memoria

Seis ilustracións de Federico Ribas atopadas no Museo de Pontevedra outorgan unha nova dimensión ao legado artístico deste maxistral deseñador. Sermos Galiza achégase neste artigo ás circunstancias vitais do autor que, desde o exilio en Arxentina, elabora unha serie de estampas estarrecedoras, que beben do terror inspirado e recollido polos relatos que lle chegan do outro lado do océano, historias en imaxe da represión nesa distante Galiza.  

O filme documental dirixido por Alberte Mera (Vigo, 1987) chega ás salas de cinema ao tempo que se fan 45 anos do asasinato en Ferrol de Moncho Reboiras, a última vítima mortal do réxime franquista dentro da Galiza. Poñendo en valor os seus protagonistas, Reboiras. Acción e corazón afonda na relevancia do activismo político nacionalista do século pasado e calla no espectador como unha reivindicación da identidade propia e colectiva.

Camilo José Cela foi Premio Nobel de Literatura. Camilo José Cela foi marqués de Iria Flavia. Pero Camilo José Cela tamén foi delator. Chivato e censor de compañeiros de profesión e de individuos cos que se cruzou na vida, o padronés destacou desde os inicios do réxime franquista como un voluntario máis que disposto a facer o que ordenase o Movemento. No concello de Mondariz apareceu unha das copias existentes da carta coa que o escritor se ofreceu en 1938 a  informar e denunciar os rojos cos que se atopara por Madrid.

A produción artística galega do primeiro terzo do século XX goza, nalgúns casos, como poden ser as estampas de Castelao, dunha enorme popularidade, até certo punto tan persistente no tempo como a súa propia vinculación ideolóxica. 

Tres xeracións levou recuperar o pazo de Meirás da impunidade que durante oito décadas ostentou o franquismo e os seus herdeiros e solventar así unha longa anomalía democrática. Desde onte, a que foi residencia de verán do ditador en Sada convértese, de novo, nun ben público. 

O BNG propón converter o pazo de Meirás nun centro de recuperación da memoria histórica galega no que, como "lugar de represión", estea presente a "memoria das vítimas e da súa dignidade" e tamén reclama que o conxunto sexa transferido á Xunta, unha vez o Estado teña a posesión.

A moción presentada polo Bloque Nacionalista Galego para crear un centro da memoria histórica no pazo sae adiante.

A memoria mora nas fendas, oculta nos retrincos. Fon Cortizo intérnase nunha procura de conexións en múltiplas capas que afonda en territorios descoñecidos, na busca da liberdade creativa que atopa a súa base na música. Desta e outras lóxicas, coa intuición latexando, nace '9 fugas', a súa segunda longametraxe, que vén de ser premiada na súa estrea no Festival Internacional de Cinema de Xixón. A obra, explica o director, pode definirse como experimental, mais non tanto no formalista, senón na estrutura e na construción a partir da improvisación da orquestra.

O matrimonio foi o delito de Josefina Arruti. Tras 18 meses na cadea, repudiada por quen antes a gababa como  muller do alcalde e vixiada polo franquismo, sacou aos seus fillos adiante e foi quen de axudar a outras familias represaliadas. Kiko da Silva e Pablo Prado narran a súa vida en Os berros da motocicleta. 

A Xunta pro devolución do Pazo de Meirás reuniuse esta sexta feira para analizar a situación tras a sentenza que obriga aos Franco a devolver o inmóbel e facer propostas de cara aos usos futuros do edificio mais da súa contorna. A plataforma, na que participan institucións fundamentais para a recuperación do pazo, acordou a creación dunha mesa aberta a diferentes achegas para definir a xestión das torres como ben público mais a súa dedicación á memoria histórica e ás vítimas do franquismo.

A cultura castrexa simboliza un patrimonio de grande importancia para a Galiza. Nos últimos anos, a sociedade estase a decatar da riqueza arqueolóxica que temos, o que provoca un aumento da demanda social a prol da restauración de xacementos galegos. Recentemente comezáronse numerosas intervencións en diferentes castros que están a conseguir descubertas moi interesantes que axudarán a coñecer aínda mellor a Idade do Ferro galega. Pois cómpre aprender a camiñar polo pasado para poder transitar polo futuro.

A Xunta quere dedicar o Pazo de Meirás á creación e á difusión de Emilia Pardo Bazán e foxe de facelo símbolo da memoria galega e a loita contra a ditadura.

A Deputación entende que as visitas ao público deben continuar pero incorporando a historia máis recente vinculada á propiedade. Porén, quere buscar usos paralelos con outras voces importantes para o proceso de devolución.

É un exemplo destacado da conflitividade social que afectou as comarcas produtoras de viño na Galiza das décadas finais do século XIX. O 11 de novembro de 1902 os disparos dos efectivos da Garda Civil que acompañan un recadador de consumos en Santigoso, no Barco de Valdeorras, provocaron a morte dunha muller que participa nunha protesta.