De Ninghures, tradi desde o global

—No grupo son sete compoñentes de diferentes partes da Galiza, de Ninghures e de Aquí. De onde nace esta vinculación co territorio? Hadrián: O propio efecto de ser de moitos extremos da Galiza fai que poñamos moita atención nisto. Xogamos coa idea de ser De Ninghures e de Aquí facendo fincapé en que a música é de todos e todas porque nos une e nos vincula. Por pór un exemplo, unha persoa de Bergantiños pode estar tocando unha peza dun gaiteiro da Fonsagrada, e unha da Fonsagrada tocando unha empuñada de Bergantiños. Con isto, buscamos facer unha homenaxe ao que podería ser unha globalización sostíbel. Manter as raíces na terra e deixar que as ramas medren até onde poidan chegar. —Sendo de diferentes lugares do país, como rematan por xuntarse? H.: Todo comezou na foliada da Fonsagrada de 2017. Alí coincidimos varias persoas de Bergantiños, Compostela, Baralla, Rianxo… e acabámonos xuntando para tocar nos cantos de taberna. Despois de rematar nun bar en común e facer un pouco de festa, dixemos "por que non nos apuntamos e imos tocar a Melide?" Así que alí fomos, conseguimos o segundo premio e comezamos a tocar xuntos por diferentes sitios até que pouco a pouco se foi reducindo ese grupo de xente e quedamos nós os sete, que somos os que estamos actualmente. —O grupo confórmase en 2019 e ese mesmo ano resulta vencedor do concurso Novos Valores, conseguindo con isto tocar no Festigal, este ano volven como parte do cartaz principal. Como senten ese cambio? H.: Só gañar o Novos Valores foi o primeiro paso. Que nos deran a oportunidade de tocar xunto coa Banda Basotti, Brassica Rapa e os Arrhythmiata foi unha ilusión tremenda e tamén nos serviu para posicionarnos e dicir, "estamos aquí e temos esta proposta". Marta: Daquela aínda non tiñamos o disco e tampouco estabamos no momento no que nos atopamos agora. O feito de gravar as cancións, facer os concertos, presentar o proxecto e que as cousas estean saíndo ben até o punto de que nos volvan chamar do Festigal é marabilloso. Kataki: Igualmente nestes anos mudaron moitas cousas, obviamente todos somos moito mellores músicos do que eramos hai cinco anos e tamén entendemos doutra forma o que sería o negocio da música e o que é estar nun escenario. H.: E entendémonos mellor a nós mesmos que iso é moi importante. Tamén tivemos a sorte de participar na aceleradora da Fundación Paideia e iso permitiunos aprender sobre a forma na que funciona o negocio, os contratos, facer un proxecto... Todo o punto de vista económico é moi importante porque isto ao final é un traballo e unha profesión, aínda que ás veces non se vexa como tal. Tamén nos axudou a prosperar no propio eido artístico e aprender con grandes profesionais a como interpretar, como comportarse enriba dun escenario e mesmo como gravar un tema. Un dos sinxelos, Morena, gravámolo con Juan de Dios e ter acceso a produtores desa altura é algo que axuda moito. —O verán pasado percorreron unha boa parte da xeografía galega tocando en festivais e concertos. Que tal a experiencia? M.: Moi ben, a verdade, moi contentos. Este verán permitiunos coller un pouco máis de rodaxe porque en cada sitio no que tocas aprendes algo novo na forma na que te xestionas a nivel individual, como grupo, sobre a forma de recibir e relacionarte co público... Si que é certo que este ano imos xa tocar en escenarios un pouco máis grandes, tamén grazas ao traballo coa produtora, que iso é algo que facilita moito as cousas. H.: Hai que ter en conta que o proxecto era autoproducido até non hai moito e non só nos encargabamos do traballo musical, senón que tiñamos tamén que darnos de alta, facer as contratacións, gravar e producir os videoclips... En moitos dos concertos nos que estivemos o ano pasado descubrimos que hai moita xente de fóra que xa está metida nesta onda da música tradi e que isto resulta unha forma totalmente válida de diversión, ocio e festa. —Se se fala de chegar aos grandes espazos, semella que no seu caso está sendo algo progresivo. M.: Porque hai grupos que cando crearon os seus proxectos xa ían a por iso, sabían o que querían e tiñan claro que querían facer. Terían dúbidas en moitos sentidos, mais sabían cal era o seu fin. No noso caso, digamos que as cousas foron pasando pouco a pouco e houbo unha evolución importante até que tomamos a decisión de gravar o disco e profesionalizar o proxecto. H.: De feito, cando gravamos o disco, despois da pandemia, fixémolo co pensamento de "imos gravar o disco e así, se non continuamos co proxecto, polo menos queda aí o noso traballo". Por sorte, pasou xusto o que tiñamos en mente que pasara, que era que funcionase e puidésemos comezar a xirar con el e tirar para adiante. Aínda así, seguiremos evolucionando