Un veciño mandou hai tempo unha carta a Barcelona na que o único dato que constaba no remite era “Angrois”. A carta nunca chegou a destino e Correos devolveuna ao lugar de Angrois, a pequena aldea a dous quilómetros do centro de Santiago. “Como deu con nós? Non parece un milagre? Que viñera de volta a este sitio tan pequeno sen constar sequera a provincia?” di Antonio, un xubilado de fácil conversa. “Pois a única explicación é que non hai ningún outro lugar que se chame Angrois, vino un día nun libro que se chamaba “Ciudades y pueblos de España” con todos os nomes e o sitio onde estaban. Angrois só eramos nós”, conclúe con certa ironía polo dato que tamén os fai, ao seu ver, “únicos”.
Se só o feito de que Angrois non houbera outro fixo que a carta regresara ao seu remitente, as cousas agora terían sido moi distintas. O nome de Angrois coñécese polo mundo enteiro e a valentía e xenerosidade da súa veciñanza fixo que a aldea se convertese, após o a traxedia do tren, no espazo da esperanza, na proba de que a solidariedade existe, na confianza en que, de termos algunha posibilidade de facer un mundo mellor, está en exemplos como o da veciñanza que agora só quere volver a súa vida cotiá.
"O Bar Teré, a cen metros das vías do tren, é o único establecemento público de Angrois. Non hai nin colexio, nin capela, nin local social"
![Publicidade 201821]()
Mais non sempre foi así. De tradición, se en Compostela alguén dicía “pareces de Angrois” non é que tivera ao seu interlocutor en moita estima. A cidade mira agora con outros ollos aos seus veciños do rural aos que o concello vén de concederlles a Medalla de Ouro, a máxima e honor
ífica distinción. En Angrois agradecen e reciben con alegría os honores, mais lembran todas as demandas que levan anos facendo sen resposta nesta aldea que se atopa a tres quilómetros de Raxoi ou San Caetano e que está atravesada polo Camiño de Santiago Portugués.
O Bar Teré, a cen metros das vías do tren, é o único establecemento público de Angrois. Non hai nin colexio, nin capela, nin local social. Ata alí nos conduce Rubén García, nacido na aldea e que se presta a ensinarnos o lugar que infelizmente un descarrilamento tirou do silencio. “Somos os de toda a vida. A pesar de estar tan cerca do centro, a Angrois non veu xente de fora. Coñecémonos todos e continuamos coa vida de sempre. Todo o mundo ten horta e animais na casa” comeza, para situarnos no que é este recoñecido lugar do rural de Santiago.
“Gando hai menos. Ao que houbo! Agora hai un rapaz con seis vacas pero antes en cada casa había dúas ou tres. Galiñas e porcos hai en todas.” comenta dunha aldea na que a maior parte da súa poboación activa estaba dedicada ao sector da construción, polo que o número de desempregados é grande.
O palco multiusos
Mentres falamos, unha grande escavadora retira os últimos escombros do palco da festa. A estrutura que fora construída polos propios veciños e na que, apenas medio mes antes, se dera a misa da festa parroquial. Na primeira fin de semana de xullo, en Angrois conmemórase o San Antón, a festa do gando e, malia que a orquestra chega en tráiler, a misa continuaba a darse desde o palco da festa. Até aí, até o tamén coñecido Soutiño, saltou un dos vagóns da locomotora, poñendo fin á obra comunitaria dos de Angrois. Non era un palco calquera. Os mozos do lugar escavaran por baixo e fixeran un pequeno alboio que servía de almacén á comisión de festas e de am
ago de local social. Botouse piso sobre unha base de area e ferro para facelo máis sólido. Rubén García é un dos que contribuíu a construír o singular espazo do que agora xa nada queda.
"Os mozos escavaran por baixo do palco agora destruído e fixeran un pequeno alboio que servía de almacén á comisión de festas"
Un tren levou tamén hai xa anos o parque infantil que había en Angrois. Non é que arrasara con el. Unha nena morrera atropelada nas vías e a solución foi quitar o parque que se situaba ao seu caró
n, apenas catro bambáns que desapareceron, dalgunha maneira, como un castigo máis a Angrois. “Dixeron que o volverían poñer, mais nunca máis soubemos” di Rubén, dun episodio que vén á cabeza ao contemplar a pala a retirar os últimos restos do seu palco.
“Onde poñemos os premios, no Bar Teré?” pregúntase Rubén García. O Bar Teré é un dos epicentros da traxedia. Naquela noite a auga esgotouse, e iso que o fillo da dona traballa en máquinas expendedoras. Fotos de equipos de fútbol local -en especial de “O Cruceiro”, o propio-adornan as paredes, canda outra dun nutrido grupo de veciños de cacería. Pili atende unha barra á que, sete días despois, séguense achegando xornalistas e curiosos.
