En Bolivia houbo un golpe de Estado

O 27 de xuño de 2024, o presidente de Bolivia, Luis Arce, denunciou "movementos irregulares de tropas militares en La Paz". Pouco despois, difundíronse imaxes do asalto militar ao pazo gobernamental. O xeneral Zúñiga, responsábel do asalto, reclamara a liberdade dos golpistas que derrocaron a Evo Morales en 2019, sostendo que o Exército detería o ex mandatario se se presentaba como candidato nas eleccións de 2025. O Goberno de Arce e do Movemento ao Socialismo-Instrumento Político pola Soberanía dos Pobos (MAS-IPSP) non caeu como o de Morales. O panorama político previo ao golpe de 2019 era diferente ao actual. En 2019, a conxuntura golpista viña abonándose desde 2017, desde o referendo pola reelección de Morales. Referendo que o MAS perdeu no medio do 'Caso Zapata' (operación executada pola alianza Embaixada estadounidense-burguesía nativa). Revolución social e pobos orixinarios Ao inicio do século XX, se algún país estaba listo para unha revolución social, era Bolivia. O 41% da poboación boliviana pertence a algún dos 36 pobos orixinarios que habitan o país. Moitos deles visten con colorida roupa artesanal, camiñando descalzos sobre o barro das rúas. As mulleres, con sombreiros de home sobre as súas dúas trenzas negras, levan aos seus bebés nas costas. As axencias de turismo difúndeos como pintorescos, pero a súa realidade é de extrema pobreza. O símbolo do socialismo que caracterizara a primeira década do século XXI comezou a ser substituído por unha lóxica máis burguesa Historicamente, os pobos orixinarios viviron en condicións de servidume. Calquera terratenente podía golpealos, calquera vestido á europea tratábaos coma cans, calquera policía ou funcionario era o seu inimigo. Porén, a Constitución Política do Estado Plurinacional de Bolivia (2009) marcou un cambio histórico, situando no centro do novo ciclo histórico iniciado en 2006 as masas indíxenas orixinarias campesiñas, os obreiros e os sectores empobrecidos das zonas urbanas. A primeira década de goberno do MAS Os primeiros dez anos de goberno do Movemento ao Socialismo caracterizáronse por un notábel dinamismo capitalista. Este expresouse na expansión da base empresarial do país. O número de empresas medianas e grandes aumentou de 81.191 en 2007 a 284.271 en 2016. Do mesmo xeito, o gasto en consumo final dos fogares medrou a unha taxa de 4,3% entre 2007 e 2017. Este crecemento do consumo foi impulsado pola política de redistribución de excedentes desenvolvida polo MAS, e tivo un impacto significativo no crecemento do sector manufactureiro, particularmente na produción de alimentos e bebidas, así como no aumento do mercado interno. Durante este período, Bolivia pasou de ser unha sociedade de ingresos baixos a unha de ingresos medios segundo os parámetros do Banco Mundial. Este cambio traduciuse nun relativo ancheamento da clase media do país. Porén, as tensións de clase e etnia non desapareceron, senón que adquiriron novas formas. O símbolo do socialismo que caracterizara a primeira década do século XXI comezou a ser substituído por unha lóxica máis burguesa. Esta transformación na percepción e as aspiracións da sociedade boliviana convertéronse nun antecedente importante para o proceso de dereitización que se observou a finais do ano 2019. Entre os anos 2005 e 2019, o MAS apoiouse predominantemente na forma sindicato, pero a complexización das formas de vida materiais, organizativas e ideolóxicas do bloque popular xeraron a necesidade dunha nova forma de articulación política. División interna no Movemento ao Socialismo A tensión interna fíxose evidente tras as denuncias de fraude electoral en 2019, cando Morales constatou que o seu modelo de articulación xa non podía mobilizar as organizacións sociais coma antes. Esta crise tamén se reflicte na división entre "radicais" e "renovadores" dentro do Movemento ao Socialismo. A loita interna intensificouse despois de que Morales anunciara a súa intención de postularse como candidato presidencial do MAS para as eleccións de 2025, o que podería resultar nunha ruptura total. A fractura interna manifestouse en enfrontamentos entre organizacións sociais e no bloqueo lexislativo por parte dos parlamentarios aliñados con Evo Morales contra as decisións de Luis Arce. Ese bloqueo obstaculiza a aprobación de lexislacións clave e debilita o actual gabinete. Esta situación crea un contorno propicio para unha relación de forzas favorábel para un golpe de Estado como o do xeneral Zúñiga.