porque tamén é o que fixemos até agora. K.: Nós vimos influenciados desta corrente de transformación da música tradicional galega e creo que ao principio non eramos tan arriscados. Agora si que deixamos que se nos vaia un pouco máis a cabeza. Tamén, porque antes traballabamos co mundo que coñeciamos e que, nese momento, nos era o máis natural. —E agora, teñen clara a música que queren facer? H.: Temos case o principio de que facemos o que nos dá a gaña, aínda que non a calquera prezo. Somos moi conscientes de onde estamos e do que queremos facer e ao mesmo tempo gústanos probar e non limitarnos nun camiño fixo. Todo o que veña e pase a peneira dos sete será benvido. Non temos demasiado presente a idea de "queremos facer isto porque é super moderno". Pois depende. Ao mellor noutra peza apetécenos volver ao tradi. De feito, isto foi algo que pasou cos últimos sinxelos que sacamos. O primeiro, Malpica, era máis semellante ao que viñamos facendo antes, aínda que xa deixaba ver outras cousas. O, segundo, Olliños Negros, era unha mestura clara con músicas de Latinoamérica. E, por último, Morena foi a mostra de que facemos o que nos apetece e que se queremos xogar coa electrónica podemos facelo. Iso non quere dicir que só nos vaiamos enfocar na electrónica, nas músicas de Latinoamérica ou no que facíamos até o de agora. —Esta mestura tradúcese nun proxecto moi ecléctico. Como se conxuga todo isto? K.: O eclecticismo é algo que, a min persoalmente, me gusta moito nos grupos que escoito. Tamén porque resulta interesante que cada tema sexa un mundo diferente que vibre distinto. H.: No noso caso iso funciona moi ben porque nós somos así. Temos un nexo común, que é o gusto pola música de raíz, mais logo cada un é de seu pai e de súa nai. Agora mesmo, como consecuencia da globalización, podemos ter acceso á música que queiramos no momento que queiramos. Manu pode estar escoitando un trompetista francés, eu podo estar vendo a uns albaneses tocando e ao mesmo tempo, podemos escoitar a música máis mainstream da historia. Tamén temos que ser honestos co que somos e non só somos tradis, porque todas esas ideas acábanse reflectindo no proxecto. —Morena converteuse este ano na mellor canción da Galiza. Que supuxo este recoñecemento dos Premios aRi(t)mar? K.: Pois é un recoñecemento, como tantos outros que existen no país, mais que está incríbel porque permite recoñecer e pór en valor a música en galego. H.: Neste caso en concreto, foi unha inxección de ánimo e moral porque o aRi(t)mar funciona por votación popular e xusto este ano non foi cativa porque chegou a ter récord de participación. Se a iso lle sumamos que estabamos nomeados con grupazos... E, ademais, o propio formato do aRi(t)mar en si, que permite achegar as fronteiras con Portugal. Que realmente isto é algo moi importante porque non hai tantas cousas que separen as nosas culturas. —Comentaron noutras ocasións que no seu traballo buscan ensinar a súa forma de entender a música. Como a definirían? H.: O que diciamos antes. Facendo o que nos dá a gana e sen prexuízos. Para nós todo é valido e todo é bo. O que está ben ou non é relativo e por iso isto está triunfando entre a mocidade, porque funcionamos un pouco así e, como consecuencia, a xente séntese identificada con esa forma de entender a música. Nós dicimos, "por que non facemos isto con aire cubano? ou por que non metemos estes sons aquí?". Que, aínda así, isto non é algo que nos diferencie moito do que se facía antigamente. Canta xente non viña de emigrar en Cuba e comezaba a tocar a gaita cunha melodía cubana ou con algo que escoitaba pola radio? M.: O que pasa é que agora sábese todo porque as redes sociais amosan todo. Alguén publica unha foto e eu xa sei que música escoitou porque subiu unha historia... Ter un móbil ou Internet dá a facilidade de saber todo o que pasa ou escoita a xente de aquí a Armenia. H.: De feito, moita xente maior dicía algo así como "nós non bailamos con vós que bailades puntos raros" e, ao mellor, o que se estaba bailando eran uns puntos da Fonsagrada. Antes, a concepción do mundo comezaba e remataba na túa parroquia e agora a parroquia é todo o globo. Isto é algo que tamén se reflicte na forma de entender o mundo e de facer a música. —Para poder financiar o primeiro disco levaron a cabo un crowfunding. Como viven esta relación coa súa audiencia? M.: Realmente iso foi o que nos fixo seguir. Querer sacar un disco, pedir axuda, que a xente responda da forma na que o fixo... Para nós foi como dicir, non só imos facer isto e gravar as cancións, senón que o imos presentar. Despois, facer a presentación e que estea cheo, que á xente lle mole, poder porte enriba do escenario e pensar que non, que non só o imos tocar hoxe, senón