Negociación colectiva e eficiencia macroeconómica

Unha vez superado o episodio de inflación que a economía mundial experimentou nos dous pasados anos, as augas van voltando pouco a pouco ao rego. As taxas de inflación están retornando ás marxes fixadas polos bancos centrais, o que está permitindo que os tipos de xuro vaian baixando paseniñamente. Foi un episodio explosivo e rápido, que evidenciou que os responsables da política monetaria teñen aprendido de experiencias previas. A actuación rápida e decidida permitiu controlar un aumento dos prezos cuxa orixe estivo no lado da oferta, pero que facilmente podería ter desembocado nunha das temidas espirais prezos-salarios. Nestas espirais, os aumentos de prezos (independentemente de que teñan a súa orixe no lado da oferta ou da demanda) provocan unha reacción por parte dos traballadores na negociación colectiva, esixindo aumentos salariais para tratar de evitar a perda de poder adquisitivo. As empresas reaccionan á subida de custos laborais aumentando os prezos (sempre que a súa posición competitiva no mercado llo permita) e éntrase nunha espiral de aumentos de prezos e salarios da que é complicado saír se non hai un pacto de rendas entre os implicados. Este tipo de espirais non se produciu neste último episodio inflacionista por diversos motivos. En primeiro lugar porque o shock desencadeante foi relativamente breve. A orixe da inflación estivo inicialmente nas restricións existentes nas cadeas de valor de determinados produtos electrónicos despois da pandemia. E a invasión rusa da Ucraína, a pesar de terse enquistado, favoreceu a procura de alternativas de subministración de cereais, así como unha menor dependencia enerxética do gas ruso. Desaparecidas estas perturbacións, a resposta agresiva e decidida dos bancos centrais, subindo os tipos de xuro, permitiu unha contracción da demanda agregada que contribuíu á moderación na subida dos prezos. A negociación colectiva tamén xogou o seu papel. Semella que a posición negociadora dos traballadores está debilitada respecto a procesos inflacionistas anteriores. Os aumentos fixados na negociación foron moi modestos, e moi inferiores ao aumento dos prezos, polo que foi este grupo o que tivo que asumir o custo do aumento da inflación: non houbo pacto de rendas neste caso. Convenios de empresa Este resultado está moi vinculado á estrutura da negociación colectiva, que no caso español ten características diferenciais respecto a economías do noso contorno. O sistema combina a negociación a nivel de empresa, de sector e de territorio (provincia ou comunidade autónoma). En termos macroeconómicos, é un sistema cun grao de centralización intermedio. As estatísticas dispoñibles indican que os convenios de empresa son maioritarios (un feito moi ligado á estrutura empresarial do país, caracterizado polas pequenas e medianas empresas), pero o número de traballadores cubertos por estes convenios é pequeno en comparación cos cubertos por convenios sectoriais ou de ámbito superior. A priori, a negociación a nivel de empresa permite aproximar os aumentos salariais pactados á situación real da empresa en termos de produtividade, crecemento, etc., así como incorporar elementos extrasalariais, como os comedores de empresa, transporte, xornada, etc. A negociación a nivel sector, proporciona aos traballadores unha maior posición de forza na negociación (permite accións de presión coordinadas), polo que debería favorecer aumentos salariais maiores. A gran reforma pendente vai ligada ao sistema de negociación colectiva Pero existe un elemento de risco: o denominado efecto imitación, que xa temos descrito neste espazo. Os sectores menos dinámicos tratan de imitar os aumentos salariais pactados nos sectores nos que a produtividade medra máis, polo que os custos laborais unitarios medran máis neses sectores "imitadores", limitando a súa capacidade de crear emprego. Trataríase dunha configuración da negociación colectiva pouco eficiente dende o punto de vista macroeconómico, que dá lugar a peores indicadores do mercado de traballo. A gran reforma pendente do mercado de traballo en España está ligada ao sistema de negociación colectiva. Trátase dunha reforma complexa, e na que deben participar todas as partes implicadas para que sexa efectiva. Todo o que sexa incrementar a eficiencia no sistema de fixación de salarios permitirá mellores resultados macroeconómicos, e sobre todo, menores custos cando unha nova crise inflacionista volva golpear ao mundo.