Pello Otxandiano (Bildu): "A próxima parada é un status político que nos recoñeza como nación"

Na campaña foi prudente, non subiu o ton con frecuencia. Foi parte da estratexia?
Tentamos subir o nivel do debate desde o principio. Creo que en xeral na política prima un ton agresivo, pouco profundo, e creo que necesitamos agora outra política.

Cre que o conseguiu?
Diría que nalgúns temas déronse algúns avances. Na precampaña puxemos sobre a mesa tres temas principais: o sistema de saúde, a vivenda e a política económica industrial. Agora ninguén dúbida de que temos un problema co sistema de saúde e coa cuestión da vivenda. En política económica quizá non profundamos tanto, mais ese fondo de investimento soberano que expón o PNV teno EH Bildu no seu programa desde 2012. E iso é unha emenda á totalidade á política económica até o de agora.

Na pasada lexislatura EH Bildu demostrou a súa vontade de consenso nos temas máis importantes. Haberá posibilidade de punto de encontro?
Se se fai unha lectura precisa da época e se fixa ben o rumbo, diría que os consensos son posíbeis nos temas mencionados e noutros: vixilancia, política climática, transición enerxética, política lingüística...

De feito, durante a campaña realizáronse peticións de acordos de país, tanto por unha banda como por outra. Para que deberían selo?
Eses pactos de país deben coser un proxecto de país. Haberá dúas maneiras de interpretar os resultados do 21 de abril. Un é o habitual: o número de parlamentarios que terá cada partido, que é o que hai que facer. Mais hai outra maneira: analizar cal é o mandato da cidadanía. Cremos que por maioría será abertzale e soberanista, e por maioría será de esquerdas. Sobre ese mandato debe construírse un proxecto de país a longo prazo.

Como afrontarán a falta de médicos e de médicas?
Iso non se vai a arranxar dun día para outro. O que temos hoxe é a consecuencia dunha falta de previsión, podíase prever. Por outra parte, moitos médicos e médicas abandonaron o sistema de saúde porque non se lles garantiron as condicións laborais adecuadas. Así que, en parte, temos que tentar atraer de novo a eses médicos e médicas. E, ademais, é certo que nós hoxe en día non temos competencias para decidir os postos de médico residente dentro do MIR. Esa é tamén outra razón para reivindicar a soberanía.

É isto compatíbel coa garantía dos dereitos lingüísticos? Como se debe garantir o dereito para recibir atención en vasco no sistema de saúde?
Hai que garantilo. Non podemos crear choques entre uns dereitos e outros, iso é trampa. Necesitamos políticas sanitarias adecuadas e políticas lingüísticas adecuadas para garantir todos os dereitos.

Vostedes apoiaron a folga feminista xeral. Como van levar a cabo ese modelo público de coidados que está a demandar o movemento feminista?
O coidado ten moitas arestas e require unha transformación integral, mais creo que a transformación dos servizos sociais é a que máis urxencia ten. Dúas cousas hai que facer aí nos próximos catro anos: os servizos sociais deben reorganizarse e hai que sentar as bases para un sistema público de coidados. Iso é unha gran transformación.

No asunto da vivenda, a falta de solo é un dos problemas. En urbanismo os Concellos teñen competencia e EH Bildu ten forza aí. Haberá que incidir tamén por aí, non?
Si, claro. Necesitamos unha política integral de vivenda. O que nós expuxemos nas novas vivendas é destinar o 50% das vivendas de nova construción ao aluguer. Mais antes de facelo hai que tomar outras medidas: pór ao dispor as casas baleiras, limitar os prezos de aluguer en zonas de máxima tensión, pór freo aos fondos especuladores e limitar as vivendas turísticas.

No programa fálase de "desmilitarización". En que casos habería que facelo?
Ter cada vez máis armas non é sinónimo de ter máis seguridade. Temos que adaptar a policía ao novo contexto, necesitamos un modelo policial eficaz, transparente, próximo e de rendición de contas. Temos que empezar a explorar esta vía, xa que en varias intervencións quizais se poidan prescindir das armas. Con todo, non estamos a dicir que haxa que quitar recursos á Ertzaintza.

Propuxeron crear un fondo para o arraigamento das empresas. O PNV tamén o recolle no programa. En que empresas ou sectores debería estar o Goberno?
Debería estar nas empresas consideradas estratéxicas porque son tractores, ou porque están en sectores estratéxicos para a economía vasca. E tamén debería estar nas empresas que quixésemos que arraigasen nela. Se contásemos cun fondo destas características, tería sido posíbel intervir en Ibermática, Euskaltel e Gamesa en 2013-2014, garantindo o mantemento da capacidade de decisión destas empresas.

Cre que habería que cambiar a fiscalidade?
Si. Imos tarde niso tamén. Existe a posibilidade de aumentar a recadación e facela máis progresiva. Creo que á clase obreira de renda media non hai que exixirlle máis, mais hai que gravar máis as rendas de capital. E o imposto de sociedades tamén debe ser revisado con tranquilidade e serenidade. Se queremos equipararnos aos países europeos, debemos fixarnos tamén na súa fiscalidade.

Que hai que facer co tren de alta velocidade?
A nós pregúntannos a miúdo por iso e demasiado pouco, en cambio, a quen defendeu esta obra durante tantos anos. Porque a día de hoxe non sabemos que vai ser ao final, esta infraestrutura extinguiuse antes de terminala. Polo menos debemos corrixir a dirección entre Iruña, Burgos e Gasteiz. É posíbel pór en marcha un tren de proximidade que, aproveitando a infraestrutura actual, sirva para o transporte de mercadorías, un tren de altas prestacións que realmente teña un rendemento social adecuado.

