Antonio Fraguas deixa Compostela para se instalar na Estrada. Comeza alí o curso como catedrático de Xeografía e Historia en 1933 e desenvolverá no centro o labor docente até o curso 1935/1936. Do seu paso pola Estrada trata este artigo.
Falando do compañeiro e amigo Xaquín Lorenzo “Xocas”, Fraguas dixera: “é unha sombra que agrada, que sabemos que nos axuda, un membro de todo,sempre disposto a servir”. Estas palabras podemos agora dedicarllas, pois grazas á súa bondadosa sombra medrou o coñecemento e interese sobre a realidade cultural do noso país.
Protagoniza o Día das Letras e, porén, Antonio Fraguas foi máis ca un escritor. Dedicouse sobre todo a distintas variacións da ciencia etnográfica. Rexistrou costumes populares e cantigas tradicionais, percorreu santuarios e viviu romarías, trazou xeografías do pequeno e rescatou historias esquecidas. E é tamén obxecto da usual inflación de títulos aparecidos polo 17 de maio.
Esquerda Unida chamou esta quinta feira a se sumar ás mobilizacións convocadas por Queremos Galego para reivindicar “liberdade, xustiza e igualdade” para a lingua propia de Galiza este 17 de maio en 13 cidades e vilas do país. “É unha chamada a prol do galego e ten que persistir os 365 días do ano”, afirmou a súa coordinadora nacional e deputada de En Marea Eva Solla.
Antonio Fraguas faría parte do Seminario de Estudos Galegos (SEG) no mesmo grupo que Ricardo Carvalho Calero, Sebastián González García-Paz ou Xoaquín e Xurxo Lourenzo Fernández. No seo do SEG e até o golpe de Estado, seguiría desenvolvendo pesquisas que o confirmarían como un excelente investigador.
Desde as perspectivas do tempo engrandécense a vida e a obra de quen trazou esperanzas alboreiras para Galiza, logo perseguidas e frustradas por unha guerra, os silencios, a convivencia cos que resistiron e, non había outra, mesmo cos que apoiaron a ditadura. Sobrevivir coa dignidade do deber cumprido, de servir á Terra. Pois velaquí a síntese vital dun home bo e xeneroso, deses que cantamos no Himno Galego, dos que non dan a esquecemento da inxuria, que fan memoria de Nós, apagando o rancor tamén.
Con motivo do Día das Letras Galegas, a empresa Englishpanish ofrecerá á súa clientela a tradución gratuíta das súas páxinas web ao galego. Esta promoción, cuxo obxectivo é a normalización lingüística, durará o que reste de ano e cubrirá 1000 palabras.
A Asociación Cultural Vagalumes da Estrada organiza unha presentación do A FONDO especial que Sermos Galiza lle dedica a Antonio Fraguas, a quen este ano se lle dedica o Día das Letras Galegas. Será esta sexta feira, ás 20.30 horas, no MOME.
O atributo “da aldea” repítese como un refrán ao longo da biografía de Antonio Fraguas. Nunca deixou de selo. As súas raíces mantivéronse incólumes ao longo de noventa e catro anos, sen se veren afectadas polas mudanzas de residencia ou de situación persoal e profesional. Ocórreseme pensar no noso personaxe como un Titán popular, non pola súa estatura física, senón pola talla humana que foi medrando cos anos e, sobre todo, porque necesitaba o contacto permanente coa terra nutricia, da que tiraba a súa forza.
O pioneiro da produción Víctor Ruppén, as fitas galardoadas nos últimos Mestre Mateo e o documental etnográfico serán os eixes da programación coa que o Centro Galego das Artes da Imaxe (CGAI) na Coruña celebra a semana do Día das Letras.
Con motivo do Día das Letras Galegas, Sermos Galiza S.A. edita un A FONDO especial, o caderno monográfico que acompaña cada número do semanario en papel, sobre Antonio Fraguas, a figura homenaxeada este ano. Unha ducia de colaboracións de persoas que coñeceron ou que se aproximaron á obra do de Cotobade compoñen as 40 páxinas de monográfico.
“Liberdade, igualdade e xustiza” para a lingua di a palabra de orde coa que a plataforma Queremos Galego convocou este 17 de maio 13 manifestacións en 13 localidades distintas. Estas mobilizacións simultáneas servirán para “deslocalizar” a gran marcha que, nos últimos anos, viña percorrendo Compostela.
O concello de Rianxo acollerá, durante a vindeira semana, a primeira edición dun evento dedicado á literatura galega que ten a cultura lusófona como invitada. Durante todo o evento, diversas persoas do mundo da escritura e do audiovisual presentarán as súas obras ao público do municipio.
As coplas que se cantaban nas ruadas de Loureiro de Cotobade. Roseiras e paxariños nas cantigas dun serán foi o título do discurso co que Antonio Fraguas ingresou na Real Academia Galega o 8 de maio de 1956. A institución vén de o dispoñibilizar nunha edición dixital facsimilar canda a réplica, pronunciada por Ramón Otero Pedrayo.
Antón Fraguas naceu en Cotobade (1905) no seo dunha familia labrega. Esquivou o seu futuro no Brasil grazas a un mestre que lle viu grandes capacidades para o estudo. Acudiu ao instituto a Pontevedra e continuou en Compostela, onde se matriculou en Filosofía e Letras. Influenciado polas vivencias da súa infancia rural, inmisciuse de cheo na dignificación do galego, no que contribuíron Castelao e Cotarelo Valledor. Entregou toda a súa vida a docencia e ao galeguismo, pero tamén desenvolveu labores de etnógrafo, xeógrafo e historiador. Este 17 de Maio dedícaselle o Día das Letras Galegas. Entrevistamos Malores Villanueva, autora de Anton Fraguas. Mestre da memoria (2019).
“Este ano será unha ocasión especial para estabelecer pontes entre as novas xeracións, que viven no mundo globalizado e das tecnoloxías da comunicación, e as raíces dos avós, da memoria dunha cultura que non naceu onte”, expuxo o presidente da Real Academia Galega, Víctor Freixanes, na presentación das iniciativas do Ano Fraguas.
Dezassete entidades reintegracionistas —centros sociais, meios de comunicação, associações culturais ou as escolas infantis Semente- assinam o manifesto Cada ano que a RAG renega dele, Carvalho Calero é mais reconhecido autor das Letras Galegas!
O último plenario da Real Academia Galega decidiu, un ano máis, non lle dedicar o Día das Letras a Ricardo Carvalho Calero. Dezaseis votos contra 8 inclinaron o debate, por intres virulento, a prol do historiador e etnógrafo Antón Fraguas. Non obstante, fontes próximas á presidencia da institución aseguran agora estar dispostas a homenaxear no futuro a figura do ferrolán.
