poesía

A balea é un animal mitolóxico. Mais materia e mito son, por veces, dificilmente distinguíbeis. E as baleas existen. O poeta Eduardo Estévez (Buenos Aires, 1969) viunas na Patagonia, navegou entre elas, sentiunas falar. Agora atravesan o seu último libro, de baleas (Caldeirón), no que regresa ás orixes do seu labor como lector e escritor de poesía. “A certa tradición cultural arxentina que tiña esquecida”, engade.

Nin “as profundas transformacións que sofreu a sociedade galega” e que modificaron as condicións de existencia da propia poesía popular conseguiron acabar con ela. Así o explica Xosé Manuel Sánchez Rei (A Coruña, 1973), que esta terza feira, na Agrupación Cultural Alexandre Bóveda, presenta a escolma Cantar na Coruña. Cancioneiro coruñés dos séculos XVIII e XIX (Laiovento).
 

As poesías galega e catalana atópanse esta cuarta feira 13, ás 19 horas, no salón de actos do Consello da Cultura Galega en Santiago de Compostela. Os versos de ambas literaturas dialogarán da man de Anna Gual, Joan Pons, Blanca Llum Vidal, Marilar Aleixandre, Yolanda Castaño e Rosalía Fernández Rial. As seis poetas constitúen unha mestura de voces consolidadas e novidosas da lírica contemporánea.

A práctica poética de Estevo Creus (Cee, 1971) vén delimitando un territorio singular, estrañado. A súa mirada entende a realidade como algo á marxe da percepción común. O mundo revela as súas outras verdades grazas ao poema. O lugar que non hai titúlase o libro co que vén de gañar a 30ª edición do premio Eusebio Lorenzo Baleirón. Nel investiga a dimensión fantasmal do real e os baleiros do idioma.
 

O ser humano non remata en si mesmo. E a súa dimensión colectiva tampouco acaba nos outros seres humanos. Para Estíbaliz Espinosa (A Coruña), a idea de irmandade non é reducíbel. É irredutíbel. A explorala nas súas diferentes versións dedica o libro de poemas As neuronas irmás, co que vén de gañar a 15ª edición do premio Afundación.
 

Anatomía da lingua é o último libro de Antón Cortizas (Ferrol, 1954). Editado pola Asociación Socio Pedagóxica Galega (AS-PG) e con ilustracións de Leandro Lamas, ofrece un monllo de poemas co idioma galego como obxecto. “A lingua é unha dor que hai que intentar curar”, explica, “e a poesía é como un analséxico. E unha denuncia”.
 

Foi unha das escritoras chave na transición entre as xeracións poéticas dos 80 e dos 90. Pioneira da virada feminista da poesía galega da época, publicou catro libros. En concreto (2004) no ano da súa morte, 2004. Luísa Villalta tiña entón 47 anos. A Asociación de escritores en Lingua Galega e mais a Alexandre Bóveda inician o sábado 18 de novembro un programa de actos para lembrar a autora de Música reservada (1991): Luísa Villalta e as chaves do tempo.
 

Os fíos que unen dous universos poéticos singulares poden non resultar obvios. É o caso dos mundos do chinés Hu Xudong (Chongqing, 1974) e Mário J. Herrero (A Coruña, 1968), que abrirán esta tarde a novena edición do ciclo Poetas Di(n)versos na Coruña. A lingua portuguesa é o factor común.
 

A experiencia poética soborda o libro. O poeta chileno Nicanor Parra expúxoo con concisión nun aforismo: "Todo é poesía agás a poesía". Nalgún lugar entre esa afirmación e as praxes performáticas discorren as propostas que o ciclo As voces do corpo achega estes días á Sala Montiel de Compostela da man do selo ChanZo. Poesía en acción, vencellado á editorial Chan da Pólvora.
 

Os dous días de debate sobre poesía convocados pola Asociación de Escritores en Lingua Galega baixo unha variante do célebre verso de Xohana Torres -Nós tamén navegar- deixaron conclusións. Un ser mutante, definiuna a palestra sobre "innovación poética e trans-xénero". Os participantes recolleron as achegas nun documento que tamén chama á "solidariedade coas escritoras e escritores cataláns que denunciaron recentemente os impedimentos para a súa actividade".
 

Nos arredores de 1976 publicáronse varias obras decisivas para a poesía galega contemporánea. Con pólvora e magnolias, Seraogna, Herba aquí e acolá, Mesteres ou E direi-vos eu do mister das cobras reconfiguraron o campo do posíbel e despexaron horizontes. Ese é o ano que a Asociación de Escritores en Lingua Galega escolleu para delimitar o congreso en que máis de 30 autoras e autores reflexionarán sobre o estado do xénero. O Congreso vaise realizar esta fin de semana -sexta feira e sábado- no Pazo da cultura de Pontevedra.
 

Escribir desde a precariedade é, segundo o Lara Dopazo Ruibal (Marín, 1985), o elemento común da súa xeración poética. "A frustración dunha vida precaria está aí, no fondo, sexa nos poemas máis preciosistas, exóticos, ou sexa en poemas directamente políticos", di. O libro co que vén de gañar a XVII edición do premio Fiz Vergara Vilariño non é unha excepción.
 

Cun tenso discurso filósofico sobre as fontes e orixes do poema, Chus Pato (Ourense, 1955) converteuse este sábado na sexta muller do pleno da Real Academia Galega. "O poema é un idioma cunha antigüidade de milenios, un idioma que vive dentro dos idiomas", expuxo no paraninfo do instituto Otero Pedrayo de Ourense, "e que ten por honra escribir o mesmo sen repetirse xamais".
 

Este mes fai 13 anos que morría un dos poetas máis populares de Galiza, Manuel María Fernández Teixeiro. E como cada cabodano, a fundación que acolle a casa natal do escritor en Outeiro de Rei celebra a súa memoria co festival Lúas de Outono, no teatro Rosalía de Castro da Coruña. Esta cuarta feira, ás 20.30 horas do serán, a compañía Lucecús representará A verdadeira historia do poeta Manuel de Paderna.  
 

Foi unha das voces máis prolíficas da xeración de poetas aparecida nos 90. Pero levaba tempo en silencio. Case unha década. O premio Vitoriano Taibo recupera para o público a poesía de Rafa Vilar (Cee, 1968), e faino con Erosións, un libro "de amor, de amor e vida para ser máis preciso". O xurado do certame referiuse á "sinxeleza e intensidade lírica" dunha obra "intimista e apaixonada".
 

O maxisterio de Xohana Torres (1931-2017) foi intempestivo. Atravesou o seu propio tempo, impúxose á liñalidade das xeracións e confluíu coas poetas máis rebeldes das últimas décadas. A autora do depuradísimo e influente Tempo de ría (1992) dialogou de igual a igual coas novas promocións. E as fillas de Penélope responderon coa decisión de tamén navegar e socializaren a maxia, porque esta "existe e pode ser todas".

John Ashbery morreu onte en Rochester (Nova York), onde nacera hai 90 anos, por causas naturais. O máis importante, e probabelmente o máis influínte, dos poetas estadounidenses aínda activos iniciara a súa traxectoria co libro Algunhas árbores (Some trees, 1956).

Todas as artes estarán presentes na 31ª edición do Festival de Poesía do Condado, que terá como protagonista o río MIño que separa ambas as dúas beiras: recitais poéticos, teatro, proxección de audiovisuais,  concertos e máis. 

A escritora ordense vén de gañar o IV Premio de Poesía Gonzalo López Abente cun poemario titulado 'Culpable', "unha proposta poética moi arriscada", segundo o xurado.