galego

Estas publicacións, integradas na colección Esenciais da USC, resumen de forma didáctica conceptos básicos de diferentes materias. Fontes da institución académica indican que tamén se poden empregar como recursos no bacharelato.

María Rúa, youtubeira galega, creou a súa canle na plataforma de YouTube en pleno confinamento, hai hoxe arredor de sete meses. A seu sitio, pradorua, gañou recentemente o premio do concurso Youtubeir@s na categoría de mellor canle. Rúa comenta que está moi feliz ante o recoñecemento do premio pero expresa a necesidade dun maior número de iniciativas que apoien a creación de contido en galego na rede. Rúa argumenta que “é fundamental que os medios de comunicación nos dean máis visibilidade”.

Esta taxa, resultante da cuarta rolda do 'Estudo Nacional de Seroprevalencia', é a segunda menor do Estado español. Tan só houbo menos contaxios nas Illas Canarias. Varias comarcas do interior foron as que tiveron unha peor evolución respecto á Covid-19.

A iniciativa 'Novas voces para a lingua' xurde dunha colaboración entre a Real Academia Galega (RAG) e a Facultade de Ciencias da Comunicación da Universidade de Santiago de Compostela (USC).

Agostiño Reigosa, creador de contido en Twitch, entre outras plataformas, é o impulsor da comunidade de "Twitch en galego" mediante a súa conta de Twitter co mesmo nome. Reigosa expón que o pasado setembro a comunidade presentou unha petición para que a plataforma de Twitch inclúa o galego nos filtros de busca. Ademais, Reigosa fala da importancia de ter referencias galegas en calquera ámbito, tamén en Twitch, para normalizar a situación da lingua.

Hoxe comeza Novos Cinemas, cuxa quinta edición terá lugar entre o Teatro Principal e o Museo Provincial de Pontevedra até o domingo, ademais de complementarse online na plataforma Filmin. Mais non imos debullar aquí o seu programa, senón unha face menos visíbel que materializa tanto como este o seu compromiso coa creación novel. Trátase dun LAB no que participan cinco proxectos en diferentes estadios de desenvolvemento, dous deles de directoras galegas: 'Patarinos', de Zeltia Outeiriño e 'Vin a noite que nunca se acaba', de Helena Santín.

Desde a súa progresiva reapertura en xuño tras o confinamento, as salas de cinema pasaron por distintos niveis de restricións, sobre todo no que atinxe á capacidade. As pequenas parecen ser as que están a resistir "mellor", mais non sen trabas. A chave: modelos de proximidade e programación menos dependentes das grandes estreas. Varias persoas responsábeis dalgúns destes proxectos explican a Sermos Galiza as dificultades que están a atopar e as perspectivas de cara a 2021.

A metaliteratura é cada vez máis un terreo ao que se achegan as persoas que adoran os libros para reflexionar sobre eles. No medio desta pandemia, ademais, semella que os libros, as bibliotecas e as librarías se converten en espazos de calma e de reivindicación, sobre todo cando se demostra que a cultura é máis necesaria que nunca. Co gallo do 13 de novembro, Día das Librarías, lembramos algúns títulos de "libros que falan de libros".

Durante esta semana tivo lugar en Compostela o Festival Internacional de Cinema Curtocircuíto, nunha edición que apostaba con forza nas novas xeracións de creadoras e creadores da Galiza. Sermos Galiza ofrece un repaso dalgunhas das pezas que se puideron observar estes días, mostra da fertilidade coa que agroma o audiovisual, singular e diverso, que fará mañá máis frondosa a foresta, parafraseando o título do segundo volume do magnífico Para unha historia do cinema en lingua galega, coordinado por Margarida Ledo Andión.

O ano pasado foi de ouro para o cinema galego, con ese acontecemento sen precedentes que significou a estrea d’O que arde e a súa conexión co público. Porén, tamén evidencia un importante fito a incorporación de audiovisual na nosa lingua dentro da plataforma Netflix, seguida este ano pola entrada na HBO. Facemos un repaso á historia da ficción galega en serie, coa vista posta nas oportunidades que presentan estes novos espazos.

