literatura

A cidade colocou unha placa conmemorativa no edificio no que viviu a poeta. A AELG organiza diferentes obradoiros literarios nos centros de ensino de Educación Primaria e Secundaria.

En 'O porco de pé', Vicente Risco ofrece ao público unha sátira contra o caciquismo en Galiza que a ditadura de Miguel Primo de Rivera non fixo máis que agravar. Na cidade de Oria transcorren os feitos que enfrontan a Don Celidonio Latas Tinajero, tendeiro maragato requirido pola política municipal cando se enriquece, e o doutor Bieito Alveiros, teósofo da vella fidalguía, que abandona a torre de almafí para participar nas eleccións empurrado polo demo de verdade. Os sucesos son comentados no parladoiro de escritores e artistas do café Novelty, aos que xa ninguén dá tino na nova era, simbolizada polo triunfo do porco de pé. Todos, mesmo o Alveiros, acaban rendéndose a el.

Sen chegar a facer os 30 anos, cando en xaneiro de 1930 finou Manoel-Antonio ou Manuel Antonio, só tiña publicado en 1928 un libro de poesía, 'De catro a catro', con 19 poemas. Mais ese libro foi suficiente para inscribilo con letras maiúsculas na historia da literatura galega, para convertelo no poeta galego do mar e para facelo o referente da literatura de vangarda en Galicia. E todo porque é un libro novo, moderno, único, que serve aínda hoxe de exemplo, que non de modelo, para os e as poetas que queren facer algo diferente, algo seu. Un deses poemas, o titulado “Sos”, debe figurar entre os mellores da nosa poesía. 

Cousas é un libro composto de relatos publicados en prensa, que o propio Castelao compila. Cunha linguaxe clara, lonxe da artificialidade formal, procuran desde o inicio chegar a ese público lector, destinatario das publicacións. A súa brevidade, a narración concisa, traza a súa maxistralidade. Unha obra singular en que o seu autor crea un xénero literario propio: simbiose entre narración e ilustración, unha non se dá sen a outra, píntase con palabras o que di a imaxe. De novo, desde a prensa, convídasenos a ler estas 'Cousas', tan actuais como hai cen anos, historias de seres e da súa contorna, vidas e presenzas, narradas e ilustradas con tanta beleza que volverán perturbar conciencias. 

O poemario 'Da terra asoballada' (1917) de Ramón Cabanillas é froito do redencionismo do sindicato agrario Acción Gallega e do movemento cultural e político das Irmandades da Fala. Trátase dun libro social e político, o máis compacto de poesía civil da literatura galega. Nos versos agraristas chama os labregos a queimaren pazos e triparen na tumba dos caciques, mentres que nos da xeira irmandiña pretende educar e concienciar o pobo galego para achegalo ó nacionalismo. Os dous poemas máis populares son dous himnos de loita patriótica e revolucionaria, o agrarista “Acción Gallega” e o irmandiño “En pé!”. En 1926 editouse a segunda edición, que case constitúe un libro novo, con só catro poemas da primeira.

Eduardo Pondal (1835-1917), coetáneo, compañeiro e amigo de Murguía e mais de Rosalía (nados en 1833 e 1837, respectivamente), comeza a súa vida pública galega participando no Banquete de Conxo cando era aínda estudante na Universidade de Santiago, onde se licenciará en Medicina e Cirurxía en 1860. Nese Banquete (2-3-1856) pronunciou un fervente e radicalmente democrático brinde poético xunto con Aurelio Aguirre e Luís Rodríguez Seoane. A partir dese momento, a súa presenza nos medios literario-culturais galegos foi constante e crecente, con participación en actos democráticos e con frecuente publicación de textos e obras poéticas até se converter nun dos referentes fundamentais, xunto con Rosalía e Curros, da literatura galega renacente.

'Aires da miña terra', que acadou tres edicións en vida do autor -algo insospeitado nunha sociedade decimonónica maioritariamente iletrada-, foi o libro co que Curros chegou a se converter nun dos referentes da nosa literatura clásica e nun símbolo universal. O autor, que repartiu a súa vida entre a Galiza, Madrid e A Habana, desfrutou dunha formación cultural e literaria extraordinaria que a proxectou libro. As súas profundas conviccións na defensa do débil e do seu país, convertérono en adaíl da loita contra os abusos do Poder estabelecido, naquela altura representados pola Igrexa, os caciques e os reaccionarios.

