As reaccións á posíbel reapertura da mina de Touro: "É o mesmo proxecto rexeitado en 2020 con catro cambios estéticos"

Na reunión semanal do Consello da Xunta, o Executivo de Alfonso Rueda decidiu conceder á Mina de Cobre San Rafael a condición de Proxecto Industrial Estratéxico (PIE). Segundo explicou o presidente da Xunta da Galiza na rolda de prensa posterior á reunión desta segunda feira, esta declaración permitirá á empresa “reducir á metade” os prazos para voltar a instalarse na comarca de Arzúa, logo dun investimento de perto de 200 millóns de euros, a promesa de crear 400 postos de traballo e o compromiso de restaurar medioambientalmente os terreos afectados pola antiga actividade mineira, que cesou no ano 1986. Rueda xustificou ademais esta premura en tramitar o proxecto en que os terreos nos que se vai situar a compañía “contan con autorización desde o ano 1958”.

Porén, este mesmo proxecto que esta segunda feira o Goberno galego converteu en “estratéxico” foi no ano 2020 rexeitado pola mesma Xunta da Galiza debido á súa “enorme afectación aos recursos hídricos” e por non garantir en caso de accidente unha afectación irreversíbel ao sistema fluvial Ulla-Deza. Hai catro anos, o Goberno galego paralizou a reapertura da mina de Touro, agora cun proxecto de Cobre San Rafael no que a veciñanza e grupos ecoloxistas explican que “non se muda nada”, Rueda outórgalle a consideración de PIE, que podería significar que nun ano estea operando de novo a empresa na zona.

A Plataforma Mina de Touro-O Pino Non, a Asociación para a Defensa Ecolóxica da Galiza (Adega), Ecoloxistas en Acción ou mesmo a Plataforma en Defensa da Ría de Arousa (PDRA) anuncian actuacións contra a reapertura desta mina de extracción de cobre. O impacto da actividade contaminante desta mina até a ría de Arousa —certificado xa na anterior actividade da empresa até 1987—, afectaría por contaminación toda a bacía do Ulla até o mar —11 concellos e 140.000 habitantes abastécense do río Ulla—.

Na ría de Arousa, o presidente da PDRA, Xaquín Rubido, lembra que coa mina activa “estivo a piques de desaparecer a poboación de salmón” e mesmo “hai informes científicos que demostran que o cobre sedimentado na desembocadura do Ulla procede da mina de Touro, unha contaminación evidente que sería o punto e final á actividade marisqueira da que viven milleiros de familias”.

Desde Ecoloxistas en Acción, Joam Evans denuncia que o proxecto ao que se lle concede agora o PIE “é o mesmo que en 2020 recibiu unha Declaración de Impacto Ambiental (DIA) negativa, exactamente o mesmo proxecto con catro cambios estéticos”. Tamén desde Adega, Xoán Louzao explica a Nós Diario que “por lei un mesmo proxecto cunha DIA negativa non pode voltar a ser tramitado, e iso dino mesmo funcionarios da Xunta que viron as dúas tramitacións”.

Sobre a veciñanza da zona pesa neste proxecto unha balsa de 23 millóns de metros cúbicos de residuos tóxicos con 1,6 quilómetros de longo e máis de 60 metros de alto —máis que a Catedral de Compostela—. Esta balsa está a menos de 500 metros da parroquia de Arinteiro (Touro), e “en caso dunha falla crítica estarían os seus habitantes condenados á morte porque non habería tempo de evacualos”, alerta Joam Evans.

Xoán Louzao critica a “tomadura de pelo” da Xunta á veciñanza e anuncia novas mobilizacións en contra da reapertura da mina “pola vía social, institucional e xudicial”. Critica que a Xunta “é cómplice” da empresa e lembra que entre 2020 e o novo proxecto de agora “a empresa só engadiu no título a palabra innovador, pero segue a ser o mesmo proxecto extractivo de cobre”.

Isabel García, voceira da Plataforma Mina de Touro-O Pino Non, lembrou que este colectivo leva seis anos loitando contra as verteduras "que a empresa di que non fai, e que teñen depuradora e que a van amañar, pero as denuncias en Augas da Galiza quedan sempre nunha multa leve". Desde a Plataforma poñen ademais o acento sobre os recursos hídricos que a mina de Touro vai empregar, pois a concesión mineira ten dereito á captación no río Lañas.

Altri e a mina de Touro

Tamén o proxecto da macrocelulosa de Altri en Palas de Rei (A Ulloa) conta cun un PIE desde decembro de 2022 outorgado polo Goberno de Alfonso Rueda. Diante dos paralelismos en ambos os proxectos, a portavoz nacional do BNG, Ana Pontón, sinalou onte que Altri e a mina “evidencian que o PP traballa para as multinacionais" que queren "depredan o territorio". Pontón acusou a Xunta de “defender o interese das súas empresas amigas" no canto do interese xeral da Galiza, “e estao a facer cun modelo caducado, do século XIX, que quere pór en marcha a contaminación e as agresións ao territorio", dixo.

No BNG “preocupa” que a Xunta estea a usar a figura dos Plans Industriais Estratéxicos para “colar pola porta de atrás" proxectos que "son moi agresivos e que teñen un impacto grave no medio ambiente". Lembrou a portavoz nacionalista que “se non nos chegaba con Altri e a agresión que pode supor no río Ulla, agora vemos como a Xunta quere retomar ese proxecto da mina de Touro, máis agresións ao Ulla e pór en risco a produción marisqueira da ría de Arousa".