Fluviofelicidade

Aínda que chegou setembro, estamos a tempo de mergullarnos no río. Pero, todos os ríos presentan a calidade suficiente para nos bañar? Deberían. A Directiva Marco da Auga foi aprobada polo Parlamento Europeo no ano 2000 para protexer, restaurar e mellorar o estado das masas de auga (ecolóxico e químico) e os seus ecosistemas, esixe aos estados membros acadar o obxectivo do bo estado das masas no 2025. Permite exencións, pero non máis alá do ano 2027. Este marco compleméntase con lexislación específica, como a Directiva de Augas de Baño (2006), trasposta a través do Real Decreto 1341/2007, que establece os criterios sanitarios nas augas de baño (marítimas e continentais) co fin de protexer a saúde humana e do medio ambiente. No Decreto 175/2022 de vixilancia sanitaria das augas de baño de Galiza créase o Rexistro de Augas de Baño de Galicia. O Laboratorio de Saúde Pública analiza a calidade destas periodicamente, e clasifícanse como Excelente, Boa, Suficiente ou Insuficiente segundo os resultados de análises microbiolóxicos (enterococos intestinais e Escherichia coli), proliferación de cianobacterias e exame visual. Os resultados publícanse no Sistema de Información Nacional de Augas de Baño (Náyade) e na web da Consellería de Sanidade. Nesta última indícanse tamén as zonas con prohibición permanente de baño (cinco anos consecutivos con calidade Insuficiente) e as de peche temporal. Peor que bo Analizando o Rexistro de Augas de Baño de Galicia chama a atención que no país dos mil ríos só existan 67 zonas de baño continentais oficiais activas no 2024. Ademais, hai 24 inactivas (15 delas con prohibición permanente de baño), o que supón un deterioro da calidade das masas de auga aínda que sexa ilícito. É máis doado prohibir o baño que descontaminar. Un exemplo é a zona de baño do río Furelos en Melide. Segundo resultados do rexistro, as augas eran aptas para o baño no período 2010-2015, pero xa presentaban calidade Insuficiente no 2016-2023. Contrastando esta información coa publicada por Augas de Galiza nos Plans Hidrolóxicos de Cunca, nos dous primeiros (2009-2015 e 2015-2021) o estado da masa de auga do río Furelos, dende a confluencia do Rego de Irago ata a desembocadura no Ulla antes de Portodemouros, era Peor que bo debido ó incumprimento do seu estado ecolóxico. Pero neste terceiro ciclo (2021-2027) o estado da masa é Peor que bo debido ao incumprimento do estado ecolóxico e do estado químico (supera a norma de calidade ambiental do níquel). É máis doado prohibir o baño que descontaminar Pero non só a contaminación impide que nos mergullemos no río. Tamén existen outras problemáticas como a privatización do dominio público hidráulico que sufre a cidade de Lugo dende hai anos. A única zona de baño do municipio incluída no Rexistro de Augas de Baño (e na que a Xunta fai controis da súa calidade) está pechada por muros e cancelas e apropiada polo Club Fluvial de Lugo para desfrute do baño duns poucos. O Código Civil e a Lei de Augas recoñecen que os ríos son de dominio público e que as súas ribeiras están suxeitas á servidume de uso público, pero nin as denuncias de particulares ou de Adega á policía municipal e á Confederación Hidrográfica do Miño-Sil (CHMS) conseguiron derruír estas barreiras. En xuño a CHMS autorizou a concesión para uso e ocupación do dominio público hidráulico ó Club Fluvial, concedéndolle un mes para retranquear ou tirar elementos que non permitisen o paso, pero só deixaron algunha porta aberta. Reconexión co río O termo de fluviofelicidade é acaído nestes tempos de reconexión, tanto pola época estival na que nos atopamos coma no punto de inflexión no que estamos, froito este último, das actividades humanas que provocaron que varios procesos a nivel planetario esteen perto de colapsar. A fluviofelicidade vai máis alá dese estado de benestar profundo ao entrar en contacto coa auga fresca rodeada dunha frondosa vexetación de ribeira. Ten moito que ver con como tratamos o noso contorno, en que momento estamos da historia colectiva. No río refléxase o noso modelo de vida, este sistema capitalista que contempla a auga e o espazo fluvial como un algo a explotar e a privatizar polos mesmos poucos que acumulan o poder. A reconexión coa Terra preséntase como o inicio do cambio pola necesidade e a urxencia de mudar cara o decrecemento e de loitar activamente por cambios reais. A reconexión co río, a viaxe dentro das súas augas, debe de servir para concienciarnos da necesidade de auga de calidade e ecosistemas en bo estado non só para sobrevivir, senón tamén, para ser felices.