A lingua en escena

Ábrese o pano e tras del atopamos un espazo para entreter, divulgar, comunicar ou reivindicar. Compañías de teatro, grandes e pequenas, sacan a escena textos de diferentes xéneros e características para construír o teatro galego; un teatro que, se ten algo que o define e caracteriza, é, segundo o actor Miguel Canalejo, o idioma. Na súa percepción, é posíbel identificar "estilos e gustos moi diferentes, xente que aposta por revisitar os clásicos, dramaturxias propias...". De calquera forma, a hibridación de linguaxes e "o diálogo entre diferentes tipos de expresións artísticas como a danza ou a música", como explica Miguel, son elementos que pisan forte nas novas producións. A compañía Marinita e as súas Maromas coincide, incidindo en que "o teatro non debería estar desvinculado da danza, a voz ou o circo", pois todo iso "é teatro". De feito, nos seus inicios a compañía dedicábase a espectáculos con playback e coreografías, mais o proxecto iría evolucionando, incorporaríanse máis actores e actrices e en 2016 comezarían os espectáculos "propiamente teatrais". Así, na actualidade entenden que se dedican ao cabaré, mesturando "comedia, acrobacias, danza ou canto" e, sobre todo, buscando "naturalizar todo tipo de corpos e diferentes formas de amar, pondo o foco nas tramas e situacións". Desta forma, entenden que "o teatro é un espazo de reivindicación no que se poñen os corpos e as almas para loitar polos dereitos e liberdades". A esta apreciación, Miguel Canalejo engade que "estamos a vivir un teatro de moito valor político e reivindicativo", destacando neste sentido o traballo de Chévere durante toda a súa carreira e entendéndoo como "un espello no que mirarnos". Novas voces do galego: o 'boom' do podcast As que viñeron e as que virán En 2022 existían na Galiza, conforme datos do Instituto Galego de Estatística (IGE), 255 compañías teatrais. E, segundo o Consello da Cultura Galega, de todas as obras programadas no ano 2018 un 76,2% foron en galego, o que demostra a potencia da lingua. Algo que a actriz Lidia Veiga ten moi en conta ao afirmar que "na Galiza, case todo o teatro que se fai é en galego". É por isto que ve especialmente necesario "ter máis en conta a oportunidade de educar e achegar a rapazada ao noso idioma a través do teatro". Miguel considera tamén que o espectáculo pode ser unha vía para facer comprender que a lingua "non é simplemente unha ferramenta ou algo que se emprega para chegar a un fin, senón que pode ser desfrutábel en si mesma", conformando así un elemento de identidade. Con todo, Lidia cre que "falta aínda un mundo por explorar", considerando que podería ser interesante "crear narrativas e códigos novos relacionados coas novas xeracións". De feito, ela, que foi profesora de teatro para a mocidade, asegura que a rapazada "agradece moito ter nas súas vidas actividades teatrais" e identifica "a pedagoxía teatral e o xogo dramático" como unha ferramenta de ensinanza. Desde Marinita e as súas Maromas ven tamén fundamental que "as artes escénicas formen parte da educación desde a infancia" pois, como explican, "o teatro infantil ten un gran poder para educar as crianzas en valores e os espectáculos para a mocidade poden abrirlles portas para comprender o mundo e reflexionar sobre o que son e o que queren chegar a ser". Se de educación se fala, non se debe obviar a importancia das formacións regradas para o exercicio teatral. Miguel Canalejo e Lidia Veiga estudaron Arte Dramática na ESAD, especializándose Lidia en Interpretación Xestual. Miguel interpreta a formación como un espazo no que "atopar os erros, probar e atreverse e xogar". Así mesmo, considera que "é importantísimo coñecer a xente que pasou antes de nós por este oficio e saber cales son as referencias teóricas e prácticas". A todo isto, Lidia engade que "a formación actoral é moi importante", criticando que "xa se tardou abondo en entender que os estudos artísticos son tamén unha carreira". Novas voces da Lingua nas redes "Coincidín con moitos actores e actrices que non tiveron a oportunidade de formarse no seu momento nunha escola, mais si nas táboas, e notan un cambio xeracional grande en canto á preparación académica", explica, valorando tamén a importancia de que esa formación da nova canteira poida traducirse en experiencia sobre o escenario. Con todo isto presente, Miguel pensa en compañías como Galeatro ou Nauta Teatro e observa "persoas cunha voz nova e respecto polo oficio". Así, recoñecendo a importancia das "compañías clásicas que seguen a manter un grao de excelencia", chama tamén a escoitar as novas compañías que están nacendo. Lidia, pola súa parte, remarca a importancia de que as novas xeracións estean presentes na programación, tanto polo que teñen que contar como polo espazo desde o que o queren contar. Asegura, pois, que "temos creadoras e compañías con moita vontade de tecer camiños e oficio, por non falar de todas as que o fixeron antes por nós". E, con isto, reivindica a procura do "impacto social, cultural e político" a través do teatro. Comeza a función Para Lidia Veiga Un hotel de primeira sobre o río foi, sen contar substitucións, o seu primeiro traballo profesional como actriz. Esta produción do Centro Dramático Galego foi o inicio, mais agora Lidia atópase tamén inmersa en Iribarne, unha produción de Butaca Zero co Centro Dramático Nacional e a Mostra Internacional de Teatro de Ribadavia. Un proxecto co que a actriz non deixa de aprender e co que se sente moi "orgullosa e agradecida". Entre algunhas das obras nas que participou Miguel Canalejo pódense destacar Arte sen guión, por ser esta a primeira vez que se puña na Dirección dun espectáculo. Un proceso do que, asegura, aprendeu moitísimo. Especialmente "a medrar como intérprete e entender mellor os procesos de dirección".

A lingua en escena

Trump ferido nun atentado mentres daba un mitin en Pensilvania

Novas voces do galego: o 'boom' do podcast

Novas voces da Lingua nas redes

Tren cara ao futuro