“A noite foi terríbel. Collín a pota do caldo para facer infusións. Non pechamos en dous días. A xente viña buscar auxilio” comenta. O cansazo, a tal altura, debúxase na súa cara.
“O malo non é iso, o malo é non durmir polas noites” asegura ela, comentándollo a Rubén, o veciño mozo que nos fai de anfitrión e co que se botan a falar espontanemente toda persoa coa que se cruza. En Angrois, a tal altura,a recomendación é non preguntar a quen xa non quere falar. Quen queira o silenzo teno ben merecido.
“Onde poñemos os premios, no Bar Teré?”
Sen autobús municipal
A Angrois non chega o transporte municipal. O autobús que pasa pola aldea é o escolar e, ante a carencia de marquesiñas, as crianzas agardaban cada mañá no palco-multiusos do Soutiño para se cubriren da chuvia. Ás crianzas de Angrois quedaron sen parque e agora tamén sen o lugar para se cubriren cando a chuvia arremete na espera do tempo escolar.
“O parque infantil e un pequeno local social foron demandas de toda a vida de Angrois” explica García, desde un punto no que a autoestrada e as vías do tren falan dunha historia recente marcada polas expropiacións á veciñanza. “Non só iso, tamén na Cidade da Cultura xa que moitos veciños tiñan alí terras, era un monte próximo”.
A asociación de veciños montouse hai un ano. Antes pertencían á de Sar e tiñan o convencemento de que as súas reclamacións non tiñan abonda forza. “Agora mesmo escoitei varias veces na tele falar de parroquia de Angrois, cando a parroquia está en Sar. Deben estar amolados!” comenta con moita retranca Antonio, lastimoso porque aínda a mediodía un xornalista entrara na casa sen sequera petar. Sen embargo, a sona xa non senta ben en Angrois. A Antonio uns xornalistas entráronlle na casa neste mesmo día. “Xa non hai máis que dicir, pasou o que pasou e todo o mundo o coñece. Non temos máis que contar” comenta con Rubén e os veciños Manuel e Juventina nun cruce de camiños.
O sol bate en Angrois e son poucas as marcas que quedan da traxedia. Ramos e coroas á beira das vías, máis visitantes do que é habitual e a conversa interminábel dos veciños entre eles, desexosos mais incapaces polo de agora de pasar páxina. Polo camiño Juventina leva bolsas de lixo aos contedores. Non sabe se estarán. Angrois estreara depósitos de lixo hai moi poucos meses, despois de moito tempo de demandas e de ter que carrexar os desperdicios nun longo paseo. O tren arrasounos aínda novos e Juventina vai ao Soutiño para comprobar se xa os volveron instalar. De regreso confirma que así foi, en poucos días os contedores volveron a Angrois e posibelmente non sexa a única novidade do lugar, xa que o alcalde de Compostela anunciou que ía reparar nas necesidades deste lugar, esquecido antes do 24 de xullo.
"Príncipes e presidentes pasaron estes días por Angrois. Os autobuses
chegaron, agora si, á aldea"
Príncipes e presidentes pasaron estes días por Angrois. Os autobuses chegaron, agora si, á aldea para os levar ás homenaxes en Compostela. Paseando polos camiños,non é difícil recoñecer a algún dos veciños. A traballar as terras diríxese un dos máis coñecidos, que tivo lugar
destacado nos actos da catedral. Manuel comenta a transformación que se produciu na aldea. “Foi un golpe moi forte e o que vimos foi terríbel, todo o mundo respondeu, sacáronse portas e leváronse mantas. Fixemos o que puidemos” comenta, nun cruce cercano á casa que aínda conserva un carro de bois, xa non en uso mais si en perfecto estado. “Preferiamos non ser coñecidos por isto. Agora só desexamos que os feridos melloren e poder volver á normalidade” comenta Abel Rivas, recoñecido pola súa imaxe coa nena nos brazos que percorreu todo o mundo.
As casas máis tradicionais sitúanse na zona baixa de Angrois, a máis próxima tamén ás vías. As parras continúan facendo sombra nas construcións de pedras e ventás pequenas. En todas, as hortas e os apeiros de labranza mostran os sinais dunha poboación rural a moi poucos quilómetros da capital do país. En Angrois custa calmar os sentimentos. Na noite do 24 saíron das súas casas e emocionaron a todo o mundo. Agora os días pasan e queren regresar á tranquilidade. “Todos somos un, pasa algo arriba e imos alá arriba. Pasa abaixo, e marchamos para abaixo” comenta Pili e ningunha maneira mellor de explicar a súa actuación na noite tráxica. Cando todos os ollos miraron para Angrois e a veciñanza conseguiu conmover no medio de tanta dor.
