"Desapareceu ese home que transmite unha lingua, unha historia, unha cultura"

O 29 de xullo dedícanche unha homenaxe no Concello de Cambre, pero cando e como entrou a música en Miro Casabella?

Foi no ano 65 cando comecei a cantar. Agasalloume a guitarra unha prima miña que viña de Venezuela e aí foi cando comecei a tocar. Aprendeume a tocar un médico veciño meu, e aprendín tamén a cantar.

Supoño que o fundamental foi a túa chegada a Barcelona e o teu contacto coa Nova Cançó.

Si, na miña vila eu empecei a facer as miñas primeiras cancións, no ano 66 ou por aí, pero cando realmente me botei a cantar foi cando cheguei a Barcelona. O primeiro ano empecei a coñecer pola radio os cantautores cataláns. E no 67 é cando comezo xa a cantar con eles. Coñezo a Manuel María, que vén a Barcelona a unha homenaxe, e escóitame cantar, así que me pon en contacto coa casa de discos coa que el fixera o disco aquel de poemas. E con eles publico o primeiro disco, e así comezo a moverme con cantores cataláns, e tamén coñezo a Voces Ceibes, porque van gravar alí, e aí é canto me integro no seu movemento.

En Voces Ceibes non botas moito tempo.

Claro, porque eu estaba en Barcelona e viña pouco por aquí, eu cantaba máis por fóra, por Catalunya, e tiña saído a Francia, Alemaña, Bélxica, España... E logo Voces Ceibes ten unha crise, hai xente que marcha fóra de Galiza, xente que discrepa... Desmémbrase o grupo, eu tamén me aparto, aínda que sigo tendo moi boa amizade con Vicente Araguas. Non chego a irme, pero apártome porque era un concepto diferente de música. A música que tocaba Voces Ceibes miraba cara á canción francesa ou catalá, e prescindía moito do folclore. O folclore catalán é menos rico que en Galiza e tiña pouca influencia na canción, pero eu vexo que o importante é ter unha conexión coas formas populares da música, porque eu coñecía a canción popular moi ben. A min parecíame que era moi importante, polo que aí se produce unha discrepancia e iso apártame da razón musical de Voces Ceibes. Aprendín a tocar instrumentos populares, como a gaita ou a zanfona, e a raíz de aí comezo xa con estes instrumentos e a miña música dá unha volta importante cara á raíz máis popular, aínda que eu sigo facendo canción de autor.

Iso foi o que te distinguía doutros cantautores, non só galegos, non?

Si, aínda que, por exemplo, os vascos tiñan tamén esa inquedanza, agás Mikel Laboa e Xabier Lete. É Benito Lertxundi quen se achega máis ao popular, quen utiliza estes instrumentos e canta mesmo pezas populares. Mentres, en Catalunya a música popular está totalmente desautorizada, afástanse dela porque non teñen un folclore tan rico e variado coma o de Galiza. E residindo xa en Galiza desde o ano 71, toco moito por fóra, fago incursións por todas partes: Alemaña, Francia, a onde fun moito con Paco Ibáñez, e tamén no resto do Estado.

Ti compartiches escenario con grandes da canción, como José Afonso ou Joan Baez, ademais de Paco Ibáñez, con quen tes unha estreita relación e vai estar tamén na túa homenaxe.

Si, eu non sabía nada. Contactaron directamente con el desde o Concello de Cambre. Encántame porque tivemos moitas vivencias e actuacións xuntos. Coñecino en Barcelona, el tiña moito interese pola canción e pola poesía galega para incorporala ao seu repertorio, para que os seus recitais fosen un pouco como un Galeuscat, porque el coñecía tanto o euskera como o catalán, porque súa nai era vasca e o seu pai, valenciano. Quería cantar en todas as linguas do Estado. E comezamos unha longa amizade, temos cantado moito xuntos.

Unha vez que remata o franquismo comezas a túa carreira en solitario, cun total de sete discos.

Si, eu utilizaba as formas musicais populares para facer canción de autor social, que tiña un sentido reivindicativo e que ao mesmo tempo tiña unhas connotacións que se poden identificar cun sitio a través dun instrumento, que tamén é o que te ancora. O meu instrumento, a zanfona, veño utilizándoo desde os 70, e xa te ancora nun sitio, cunha determinada sonoridade e harmonía.

Coa perspectiva do tempo, que disco cres que reflicte mellor a túa visión do mundo e da música?

Como calquera creador nunca quedas totalmente satisfeito co que fas, pero se che digo a verdade, co que me sinto máis feliz é con O meu país, que fixen no ano 69, cos versos de Xoán Manuel Casado. Sempre a canto, e sempre sinto que o fago por primeira vez, a emoción embárgame. Faime traspasar a barreira do tempo e lévame a cando a fixen.

Tamén é a túa canción máis popular. E probabelmente a máis versionada.

Si, tamén porque a cantei máis veces. A coral de Ribadeo fixo unha versión moi bonita, tamén Eladio y los Seres Queridos ten outra preciosa, e Luar na Lubre cantada por Rosa Cedrón. E hai outra medio flamenca, e unha dun coro de nenos da Arxentina, do colexio Rosalía de Castro.

É curioso como en Galiza, despois da Transición, a canción de autor perdeu moita forza, cousa que non aconteceu, por exemplo, en Euskadi ou Catalunya. Por que cres que a atención ás letras é máis escasa na nosa música?

A canción de autor despois da Transición desapareceu practicamente. Tivo unha crise bestial, desapareceron unha cantidade de autores porque cambiaron os tempos. Nalgúns sitios como en Catalunya e no País Vasco a canción pasou ás festas. Eu alí teño cantado con Mikel Laboa, Xabier Lete, Urko... en festas masivas. Eu quedaba abraiado, e en Catalunya igual. Aquí en Galiza traían orquestras e segue pasando iso. Non se concibe unha festa sen unha orquestra para bailar. Logo chegou Milladoiro, que se esqueceu da palabra. Logo Luar na Lubre xa incorpora unha cantora. E todo isto leva a que o cantautor vaia desaparecendo. O cantautor é máis áspero, ten pouco acompañamento, é máis pobre de recursos. Iso foi o que matou o cantautor, desapareceu, matárono. E logo veu Carlos Núñez, unha figura moi internacional, pero desaparece ese home que transmite unha lingua, unha historia, unha cultura. Iso queimárono, desapareceu, non hai. Quedamos catro.

Como ves o estado actual da música galega?

Eu véxoa moi ben. Hai uns músicos incríbeis e unha canteira impresionante. A desgraza é ter unha TVG que é un lastre. Eu hai dous sitios sitios onde estou totalmente desaparecido: en La Voz de Galicia, para quen non existo, e na TVG, eu e máis xente somos invisíbeis para eles. Non hai máis que ver os tres programas punteiros, que é un tal Land Rober, o Piñeiro e o Gayoso, que nos desprestixian e nos insultan. Así estamos. O labor é duro. E fan falta moitos anos para ter un prestixio.

Poderemos agardar algún novo disco de Miro Casabella? O último foi en 2004.

Teño moitísima música gravada. Eu son un tipo que teño moitísima facilidade para facer música e fago case un tema cada día. Teño centos de cancións, pero moitas veces penso haberá alguén a quen lle interese? Aos medios non lle interesa para nada, pero logo vas a sitios pequenos cantar e agradécencho tanto que te anima a seguir.

[Esta entrevista foi publicada no A FONDO especial Miro Casabella, publicado no Sermos Galiza 255, á venda na loxa]