009 superou 724 millóns para caer en 2020 a 715”, malia que o PIB galego en termos correntes de 2020 foi claramente superior a 2009, os recursos destinados a políticas sociais foron inferiores. Listas de agarda A redución do gasto social por parte da Administración galega ten o seu impacto na calidade e na cobertura dos servizos de dependencia. A este respecto, o informe da asociación estatal de Directores e Xerentes de Servizos Sociais sinala que a 31 de decembro de 2022, 68.303 persoas tiñan recoñecido algún nivel de dependencia na Galiza e 7.611 estaban pendentes de resolución da administración. A maiores 618 expedientes estaban a espera de valoración polo órgano competente da Consellaría de Política Social e Xuventude, cun tempo medio de agarda de 327 días. A fenda entre a Galiza e o Estado español é, tamén, visíbel neste ámbito. Así, no XXIII Ditame do Observatorio da Dependencia, ponse de manifesto que a taxa de cobertura da dependencia “sitúase na Galiza en 25,2 Programa Individuais de Atención (PIAS) por 1.000 habitantes". Cifra un 9% inferior á media estatal, segundo este ditame situada en 27,7 PIAS por 1.000 habitantes. Isto significa que por cada 1.000 solicitantes da dependencia recoñecéselle a mesma a 25,2 persoas na Galiza e a 27,7 no conxunto do Estado. A Asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais cuestiona os datos da Xunta da Galiza referidos á redución do número de persoas desatendidas con PIA recoñecida. Nesta liña, expón que se trata dunha "redución teórica" da que, segundo indica, "hai que deducir, dunha parte, o número de persoas con PIA pero que aínda non reciben efectivamente o servizo ou a prestación, e doutra, o número de persoas falecidas á espera de recibir o servizo". En 2022, 399 persoas morreron sen seren atendidas. As listas de agarda en dependencia baixaron pola elevada mortalidade Un total de 1.374 persoas con dereito á axuda de dependencia ou pendentes da resolución de grao faleceron na Galiza en 2022. Así, 96,2% delas estaban a ser atendidas e o 3,8% restante facían parte das listas de agarda, atopándose 0,4% á espera de resolución de grao e 3,4% xa o tiñan recoñecido pero carecían de prestación. Neste sentido, 399 persoas incluídas nas listas de agarda de solicitantes da axuda de dependencia morreron sen ser atendidas e ver recoñecidos os seus dereitos. A elevada mortalidade do pasado, segundo a Asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais, foi “superior ao agardado e maior que en 2020 e 2021”. A entidade profesional apunta que “isto contribuíu de forma notábel á redución das lista de espera. Tanto é así que das 1.010 persoas que abandonaron a lista de espera de resolución de prestación a mes de novembro de 2022, 35,35% fixérono como consecuencia do falecemento da persoa e non pola xestión da comunidade autónoma". Os centros de maiores seguen encabezando a taxa de mortalidade das persoas beneficiadas pola dependencia. Neste sentido, a Asociación de Directores e Xerentes de Servizos Sociais revela que “a mortalidade das persoas atendidas en residencias e domicilios sitúase por encima do esperado para 2022; respecto de 2021 é lixeiramente máis alta en residencias e practicamente mantense en domicilios”.Un ano máis as residencias de xestión privada concentraron a maioría das mortes neste tipo de dotacións para maiores.