Os 'bros' e xenerosos

Unha amiga de Euskal Herria que leva tempo vivindo en Catalunya estivo na Galiza hai un par de veráns facendo unha estadía nun pequeno ambulatorio rural. Un día comentoume que lle chamaban a atención dúas cousas das galegas: entre os seus pacientes homes de máis de cincuenta anos o 95% eran clinicamente alcólicos, feito que a sorprendía seguramente máis pola súa xeración que pola súa procedencia. O segundo elemento tiña que ver cunha corrente estética entre a rapazada galega na que vía unha xeración moderna, coqueta, presumida, cunha posta en escena coidada mais chea de chiscadelas identitarias nas súas tatuaxes, xoiaría ou roupa. Este xuntoiro de coquetería e identidade, dicía, non acontecía en Catalunya ou Euskal Herria ou en todo caso acontecía dun xeito distinto e non tan masivo. Parecíalle sorprendente e ao tempo atractivo. Temos dificultades para xerar relatos positivos sobre nós mesmas, por iso, estas olladas alleas, limpas, véñennos moi ben para decatarnos do que temos de bo. Dende aquela, fíxome bastante máis nas imaxes que a xente quere proxectar a través de vestimenta e complementos e, efectivamente, vexo unha corrente estética na que abondan os aros da Fonsagrada, brincos ou colares inspirados nos sapos, roupa con estampados galegueiros ou tatuaxes de versos de poetas galegas, iconografías de artistas das nosas vangardas ou elementos identitarios máis obvios. O que vexo tamén é que se trata dun estilo moi transversal entre xente de entre vinte e trinta e cinco anos, de cidade ou de aldea, de costa ou de interior. Todo este grupo xeracional é o que sostén o bo momento cultural que estamos a vivir na Galiza. O gran momento da nosa literatura, cristalizado en dous Premios Estatais de Poesía, explícase en parte porque hai consumidoras culturais que se identifican con esas poetas e a súa obra. O bo momento do audiovisual galego ten que ver con que hai un público que opta por consumir as series e filmes galegos e a eclosión do neo trad ou das músicas galegas en xeral explícase parcialmente porque as programacións destes estilos teñen demanda. Non quero quitar nin moito menos mérito ás creadoras. Por suposto, se temos esta realidade é en primeiro lugar porque hai creacións de calidade. Tamén porque hai produtoras e distribuidoras que fan moi ben o seu traballo. Mais xa tiñamos producións de alta calidade hai vinte ou trinta anos sen que gozasen de tanto recoñecemento social, polo que non podemos obviar o troco xeracional como parte da explicación do fenómeno. Cambio cultural Non debemos facer de menos unha xeración que soubo modernizar a tradición, levar unha Vella Cultura ao seu terreo e convertela en tendencia. Son as fillas de Fuxan os Ventos, que souberon mudar as camisas de liño e as barbas brancas polos mullets e as tatuaxes identitarias. A gran diferenza se cadra é que foron quen de crear unha corrente estética moito máis transversal porque souberon sacala dos ámbitos máis militantes e mobilizados. Detrás dunha estética sempre hai unha filosofía e, seguramente, tras esta corrente, hai un pensamento político que pode ir dende o galeguismo até o independentismo, pasando polo piñeirismo, o anarco-galeguismo, o galecoloxismo, etc. Todo o espectro político que combina eixos dos dereitos sociais e a cuestión nacional, xunto no inmenso círculo dun aro da Fonsagrada. Xuntos tamén noutro círculo como é a roda do baile, xa que esta xeración escolleu o baile como modo de expresión da súa galeguidade. Detrás dunha estética sempre hai unha filosofía e tras esta corrente hai un pensamento político Grazas ás xeracións anteriores, cun enorme traballo de recollida e difusión a través do asociacionismo, o baile tradicional chega a esta xeración que é quen de sacalo e de devolvelo á praza pública a través de novos contextos, facéndoo central nesta corrente. Xa non hai muiñadas, xa non hai seituras nin filandóns mais o baile tradicional atopa o seu contexto comunitario en concertos e festivais. Non semella casual a escolla do baile, coa súa capacidade de igualar, de incluír e de equiparar. Nesta roda identitaria, ademais, souberon asimilar e introducir como centrais tamén os puntos do feminismo, do ecoloxismo e da defensa da diversidade sexual. Haberá quen pense que esta xeración é a que está chamada a cambiar o país, sen decatarse de que o país xa o mudaron. Dicía Hitchcock: se tes un grupo de xente nunha mesa e de súpeto estoura unha bomba, tes sorpresa. Se tes ese mesmo grupo de xente e metes planos dunha bomba debaixo da mesa, tes suspense. A bomba xa está debaixo da mesa, falta ver como conecta este cambio cultural coas mudanzas políticas, sociais ou económicas. Preguntaba a miña amiga se non había un nome para esta corrente. Algunhas amigas suxeriron "galegueiras", "bloquiños" ou "loitiñas". Fico co de "Bros e xenerosos" polo que o concepto denota de renovación dos símbolos identitarios.