que o imos levar por todos os sitios que poidamos. H.: E, ademais, poder presentalo na Malatesta, que é unha sala de referencia para nós, e que estivo petada... E que agora seguimos para arriba, seguen chegando cousas e iso é unha marabilla. —Viola, caipira, bongos, frauta traveseira, violín, bombo, ukelele, acordeón, pandeireta, clarinete, gaita, guitarras, pandeiro, voces...Nas súas músicas combinan unha gran variedade de instrumentos, a que se debe isto? K.: Tocamos instrumentos, basicamente, porque nos "mola" moito tocar. Case todos tocamos varios instrumentos e de aí parte que os vaiamos metendo nos nosos temas. H.: Ademais, hai certos estilos, por exemplo, cando comezamos a achegarnos un pouco cara á música de Latinoamérica, que igual piden instrumentos coma os Bongós, a Viola Caipira... —Non só mesturan instrumentos senón que unen tamén ritmos e sons de raíz galega cos equivalentes doutros pobos ibéricos, latinoamericanos ou magrebís. Como chegan a estas outras músicas e que implicacións ten nos seus temas? H.: Unha das formas é participando en diferentes festivais. Por exemplo, nós os tres fomos ao festival Intercéltico de Lorient. Alí, tamén podes ver o que se está a facer noutros países de Europa. Aínda así, tamén fomos a outros certames nos que coincidimos con xente de Turquía, de Albania, de Botsuana... De feito, eu comecei a tocar o clarinete porque vin como o facían os albaneses e os bretóns e grazas a iso decateime de que era un instrumento que estaba tamén na tradición galega. K.: Todo iso é importante, mais basicamente a través do móbil e Internet. H.: Certo é que ninguén de aquí estivo no Magreb ou en Latinoamérica. K.: Mais grazas ás novas tecnoloxías podemos achegarnos e escoitar toda esa música. Incluso ás cancións de Latinoamérica moitas veces chegamos por influencia dos nosos pais. —A xente moza está sendo protagonista dun cambio na forma de entender a música galega, a que cren que se debe e cara a onde vai? K.: Queiras que non, isto é un vaticinio, porque de aquí a cinco anos non sabemos que é o que vai pasar. H.: Os futuros sempre son incertos, mais pinta ben e semella que nos agardan cousas moi esperanzadoras. Tamén porque a rapazada está sendo parte de todo o que está a pasar e a mocidade é o futuro e a sociedade do mañá. Isto pode soar moi filosófico, mais é real. K.: E estase a notar un cambio en moitos sentidos. Na forma de pensar da xente nova, nos seus gustos musicais, nos prexuízos... Iso é o mellor, normalizar cousas que antes non se normalizaban. Definir as causas xa é máis complicado. Falabamos antes de que igual en contraposición ao que pasou coa xeracións dos nosos pais que, despois da saída do franquismo, quixeron rebentar con todo, mirar cara fóra e renegar do propio. Isto tamén entre aspas, porque tampouco foi igual para todo o mundo. Mais, en xeral, parece que agora estamos nun momento diferente no que intentamos agarrarnos a terra, recuperar a tradición e actualizala aos nosos días. —Nun dos versos de Morena din que veñen de bailar, nos seus concertos é moi habitual ver xente que se lanza a botar uns puntos. Como perciben estas enerxías desde o escenario? M.: A nós gustaríanos que nos nosos concertos houbese tempo para todo, momentos máis distendidos, outros para bailar, outros para saltar, algúns para conectar co público... E, inevitabelmente, momentos para falar. Todo isto pasa e, desde logo, o que intentamos sempre é buscar a conexión e que haxa unha resposta, que a xente estea activa e se identifique co que facemos. H.: O que importa é conseguir que os concertos xeren eses diálogos. K.: En xeral, todo isto é algo que pasa en calquera concerto tradi, que se adoita respirar un ambiente súper san e familiar. Falo sobre identidade, sobre sentirte vivo e divertirte sen prexuízos e sen vergoña. —Para promover o último sinxelo lanzaron un vídeo con varias artistas do panorama musical galego. Como ven a relación entre as artistas galegas e que implicacións ten isto na construción dunha industria sólida? M.: Ao final coñecémonos todas e é moi bonito poder ter boa relación con todo o mundo. É moi "guai" ir tocar un sitio e que os outros grupos todos que participan sexan colegas. K.: Obviamente, estanse a producir sinerxías directas, cousas que se buscan e outras que non. Ao final dentro do panorama rematamos por influenciarnos uns os outros e iso tamén axuda a que se diversifique moito a oferta e a crear entre todas un mercado con saída. H.: Este bo ambiente axuda tamén a que esteamos moi cómodos e axuda a que a industria sexa moi sólida porque igual non hai tanto ese sentimento de competencia. Ademais, que todo isto fai que se poida crear desde a comodidade, coa verdade e sen necesidade de poñer falsas caretas.