Galiza Cultura celebra o Samaín con Castelao

Halloween non é só unha festa allea á nosa tradición que, porén, se impuxo, a través da cinematografía estadounidense, nas sociedades europeas, incluíndo a nosa. Tamén é un síntoma de como nos relacionamos coa morte nas sociedades contemporáneas: a través dunha iconografía do terror, do sangue, do maligno. Na concepción da morte máis tradicional, non existe rexeitamento da morte nin do alén, senón aceptación, e mesmo unha certa familiaridade. Mais a xestión do mortuorio na sociedade moderna tende a afastar todo o que teña que ver coa fin da vida: a xente xa non morre nas súas camas, senón nos hospitais; os velorios xa non se realizan nas casas, senón nos tanatorios; os cemiterios pasaron de estar no centro das vilas a nas periferias da cidades. E ese illamento propicia a entrada desoutra visión "terrorífica" e bastante infantilizada do mundo dos mortos. A Federación de Asociacións Culturais Galiza Cultura decidiu este ano levar a cabo unha lectura pública e simultánea ao longo do país do relato Un ollo de vidro, de Castelao, para pór de manifesto que existe unha outra forma de concibir a relación entre a vida e a morte máis natural e máis acorde coa cultura tradicional galega. "Trátase de subliñar que existe esoutra maneira de ver a morte e o mundo dos mortos e, ademais, aproveitar un relato tan acaído para estas datas como o de Castelao, para demostrar tamén que na nosa tradición literaria existen grandes textos que se poden utilizar nestas datas", explica a Nós Diario Xosé Manuel Carril, membro de Galiza Cultura. "Hai que reparar en que as tradicións relacionadas co Día de Defuntos están sendo substituídas por unha deformación de antigos costumes europeos que foron levados aos Estados Unidos. Alí foron desvirtuados pola industria en aras do espectáculo, e agora -xa desde hai ben anos- véñennos de volta nunha forma que desfigura completamente o espírito orixinal", advirte. Entrada no tempo escuro: o de Defuntos, magostos, San Martiño e o gaélico 'Samaín' Vencer o medo Como teñen observado moitos antropólogos, a cultura tradicional emprega mecanismos como o humor ou o erotismo para facerlle fronte ao medo que pode espertar a morte, e o relato de Castelao posúe moitos elementos que ensinan a relativizar o trauma do deceso. "En todos os aspectos é unha obra que merece ser coñecida e lida. É moi poliédrica, porque ten moitas lecturas. A visión crítica que sempre está no fondo da narrativa de Castelao está moi en sintonía co público de hoxe. Ademais, a súa forma de contar, por esa maneira de achegarse ao relato desde a retranca popular, préstase moito a este tempo en que se comían castañas ao pé de lareira contando historias. Tratamos de enraizar coa tradición desde varias perspectivas e, a maiores, de divulgar a obra e a figura dun dos nosos maiores autores nunha actividade na que participan moitas cativas e cativos", aclara Carril. Un roteiro pola Estrada guiado da man de Castelao Lectura simultánea As lecturas iniciáronse na cidade da Coruña, no Paraninfo da Universidade da Coruña onde, á lectura pública da mencionada obra de Castelao, seguiu un magosto popular como xeito de convivio e celebración colectiva. Neste caso, ademais, sumáronse como convocantes do acto as entidades federadas da contorna da cidade, a A.C. Alexandre Bóveda, a A.C. O Facho, a A.V.C.D. e R. Agra do Orzán e a A.C. Tempo Novo. "É a primeira vez que se xuntan as catro asociacións para unha actividade", destaca Carril. En Ourense, a encargada de levar a cabo a lectura foi a A.C. Auriense, e o lugar escollido, a praza do Correxidor. Para estreitar o lazo coa festa do Samaín, aproveitouse a actividade para realizar, previamente, un obradoiro de elaboración de cabazas. No Carballiño, a A.C. Avantar completou a lectura, na praza Maior, cun sorteo dun lote de libros entre as persoas asistentes. E a A.C. Vagalumes, da Estrada, tamén realizou a actividade na rúa Principal, ao mesmo tempo que nas dúas vilas anteriores, ás 20 horas. En Ferrol, a S.C. Medulio realizará esta lectura en vindeiras datas fechando, deste modo, esta actividade conxunta de entidades que conforman a Federación Galiza Cultura. Galiza Cultura rende homenaxe ao mestre do humor Xaquín Marín Lectura simultánea O éxito da convocatoria permite prever que haberá actos similares nos anos que veñen por diante. "En realidade, ese foi sempre o obxectivo", observa Carril. "Queremos que esta actividade se repita todos os anos, para axudarnos a recuperar unhas tradicións que, aínda que seguen vivas en moitos sentidos, son ocultadas por eses fenómenos espectaculares que nos invaden desde a industria do entretemento". Samaín: recuperar a tradición O alén é igual que a vida O relato de Castelao representa unha metáfora da Galiza e amósanos a sociedade vista por un esqueleto, que en vida non era quen de ver a realidade, a sociedade na que vivía e o significado das cousas, mais en morte, a través dun obxecto (o seu ollo de vidro, que se converte nun lente) é capaz de analizar o contexto social que reproduce aquel mundo do que provén, exactamente igual. O alén, a morte, non se concibe como un acto onde conclúe a vida porque a morte é igual que a vida.