Unha solución para o lume

A loita contra incendios ten posto unha énfase considerable na resposta postincendio e na avaliación dos danos ocasionados. Deixando nun segundo plano a análise dos factores que determinan ou limitan a existencia deste perigo ambiental, económico e social. Galicia enfronta riscos propios. Estímase que arredor do 60% do territorio está cuberto por monte. Este amplo manto constitúe un factor importante a ter en conta na xestión do lume. Asemade, conflúen no país outros factores relevantes a considerar, como o abandono dos usos gandeiros e agrícolas tradicionais —agravado por unha escasa profesionalización dos propietarios e un modelo de explotación a curto prazo—, a desestruturación sociodemográfica do entorno, falta dun modelo de ordenación territorial equilibrado, e fragmentación do territorio. Abonda unha parcela cativa desatendida para ameazar toda a masa forestal restante. Con crises cíclicas que arrasan milleiros de hectáreas en cuestión de horas, existe un debate sobre o papel da superficie forestal e a súa influencia nos incendios. Reflexo dun problema profundo que se arrastra dende mediados do século XX co abandono das casas patruciais. Cambio na dinámica En 2006, observouse un cambio significativo na dinámica dos lumes. O carácter de excepcionalidade marcouno a magnitude e a tipoloxía do fogo. Unha das características máis representativas desta nova vaga consistiu en que a maior parte dos incendios tiveran lugar en áreas periurbanas próximas á arteria económica e demográfica principal do país, o Eixo Atlántico. Rexistrándose así unha mudanza respecto do patrón tradicional, cuxa dinámica mostraba unha incidencia grande en concellos pequenos e rurais da metade meridional. Outra mostra da complexidade galega é a capacidade de resposta cidadá ante a emerxencia. Por unha banda, porque o lume pode ser visto como unha ameaza a combater ou como unha ferramenta de xestión (limpeza) que trae consigo a expansión de conatos. E por outra, pola falta de interese económico nos territorios afectados de propietarios que non moran nas inmediacións. Nun diagnóstico rápido das causas socioeconómicas que levan á intensificación do lume forestal en Galicia, poderíamos sinalar o abandono das terras agrarias, políticas económicas que incentivan ese abandono, reforestación con especies foráneas, mantemento de prácticas tradicionais de queima agrícola, e conflitos varios. Veciñais, madeireiros e urbanísticos son os máis frecuentes. Os estudos din que o perfil-tipo dos incendiarios galegos é dun varón (89,05%) de idade variable, baixo nivel cultural, sen cualificación profesional, veciño da localidade ou de localidades próximas á do lugar da comisión, que actúa en solitario. Asociacionismo Dando resposta ao título desta análise, para abordar eficazmente o problema sinalado é esencial deseñar formas diversas de asociacionismo, que non só non ameacen o pequeno propietario senón que o asesoren, lle faciliten a contratación para a limpeza e repoboación do monte, que permitan actuar con pequenas parcelas asociadas como latifundios, e que actúen de ponte social coas unidades existentes —asociación de montes, culturais e recreativas, cotos de caza, Admiración, etcétera—. Desenvolvendo no propietario a cultura da fachenda polo propio e a necesidade de colaborar para o progreso de todos. A cultura do asociacionismo crea emprego na contorna; asegura unha vixilancia das forestas todo o ano; permite negociar os Seguros de Responsabilidade Civil; e mantén a propiedade privada experimentando cun enfoque empresarial que, baixo representación asociativa, facilita unha xestión eficiente dos activos —que hoxe son un problema para moitos propietarios inexpertos—. "A nova conselleira do Medio Rural afirma que os incendios intencionados van “no ADN da Galiza" titulaba este medio en abril. Institucionalmente segue sen verse unha valoración real do problema. Tal como reflicte a recente campaña da Xunta que, pretendendo facer unha brincadeira coa aplicación de citas Tinder, acaba por colocar nun cartaz turístico unha chama por riba da verdosa Ribeira Sacra. É claro que os incendios son materia sensíbel para o país. O papel das entidades dirixentes debe enfocarse en campañas de revalorización das terras rurais, creando sistemas agroforestais sostibles que melloren a calidade de vida nestas áreas. Contribuíndo a reducir o abandono progresivo e a consecuente vulnerabilidade dos ecosistemas perante os incendios, o cambio climático, as restricións de auga, a alza nas temperaturas e as empresas depredadoras.