Lei da gravidade, solidariedade e retención de rendas

O outro día, despois de tentar, sen éxito, contemplar as bágoas de San Lourenzo, entroume a dúbida de por que os planetas e demais corpos celestes adoitan ter forma esférica. Seica é polo efecto da forza da gravidade. Así ben, o núcleo rochoso constitúe un centro gravitatorio que tratará de atraer todo o que se atope ao seu redor, sendo a esfera imaxinada radialmente a distribución que o permite. Semella que todo funciona así, un núcleo central que todo o atrae, coma no Estado… Falando co meu amigo Marcelino F. Mallo da polémica turística recente, indicábame que nos anos 70 George Doxey definira xa as etapas que atravesa a comunidade local ante quen a visita: primeiro vén a euforia, e a medida que aumenta a presión dos visitantes, pásase á apatía, posteriormente á irritación e, finalmente, ao antagonismo e á loita en contra do propio modelo, "nós" fronte a "eles". Que criterios rexen a repartición da "caixa común"? Se o pensamos individualmente, non é común sentirse "comunidade" ou "familia" máis alá do eido futbolístico, musical, relixioso ou cando estamos "en festas". Mais dende hai un tempo está a xurdir tamén ese sentimento cando hai algunha realidade ou proxecto empresarial que se beneficia do emprazamento e dos recursos, mais non reporta ou apenas xera riqueza para a comunidade local. Unha das verbas que máis se escoitou durante o último mes foi a de "solidariedade", a raíz da posible modificación do statu quo fiscal para Cataluña. De ler e escoitar o impacto que isto pode ter a nivel mediático español, podemos chegar a pensar que dende Galiza temos que dar grazas sobre todo a Madrid, pero tamén ao resto de comunidades "ricas", porque son solidarias con nós, que somos pobres, e é grazas a eles polo que podemos vivir dignamente. En fin… Menos mal que segundo os datos de Facenda somos a quinta comunidade que máis ingresou no 2023 por impostos (4% do total), só por detrás de Madrid, Cataluña, C. Valenciana e Andalucía. Porén, do que se debería de falar é de por que o sistema está deseñado para que se manteñan as diferenzas económicas entre rexións, por que se permite o "dumping" fiscal entre elas, ou por que non se establecen mecanismos que compensen a "forza gravitatoria" do beneficio da capitalidade que baleira as "provincias" de mocidade cualificada e de recursos. Debería falarse de por que se mantén o deseño dunha oferta de mobilidade ineficaz, ineficiente e cara, que non responde ás necesidades reais e que se converte en obstáculo penalizante para o desenvolvemento interno e externo, sobre todo no rural. Outro tema ben interesante sería aclarar e divulgar que criterios se seguen á hora de repartir a "caixa común", nos que se constataría a retroalimentación dunha maquinaria deseñada para favorecer a unhas rexións sobre outras. Para camiñar cara á solidariedade real, unha das accións chave sería que as empresas que operan nun territorio pagasen nel a totalidade dos seus impostos. Un imposto intelixente No caso galego, de seguro que con imaxinación se podería deseñar un imposto autonómico empresarial cun obxectivo específico de retención de rendas. Imaxinemos que o gravame fose dunha porcentaxe sobre o beneficio derivado da súa explotación, antes de amortizacións, xuros e impostos. Unha vez definida a porcentaxe, esta podería verse reducida nun ou varios puntos porcentuais a medida que se fosen cumprindo unha serie de ítems. Do mesmo xeito que as entidades bancarias descontan parte do xuro a aplicar nos préstamos hipotecarios se cumpres unha serie de condicións, así podería funcionar este gravame. A idea de base sería que as empresas que impiden que se reteñan rendas no territorio tivesen que pagar o gravame máis alto. Alternativamente, a medida que a empresa vai cumprindo unha serie de requisitos, o gravame iría reducíndose até poder ser nulo. Así, o gravame diminuiría se crean postos de traballo efectivos en Galiza (establecendo os tramos de redución en base ao seu tamaño e actividade), se contratan a egresados de titulacións que se imparten nos centros de ensino galegos, se teñen a sede fiscal aquí, se contratan con outras empresas da cadea de valor localizadas tamén no propio territorio, se ofrecen os seus servizos aquí a prezos máis competitivos que no resto do Estado, se desenvolven actividades de I+D+i e rexistran patentes galegas ou se invisten parte dos seus beneficios tamén aquí, axudando a crear outras novas empresas, por exemplo. Cómpre poñer a imaxinación e a intelixencia a funcionar e coas que poder compensar lexislativamente a "lei da gravidade" estatal e así reter o que non queremos que se nos quite. Ou non, e seguir sendo "riquiños".