'Os pasos contados', a peza teatral inédita de Luísa Villalta

Na Biblioteca-Arquivo Teatral Francisco Pillado Mayor da Universidade da Coruña están depositados dous orixinais mecanoscritos da obra teatral de Luísa Villalta, Os pasos contados (drama expresionista en sete cadros), que eu mesma localicei a finais do ano 2023 nunha revisión dos materiais alí existentes vinculados coa autora. Por ser esta unha peza non publicada, este texto non está incluído na edición da Obra Dramática Completa de Villalta (2018) elaborada por Alexandrina Fernández Otero e Lino Braxe, a única recompilación da súa obra teatral até a data. Os dous orixinais apenas presentan leves diferenzas entre si canto ao contido. Porén, as capas fornecen informacións diferentes e, na verdade, de grande interese. No caso dunha das versións, a pesar de non incluír o nome da autora, a capa achega informacións claras sobre a época en que foi escrito o texto. No pé da páxina aparece "Premio Arlequín 1990" e o lema "Silencio, ensaiamos", de doada asociación coa autora pois vai ser o título que reutilice para o seu primeiro libro de relatos (editado por Vía Láctea en 1991). Na outra versión, tamén mecanografada, achamos na capa o título da obra, unha dedicatoria (A Paulino Pereiro) e, agora si, o nome da autora. A presenza da data resulta de grande utilidade para contextualizar o momento da produción do texto. Por unha parte, indícanos que a peza foi presentada á IV edición do Premio de Teatro "A biblioteca do Arlequín", edición que se fallou en Santiago de Compostela o 13-10-1990 e na que o xuri outorgou o premio á obra Era nova e sabía a malvaísco, de Imma António Souto, peza que será publicada ao ano seguinte na colección teatral Biblioteca do Arlequín, dirixida por Francisco Pillado Mayor, da Editorial Sotelo Blanco. Vinte anos despois, reencontro coa obra múltiple e heterodoxa de Luísa Villalta Por outra parte, a data sitúanos nos inicios da actividade literaria de Luísa Villalta, moi pouco tempo despois da publicación do seu primeiro texto dramático, Concerto para un home só, publicado en 1989 nos Cadernos da Escola Dramática Galega, un proxecto editorial coordenado por Manuel Lourenzo e dirixido por Francisco Pillado Mayor (a quen, xustamente, vai dedicado o texto), onde verán a luz as súas seguintes obras, O representante (1990) e O Paseo das Esfinxes (1991). Estas tres pezas, xunto coa inédita que agora coñecemos, escritas nun marco temporal moi próximo e un contexto creativo común, constitúen a primeira etapa da produción dramática de Villalta. O Arquivo Pillado Mayor Para calquera persoa minimamente coñecedora da traxectoria, das ideas ou, mesmo, do universo dos afectos de Luísa Villalta, non pode resultar estraño que estas dúas versións de Os pasos contados estivesen da man de Francisco Pillado, nin tampouco que ficasen depositadas na Biblioteca-Arquivo que leva o nome do ilustre editor e estudoso teatral. É de sobra coñecida a estreita vinculación intelectual que os dous mantiveron. Pillado foi non só o editor de moitos dos seus textos, senón que desenvolveu un importante papel, especialmente no momento inicial da conformación da escritora (pois captou desde ben cedo a súa valía literaria) e que se mantivo no tempo, mesmo cando a autora xa posuía unha traxectoria consolidada. A sintonía entre autora e editor resulta evidente, até o punto de que ese entendemento literario vai confluír nunha intensísima relación persoal que se pon en relevo nas dedicatorias de moitos dos seus textos e que se estende a toda contorna familiar de Pillado, convertida nunha sorte de espazo de referencia. Non é, pois, casualidade que fose Luísa Villalta unha das persoas que interveu no acto solemne de recepción do legado Pillado Mayor que se celebrou en marzo de 1996 na Universidade da Coruña. Estas son as actividades para "pensar o mundo a través da obra" de Luísa Villalta polas Letras Galegas Cabe lembrar que a Biblioteca-Arquivo Teatral Francisco Pillado Mayor nace a partir dun convenio de doazón entre o escritor e a UDC, doazón inicial á que se foron engadindo outras achegas procedentes de arquivos privados e persoais, ademais das adquisicións regulares da propia universidade, até chegar a configurar o importantísimo repositorio teatral, de acceso público, que ten a súa sede na biblioteca da Facultade de Filoloxía. Para alén disto, a Biblioteca-Arquivo Teatral Francisco Pillado Mayor publica desde o ano 1999 unha ambiciosa colección (caracterizada polas súas coidadas edicións e que, a día de hoxe, ten editados 75 volumes) que é, con moito, o proxecto editorial de carácter teatral máis completo do panorama editorial galego. Por todo o exposto, semella evidente que esta colección debería ser o espazo máis acaído para publicar Os pasos contados. De feito, eu mesma propuxen ás instancias correspondentes da UDC a edición da peza da que nos íamos ocupar, con todo o rigor que a obra de Villalta merece, Alexandrina Fernández Otero, editora do resto da súa obra teatral e mais eu. Finalmente, esta iniciativa frustrouse porque a familia (depositaria dos dereitos de edición) non concedeu o permiso para realizarmos esta edición. Lamentamos profundamente esta decisión que, cremos, non se corresponde coa praxe e traxectoria da autora homenaxeada este 2024 no Día das Letras Galegas. Estamos certas de que a Luísa Villalta que participou no acto inaugural da Biblioteca-Arquivo e que mantivo un estreito vínculo intelectual con Francisco Pillado, partillaría feliz esta nosa proposta.