'Follas Novas' (1880) é o segundo volume que Rosalía de Castro publica en galego logo de 'Cantares Gallegos' (1863), libro co que se inaugura a renacida expresión literaria na nosa lingua. Estamos ante un cume das nosas letras posto que, como é ben sabido, nestas composicións de tema tan universal como íntimo, patrióticas, comprometidas, ousadas e radicais, está reflectida non só a mestría da autora senón tamén a nosa propia e particular idiosincrasia como nación. A inusitada profundidade que contén, a valentía da poeta e o extraordinario dominio da expresión lírica farán que hoxe 'Follas Novas' provoque tanto abraio como sorpresa causou no seu tempo.

'Cantares gallegos' (1863) é a obra fundacional da literatura galega contemporánea. Non nace do nada. Está precedida dunha lenta recuperación da lingua galega na escrita, que comeza, no século XIX, por unha literatura utilitaria que recolle temas do debate político da altura, e mais por publicación de poesía, en xornais e revistas. Francisco Añón, Alberto Camino e, sobre todo, Xoán Manuel Pintos son nomes relevantes deste afán rehabilitador. Mais é Rosalía de Castro a que consolida de vez estes meritorios precedentes e a que garante a consolidación dun movemento iniciático que, sen ela, podería apagarse ou esmorecer. Dótao dunha obra maxistral que é, ademais, un manifesto en defensa do povo galego.

A partir do 4 de maio os lectores e lectoras de Nós Diario atoparán nos quiosques un novo coleccionábel que lle dá a benvida ao mes das flores e das letras: "Aí vén o maio!" O coñecido verso de Curros Enríquez é o fío que tece as 16 entregas nas que diferentes autores debullarán outros tantos libros esenciais da literatura galega. Unha nova achega para ler e reler.

A obra 'Diario dun pirata confinado', que conta cun prólogo da autora Teresa Moure, foi escrita entre marzo e xullo de 2020.

A Federación de Librarías da Galiza vén de facer público nas súas redes o calendario de feiras do libro, que decorrerán desde o vindeiro 23 de abril até o 28 de agosto.

A Associação de Escritores e Escritoras em Língua Galega acordou em assembleia geral proclamar em 2021 o angolano José Vieira Mateus da Graça, conhecido por José Luandino Vieira, Escritor Galego Universal.

O semanario Sermos Galiza analiza a pegada da saúde mental na escrita. Títulos, personaxes, autores e autoras e voces da crítica reflexionan sobre o sufrimento psíquico, os estereotipos asociados aos trastornos mentais e o esforzo por destruír os tabús.

O trastorno mental comeza a deixar de ser un tema tabú. A figura do "tolo" ou a "tola" xa non é, ou non tanto, só obxecto de compaixón condescendente ou mesmo escarnio paternalista, pois enfermidades psiquiátricas ou problemas psicolóxicos compréndense e acéptanse mellor. A literatura reflicte, dalgún xeito, este cambio social, mais mesmo nos enfoques mellor intencionados cóanse, ás veces, os tópicos. Os estereotipos que afloran nos discursos que romantizan ou dramatizan a doenza. Analizamos este tema con autores e autoras e voces da crítica.    

A conexión coa natureza consolídase como unha tendencia editorial que enche os andeis das librarías. Cada vez con máis frecuencia aparecen títulos que chaman a atención sobre diversos aspectos da vida natural –en forma de ensaio divulgativo, de novela ou mesmo de poema– e cada vez con máis frecuencia o termo anglosaxón nature writing abrolla nas conversas. Talvez se trate dunha moda editorial, mais sen dúbida reflicte unha preocupación social cada vez máis intensa pola saúde ecolóxica do planeta da que a literatura non podía quedar á marxe.

Os días 26, 27 e 28 de marzo decorre en liña o II Festival Virtual do Libro da Galiza, FLIV21.

A poesía de Chika Sagawa, os 'best-selleres' de Haruki Murakami ou a delicada prosa de Hiromi Kawakami son algunhas das obras nipoas que forman xa parte do noso sistema literario. Malia tratarse dunha lingua distante e con poucas profesionais especializadas, cada vez suman máis os títulos xaponeses que podemos atopar en en galego, mesmo antes que en castelán.  

A entidade, logo dunha asemblea, revela liñas de traballo para este ano, que inclúe un documental co gallo do 40 aniversario.