As andoriñas okupan o cuartel

N a narrativa que se creou sobre a distopía no cinema ou na literatura o futuro preséntase gris, habitualmente cun aire irrespirable e sen vida ningunha. Porén, nas distopías presentes a realidade é ben distinta. Nas áreas de exclusión creadas polas guerras ou en escenarios postnucleares como en Chernóbil sucede case o contrario logo da primeira hecatombe. Nos akiya, fogares pantasma, que é o nome que os xaponeses deron a estes espazos deshabitados, a vida salvaxe ábrese paso e recupera, retoma e re-habita o que noutro tempo foi seu. Pero que sucede nos pequenos espazos distópicos galegos? Nas nosas akiyas? Recentemente, e encadradas nas imprescindibles Xornadas de Repil sobre a Guerrilla galega, que decorreron en Bóveda e A Pobra do Brollón (Terra de Lemos), visitamos a casa cuartel da Garda Civil deste último concello. No roteiro por esta infraestrutura militar da represión, o demiúrgo das Xornadas, Xurxo Ayán, falounos da persecución e da dignidade dos guerrilleiros antifascistas, da arquitectura militar e da disposición dos espazos. Mentres o arqueólogo de Cereixa realizaba a presentación, unha andoriña común voou detrás del e entrou no edificio, ao tempo que outra nube de hirundínidos nos sobrevoaban acabadas de chegar de África. O espazo militar da Pobra do Brollón en forma de U e con dous andares foi okupado por estas pequenas aves. Fóra, no beiril, aniña a andoriña de cu branco, e dentro, a casa está dominada totalmente pola andoriña común. Nos últimos 20 anos empregaron cada lugar do inmoble para refuxiárense e resistiren como fixeron tantos guerrilleiros no seus acubillos do monte. Alí criaron, durmiron, soñaron e descansaron. As andoriñas tamén habitaban os campos de concentración nazis. Nun deles, o preso Purchon ocupou o seu tempo contando as idas e voltas que unha parella de andoriñas tivo que realizar para construír o seu niño. Unhas 1.100 viaxes lles levou ás pequenas aves completalo para traeren vida a aquel lugar da morte, viaxes nas que probablemente Purchon soñou con ser andoriña e saír de alí xunto aos seus. No cuartel da Pobra, sobre o timbre da cociña hai agora un niño, e sobre o papel a medio caer doutra estancia unha parella de andoriñas decidiu construír o seu cubil de barro e palla. O mesmo fixeron sobre unha ventá e nunha parede que nun tempo foi azul. Outro fálanos do tempo que levan aí, un niño sobre outro e sobre outro son mostra dos anos que os paxaros empregaron para construír e refacer e remodelar o mesmo niñeiro. Pero hai máis. Como quen visita unha instalación de arte contemporánea, en cada sala había unha obra resultado do paso do tempo... e dos excrementos das andoriñas: materia de arte povera. Pezas que nos revelan os usos que as aves facían da casa cuartel. Así, unha lámpada de cor dourada con pedras de cristal foi o durmidoiro baixo o que agora hai un círculo perfecto. Baixo os fíos da cociña para secar a roupa, catro longas ringleiras paralelas fálannos da longa noite de sono que alí pasaron ducias de andoriñas. E sen dúbida, os guerrilleiros imaxinaron, naquela longa noite do soño antifascista, como quizais algún día, os espazos de represión pasarían a estar okupados polo voo das andoriñas.

As andoriñas okupan o cuartel

O xílgaro do número 3

A torcaza toma a urbe

Aves de verbas feiticeiras

Forma de paxaro

A familia corvidae

Durmir xuntos

Pita con nena

Volver ao sur