Dixo que a reflexión sobre a transición e a soberanía enerxética debe facerse "xunto coa xente". Nos Concellos onde goberna EH Bildu hai unha preocupación por este tema: Azpeitia ou Aramaio, entre outros. Postos na pel desta cidadanía, cre que teñen motivos para preocuparse?
Temos grandes motivos para preocuparnos. Mais creo que temos que facer un exercicio honesto e tomar decisións. Non se pode expor o discurso sobre estas infraestruturas coma se non estivésemos nunha emerxencia climática. Hai que pór sobre a mesa alternativas. E cremos que neste momento o punto de vista máis ecoloxista e transformador é dicir canto, onde, e con que modelo. Mais "nin aquí nin en ningures" non é unha posición ecoloxista nin transformadora. Que o debate é difícil? Si. Mais debemos saber cal é o contexto e recoñecer que nunha crise así non hai solucións sen impacto.

Dixo que este país non pode ser gobernado por maioría absoluta, que se necesitarán acordos. Con quen queren pactar?
Nós non fechamos a porta a ninguén, salvo á ultradereita. Se nós gañamos as eleccións, chamaremos ao PNV, ao PSE e á esquerda confederal e tentaremos conformar un proxecto de país.

En que ve aliado ao PNV?
Co PNV temos que coincidir en moitas cousas: no novo status político, na política lingüística, na educación... Nalgúns temas socioeconómicos tamén pode ser compañeiro de viaxe o PNV. Porque, á fin e ao cabo, calquera reto require políticas sostíbeis. Non hai unha vivenda política pública que resolva o problema en catro anos. E co sistema de saúde o mesmo. Cambiarán os gobernos, mais teremos que construír uns consensos básicos para ter un futuro como pobo.

Dá por feito o pacto PNV-PSE?
Non. Que hai tentación de seguir no que se está a facer? Si, mais até que punto isto pode durar? Formar ese goberno foi unha inercia en Gipuzkoa. É máis reactivo que proactivo. Dalgunha maneira é renunciar a un mandato popular, e expor unha política excluínte.

Cal é a alternativa?
O mapa político vai cambiar, polo que hai que ter en conta a pluralidade política deste país e asumir cada un o seu rol. E logo hai dúas opcións: facer unha coalición nun despacho fechado e gobernar de arriba a abaixo, ou facer un exercicio forte e coser consensos básicos en cuestións fundamentais. Hai antecedentes. É posíbel unha política de cooperación diferente.

Buscar alianzas de goberno, ese é o reto?
Nós non podemos dicir o que van facer o resto de partidos. Nós o que expomos é o que cremos que necesita este país e que é posíbel unha política diferente. Nós somos moi transparentes: xa dixemos o que imos facer despois do 21 de abril. E eu creo que todos deberiamos facer o mesmo exercicio. Necesitamos gobernos que nos dean estabilidade e iso faise obviando pactos excluíntes.

Queren ter "unha relación confederal" co Estado español. EH Bildu abandonou o obxectivo da independencia?
Non. EH Bildu e todas as tradicións políticas que forman parte dela entenderon que o camiño cara á independencia ten paradas intermedias, e iso é o que estamos a expor agora. Cal é a próxima parada? Un status político que nos recoñeza como nación, que recolla os nosos dereitos, que nos dea un novo autogoberno, cun maior nivel de poder e un sistema de garantías. Iso colocaríanos nunha relación comparábel co Estado.

Vostede quere que o relatorio de autogoberno se poña en marcha en tres meses e que nun prazo de dous anos vaia a Madrid. O PNV púxose dous anos de prazo para completar o Estatuto de Gernika. Con quen queren facer ese camiño?
Creo que o PNV mostra pouca ambición nacional. Necesitamos ambición nacional, este é o momento de levar a unha fase de resolución o debate que se atrasou durante tres lexislaturas, e de ir xuntos a Madrid como pobo.

Madrid ten escrito o veto. Despois da negativa, que?
Xa veremos. O que se dixo por agora é que hai que ter en conta o carácter plurinacional do Estado, que é o que necesita un debate en termos democráticos. Aí hai todo un camiño por explorar.

Curto

Sabes como se chama o teu médico de familia? Non.

Cal é a lingua do fogar? E o do traballo? O vasco, é o vasco, principalmente.

Roubáronlle algunha vez? Nada que lembre.

Algunha vez tivo medo de ir de noite a casa? Non, a verdade.

Tocoulle realizar labores de coidados? Coas miñas fillas. Afortunadamente, os meus pais son novos, mais xa me chegará ese momento.

A casa é súa ou alugada? A miña... é do banco, en gran parte.

Que coche ten? Un Peugeot Partner, ten nove anos.

Débese prohibir fumar nas terrazas? Diría que non é un problema de saúde pública na actualidade.

Debe o Goberno estabelecer un salario mínimo adicional? Si. Creo que aquí debería estabelecer un salario mínimo de 1.400 euros.

Compra por Internet? Que é o último que compraches? Pouco. O último, un agasallo para un membro da familia.

Deben prohibirse os móbiles nas escolas? O debate é complicado. Dixen que si porque creo que se pon demasiada carga sobre a escola. A educación hai que facela en casa.

Cinema ou plataformas? Non tiven tempo de ir ao cinema, mais tamén utilicei moi pouco as plataformas.