Reflexións sobre a IA e o emprego

Parte das nosas conversas actuais xiran arredor da irrupción e perspectivas ante a intelixencia artificial (IA). De que maneira nos axuda? Cales son os límites e os perigos? Cara onde estamos a ir? E entre elas, como afectará ao emprego. A tensión entre avances tecnolóxicos e destrución de emprego ven de lonxe. Lembremos o ludismo, un movemento de artesáns ingleses que a principios do s. XIX protestou contra a introdución de maquinaria, mesmo destruíndoas, xa que substituían o seu traballo. O certo é que, simplificando, a chegada de progresos técnicos no eido produtivo tende a destruír emprego no curto prazo, mais sucede tamén que eses incrementos da produtividade permiten desenvolver novos sectores e xerar novos nichos de emprego. Coas melloras no agro non foi necesario tanto campesiñado para producir alimentos para a poboación e o excedente atopou emprego nas cidades, provocando o desenvolvemento do sector industrial. De xeito similar, diferentes innovacións permitiron o incremento da produtividade nos procesos industriais, o que fixo que moitas persoas se empregasen nun incipiente sector servizos. Viviríamos desemprego masivo dende hai ben tempo se non fose así. As máquinas Na actualidade a introdución de tecnoloxías como a IA ou a robótica está a xerar unha intensa automatización de tarefas, coa conseguinte desaparición de múltiples postos de traballo, sobre todo aqueles de tarefas repetitivas e rutineiras que non precisan formación especializada. Porén, esta situación muda coa irrupción da IA xenerativa, cuxa capacidade para analizar e crear contidos como imaxes, textos, audiovisuais, etc. é unha ameaza a postos de traballo de alta cualificación, xa que logo, con maior impacto nas economías máis desenvolvidas. A Intelixencia Artificial (IA) xenerativa é unha ameaza a postos de traballo de alta cualificación con maior impacto nas economías máis desenvolvidas Aínda que se destruirán de xeito masivo postos de traballo, tamén se crearán novos empregos, en áreas como a programación, a ciberseguridade, desenvolvemento de aplicacións, etc., e mesmo en ramas e profesións que agora mesmo descoñecemos. Certo, pero tamén coido que existen elementos que fan que a situación actual mereza unha análise diferente ao razoado anteriormente. Dunha banda, o carácter disruptivo da IA, a súa afectación actual e futura de xeito tan intenso, rápido e transversal a practicamente todos os eidos produtivos, fai que perda forza a lóxica imperante até agora. O factor traballo terá cada vez menor relevancia nos procesos produtivos, por moito que sempre sexan necesarias tarefas especializadas ou de supervisión. Doutra banda, contamos con stock inmenso de produtos e a lóxica capitalista centrada no produtivismo e a acumulación de capital vólvese cada vez máis perversa ao constatarmos que o planeta é finito e está ao bordo do colapso. Os futuros incrementos de produtividade aplicados ao ritmo actual de produción conducen a unha situación insostíbel. O crecemento ilimitado non necesariamente se traduce nun aumento del benestar nas nosas sociedades. Así, vai tomando forza unha reflexión intuitiva entre amplas capas da poboación: se "as máquinas" fan o traballo por nós, podemos traballar moito menos e gozar de máis ocio sen ver diminuída a nosa calidade de vida. Nesa dirección, múltiples forzas políticas e sindicais están a propoñer un mellor reparto do traballo e a redución das extensas xornadas laborais actuais, sen que repercuta nos salarios. Algúns gobernos progresistas ao longo do planeta comezan a recoller timidamente o guante. A propiedade Se o sistema económico tivese como prioridade o benestar das maiorías sociais e a equidade, abofé estaría a deseñar este escenario. Porén, a lóxica capitalista actúa en sentido contrario, levándonos á concentración de riqueza e poder en cada vez menos mans, agravando a pobreza e a desigualdade. Se non o mudamos, quen verán engordadas considerablemente as súas contas de resultados serán os propietarios do capital. Os maiores beneficios obteranos os donos das IA hexemónicas. Neste sentido, Varoufakis sinala unha nova orde á que chama tecnofeudalismo, onde os mercados están sendo desprazados por feudos na nube. Así, unhas poucas grandes plataformas tecnolóxicas teñen o control de datos, información e algoritmos da IA permitíndolle grande acumulación de renda. Baixo o meu punto de vista é aí onde reside o gran problema, na propiedade da IA. As alternativas pasan polo código aberto, o copyleft e a participación pública nesta tecnoloxía. De feito, o economista grego propón unha interesante solución: "crear algoritmos públicos que se poidan agasallar ás empresas (...), de propiedade común e cooperativa".