Veñen de lanzarse á grella televisiva dúas series de televisión relacionadas coa Galiza: Néboa (TVE) e Auga Seca (TVG e RTP). A primeira segue a estela de Fariña deixando fóra do marco a nosa lingua, que non o acento, denotando as dinámicas dun mercado no que o galego é observado como sobrecusto. A segunda parte do acordo estratéxico asinado entre as televisións galega e portuguesa para a creación de contido conxunto. Estes dous feitos lévannos a analizar dous sistemas de distribucións, dobraxe e subtitulado que determinan dinámicas e oportunidades diferentes para a circulación do audiovisual galego.

É moi probábel que, se lle preguntamos a calquera dramaturgo galego novo sobre as súas principais influencias, asome nalgún momento o nome de Xesús Pisón (Ferreira do Valadouro, 1954). E, con todo, segue a ser iso que chaman un "autor de culto", descoñecido para o gran público, case non representado e, como tantos outros, algo esquecido polo mundo da cultura oficial. Pisón vén de publicar agora o ensaio Alborada de Edipo (Laiovento), no que se interna nos escuros meandros da esencia do ser humano, e a peza Materna (Erregueté), unha colección de monólogos femininos que nos falan de como enfrontarmos o horror do mundo.

Abismarse no íntimo. Na luz interior. Coas raiolas da aurora, no espertar do visíbel. É unha das chaves da obra do fotógrafo e poeta Manuel Vilariño, tal como escribiu el mesmo nun dos seus cadernos. O Museo de Arte Contemporánea de Vigo acolle até finais de xaneiro Seda de cabalo, unha mostra que, sen ser unha retrospectiva, recolle a súa traxectoria desde os anos 80 até 2005. Nela poden albiscarse boa parte das inquedanzas do artista, como o paso do tempo, o tránsito entre a vida e a morte ou a existencia “na xeografía do confín que é a Galiza”. 

"O poema non pode suplanta-lo verbo do rito", declara solemne Quico Valeiras (O Carballiño, 1990) nun verso do seu último libro, O Elo. É esta unha obra senlleira que asina en conxunto con Emma Pedreira, autora das colaxes que dialogan, en nivel de equidade, coas palabras deste ensaio lírico que se artella no gonzo dos rituais de ligazón, para expandir olladas e reflexións sobre conceptos tan complexos e conflitivos como "o sagrado". Este poemario chegaba ao pouco de coñecermos que a libraría Chan da Pólvora, xestionada polo autor, non reabriría após o confinamento.

Na noite do 1 de xaneiro de 1921, o vapor El Santa Isabel naufragaba fronte ás costas de Sálvora (Ribeira). A única esperanza dos 260 emigrantes embarcados para Bos Aires serían tres mulleres da illa que decidiron botarse ao mar porque, como sentencia María, a personaxe de Nerea Barros no filme, "era o que había que facer". Remando de ouvido entre a densa néboa, conseguiron salvar 50 persoas. As chamadas "heroínas de Sálvora" son as protagonistas d'A illa das mentiras, a primeira longametraxe de ficción de Paula Cons, un filme que entrou pisando forte ao conseguir, na fin de semana da súa estrea, colocarse como o contido máis visto na plataforma virtual máis cinéfila: Filmin. Coas sospeitas dun xornalista arxentino, a directora e guionista constrúe un thriller de época que recupera, desde a imaxinación, as vidas destas mulleres sepultadas no esquecemento.

Paula Carballeira (Maniños, 1972) vén de recibir o Premio Gala de Libro por A tartaruga Amodovou (Oqueleo), a historia dunha tartaruga que quere percorrer o mundo enteiro para gardar a memoria das paisaxes, dos sons e das palabras: podería ser unha boa definición desta pioneira da narración oral e do teatro infantil. Ademais, nestes últimos meses publicouse Somos os monstros (Xerais) –que gañou o Premio Manuel María de Literatura Dramática–, a compañía Galeatro estreou a súa obra Carabela, e foi a escollida para dar o pregón de inauguración da última Mostra de Teatro de Cangas.

Dicía Novoneyra nun dos seus poemas dedicados a Reimundo Patiño que este era un dos "nenos do MUNDO fronteiros e irados".

As fronteiras están feitas para transitalas, tamén as que, non sempre de forma coherente, marcan os xéneros literarios.