A Xunta da Galiza vén de prohibir o baño e as actividades acuáticas no encoro de Portodemouros (Agolada, O Deza). Na quinta feira amencían as instalacións do Club Náutico con carteis oficiais que alertaban sobre o perigo da auga na zona pola presenza de “cianobacterias tóxicas”. Portodemouros está no nivel máximo de alerta (nivel 3), só igualado co encoro das Conchas (Bande, A Baixa Limia). En ambos están prohibidos o baño e as actividades acuáticas logo dos resultados das analíticas que evidencian “unha alta probabilidade de efectos adversos para a saúde”.
Segundo os controis de Augas da Galiza, que se teñen intensificado no último mes diante das alertas veciñais polo escaso caudal e a cor verde da auga, Portodemouros ten un volume de cianobacterias que supera os 8 milímetros cúbicos por litro, cunha presenza de toxinas en niveis altos e “escumas e natas de cianobacterias en áreas onde pode existir contacto directo cos bañistas e existe risco de inxestión ou aspiración”. Precisamente, o fechamento do encoro ao baño provocou a suspensión, entre outras actividades, do Campionato Galego de Motonáutica Inclusiva, que ía desenvolverse por cuarto ano en Agolada o 20 de xullo, e de campamentos de verán.
Segundo explica a Nós Diario a técnica de augas da Asociación para a Defensa Ecolóxica da Galiza (Adega), Ana Fernández Santamariña, “a ciencia aínda non sabe se as toxinas están dentro ou fóra dos corpos das cianobacterias, por iso cando hai taxóns na auga féchase ao baño e ao abastecemento, porque esas toxinas liberadas producen efectos neurotóxicos e hepatotóxicos”.
A captación de Altri
Na zona, a veciñanza ten coñecemento da presenza constante de persoal técnico de Augas da Galiza que realiza as análises do encoro. Explican a Nós Diario que no último mes “viñeron todas as segundas feiras tomar mostras”. Finalmente, os resultados derivaron na prohibición do baño e das actividades acuáticas decretada agora pola Dirección Xeral de Saúde Pública. Precisamente, é Augas da Galiza, o mesmo organismo da Xunta da Galiza que vela polo estado desta masa de auga, o que está a tramitar a captación de 46 millóns de litros de auga diarios solicitada por Altri para a súa macrocelulosa en Palas de Rei (A Ulloa), e a vertedura de 30 millóns de litros diarios dous quilómetros arriba do encoro, en Agolada.
Persoal técnico pon de manifesto que a Xunta da Galiza realiza o seguimento anual da rede de control de ríos, lagos e encoros, e coñece o estado en que se atopa o encoro de Portodemouros. A maiores, ten informes do estado do encoro e análises recentes, achegadas no estudo de impacto ambiental de Altri dunha monitorización 2022-2023. “O estado non é bo, e empeora entre os meses de xullo e novembro, coincidindo coa diminución co volume do encoro”. Con estes datos, os técnicos de augas agardan “que Augas da Galiza denegue a captación”.
Naturgy ten a concesión
Persoal experto viña alertando no último mes do empeoramento no estado deste encoro. As imaxes ao longo de xuño amosaban un Portodemouros con baixo caudal de auga para a época do ano e cunha intensa eutrofización. Veciñanza da zona sinala a Nós Diario que “nesta época do ano nunca tivo tan pouca auga e esa cor verde, isto podía pasar en agosto ou setembro, pero non xa nos meses de maio e xuño”. O encoro de Portodemouros ten unha concesión de aproveitamento hidroeléctrico desde 1962, e pertence actualmente a Naturgy até, cando menos, o 1 de xaneiro de 2061, cunha potencia de 95.000 kilowatts.
Nós Diario consultou a Naturgy sobre a súa actividade en Portodemouros nos últimos meses e os motivos do estado do encoro e, segundo respondeu a empresa, “o funcionamento da central hidroeléctrica realizouse con total normalidade, atendendo ás necesidades do sistema eléctrico e de acordo a normas de explotación e lexislación vixente, respectando todas as restricións ambientais e de xestión”. "Ao longo de xullo e agosto non se prevé que o nivel continúe descendendo de maneira importante, xa que o funcionamento atenderá exclusivamente á liberación dos caudais ecolóxicos estabelecidos”, engadiu a empresa que realizarán “unha análise máis en detalle da situación”.
