Compostela lembra os vínculos de Asorei coas Irmandades da Fala

De igual maneira que Cabanillas foi alcumado "poeta da raza", considerouse que Francisco Asorei era o "escultor da raza". En 1916, ano da constitución das Irmandades da Fala, Asorei tiña vinte e sete anos e pasara xa máis de dez fóra da terra, formándose en Catalunya, Euskadi e Madrid. Desde aquel momento, o artista a quen se lle dedica este ano o Día das Artes Galegas, estabelecería un vínculo co galeguismo das Irmandades que acabaría por transformar os ingredientes que constituían o seu estilo en elementos identitarios que procuraban o "espírito e a dignidade" na idea da Galiza. A doutora Maribel Iglesias Baldonedo, unha das grandes referencias no estudo do escultor de Cambados, impartiu esta cuarta feira unha palestra na biblioteca Ánxel Casal de Compostela, organizada pola Agrupación Cultural O Galo, na que efectuou un percorrido pola produción de Asorei centrándose especialmente na produción das décadas de 1920 e 1930. "Neste período, e especialmente nas súas obras en madeira, é onde mellor se poden observar as principais características do seu programa artístico", explica Iglesias Baldonedo en conversa con Nós Diario. "E tamén do político, xa que naquel momento estábase xerando na Galiza un corpus artístico e intelectual que tiña como principal obxectivo dignificar a cultura galega e sobordar os tópicos que até entón se consideraban representativos do país". É unha época na que Asorei participa activamente na tarefa de renovación da arte á que se sumaran moitos outros artistas -desde o seu amigo Camilo Díaz Baliño até os pintores integrados no grupo de Os novos: Colmeiro, Souto, Maside, Seoane, Laxeiro...-, buscando as raíces da identidade galega mais en permanente diálogo con todas as correntes que están traballando en Europa, que el, probabelmente, coñeceu de primeira man en Barcelona. "En aquel momento, Catalunya tiña unha comunicación moi fluída con París e, polo tanto, estaba moi ao día do que sucedía na cidade que se consideraba entón o centro da arte internacional. Asorei chega a estudar a Barcelona sendo un adolescente de 14 anos e permaneceu alí até os 17, unha idade na que aínda se é moi impresionábel, e é moi probábel que a descuberta das novas tendencias deixasen unha pegada importante", declara Maribel Iglesias. A significación intemporal do simbolismo de Francisco Asorei, protagonista do Día das Artes Galegas 2024 A denuncia da sumisión da Galiza Nas obras destes anos, é moi frecuente a representación de mulleres galegas, que aparecen representadas como metáforas da terra, e a través das cales se denuncia a pésima situación do país e dos seus habitantes, condenados a emigrar ou a traballar duro e vivir mal. "E tamén hai esa reivindicación da vida que levaban as mulleres. De feito, a escultura que se considera habitualmente como máis icónica, A santa, causou un gran escándalo non polo nu, como adoita dicirse, senón polo que tiña de denuncia, pola brutalidade dun realismo que deixaba ver un corpo deformado polo traballo pero, ao tempo, cunha ollada que mira en fite, orgullosa, que non se agocha. Cóntase que a raíña Victoria Uxía declaro que aquela escultura debería estar prohibida. Claro, foi capaz de ver a acusación que aquela figura portaba". Igual que na Santa, outras obras de Asorei servían de altofalante do ideario das Irmandades. Mesmo na escolla dos materiais: Asorei traballou con case todos os materiais que puido, porque tecnicamente era un virtuoso, mais os seus preferidos eran a madeira de castiñeiro e o granito, o que xa constitúe unha declaración de principios. O roteiro que percorre a Galiza guiado pola obra do escultor Francisco Asorei Espiritualidade Mais, ao mesmo tempo, Asorei era un home profundamente espiritual que nunca renunciou ás súas crenzas relixiosas e que mesmo chegou a entrar nos terciarios franciscanos, unha fraternidade seglar vinculada á orde relixiosa. "Esa compoñente tamén está moi presente en toda a súa obra", afirma Iglesias, "desde a técnica da policromía que aplicou á escultura dunha forma particular, sen aplicar estuco, a través do seu coñecemento como imaxineiro -que aprendeu cos Salesianos- até o profundo simbolismo que está presente en toda a súa obra". A palestra desta cuarta feira foi un boa oportunidade para constatar a presenza dese simbolismo e desa espiritualidade na obra de Asorei. A charla rematou cunha visita ao Monumento á San Francisco, situado nas inmediacións da biblioteca, na que Iglesias debullou os elementos característicos da escultura: o sentido ascensional da obra, os diversos grupos que representan os diferentes estamentos, as figuras simbólicas do lobo e a ovella... "A escultura foi un encargo dos franciscanos para conmemorar o sétimo centenario da fundación da orde. Hai que lembrar que previamente realizara unha escultura en madeira de San Francisco -que fora premiada na Exposición Nacional de Bellas Artes de 1926, onde se presentou xunto coa Santa- e que lle serviu de ensaio para o monumento de Compostela". Francisco Asorei: o escultor da Terra A referencia ao popular que escandalizou a aristocracia Maribel Iglesias, no seu libro Francisco Asorey, escultor gallego, explica como a sociedade madrileña da época non estaba afeita á dureza de imaxes como a da Santa, presentada na Exposición Nacional de 1926. A investigadora faise eco da anécdota que conta que a raíña Victoria Uxía se escandalizou ao ver a escultura. "Polo nú da figura? Seguramente non. A exposición estaba chea de mulleres núas pero nada como esta obra. Un realismo brutal amosáballe á raíña algo que descoñecía: a vida de traballo das mulleres galegas que coidan a casa, crían os fillos, traballan as terras e sosteñen a casa cando o home emigra (…). Pareceulle subversiva, dixo que debería ser prohibida. Sabedor do comentario, Asorei renuncia a facerlle un retrato á raíña que tiña encargado había anos". A obra foi adquirida pola Casa de Galiza de Montevideo (Uruguai) e partiu de Vigo para América en 1951, sendo testemuña imprescindíbel do valioso e amplo patrimonio cultural galego preservado nos centros e sociedades galegas de América. En 2023, a Xunta adquiriu os bens culturais da Casa da Galiza, asinando un protocolo segundo o cal a obra permanecerá en Montevideo, porque "forma parte do patrimonio dos galegos que están en Uruguai". O Día das Artes Galegas conmemora a obra do escultor Francisco Asorei