Separación de poderes e goberno xudicial

Ás veces convén furgar un pouco na historia. Na Francia do Antigo Réxime a xurisdición do rei absoluto era exercida polos chamados parlamentos xudiciais, que viñan a ser, malia tan confusa denominación, tribunais provinciais. Os mesmos estaban integrados por xuíces, e a condición de xuíz transmitíase por herdanza, ou mesmo podía ser mercada. Non casualmente se falaba na época da nobreza de toga, ou noblesse de robe, no idioma francés. Semellante tropa, loxicamente, erixiuse rapidamente en inimiga da puxante burguesía que impulsou a Revolución. Ao longo de toda a historia da humanidade houbo lerchos disfrazados de salvapatrias, e aos revolucionarios franceses tocáronlles estes lerchos. Pero a Revolución non foi un xogo de nenos, e os nobres xuíces bateron desde o inicio do proceso co rexeitamento popular, exteriorizado con ocasión dos Estados Xerais convocados por un Luis XVI que ía poñendo as barbas a remollo. Xa reconvertidos en Asemblea Nacional Constituínte, en práctica unidade de data –4 de agosto de 1789– e de acto, foron abolidos o feudalismo e os parlamentos xudiciais. Coa Lei de 16 e 24 de agosto de 1790, sobre organización xudicial, acabóuselles o choio aos nobres togados. División de poderes Como os contextos son relevantes e os franceses nunca foron parvos, tomaron nota de que no novo Estado non cabía o mangoneo xudicial. E velaí que a división de poderes en Francia non foi entendida nos estritos e ríxidos termos da súa tripartición clásica. Na propia Asemblea constituínte instaurouse o criterio de que xulgar a Administración tamén é administrar, atribuíndolle o control desa Administración a órganos de natureza administrativa, encabezados polo Consello de Estado, e non a órganos do poder xudicial. A verdade é que non lles foi mal, a xulgar polos anos de democracia que levan. O partido único non quere desbloquear unha situación que lle vai ben para enfrontar a pila de lixo que queda por limpar dos anos marianos E velaí que en 2024, no Estado do lado, resulta que nos atopamos ante unha situación bastante semellante a esta dos parlamentos xudiciais franceses do antigo réxime. As polémicas que veñen da xudicatura non son fáciles de dixerir para a cidadanía de a pé, porque con isto do Dereito pasa como co fútbol, que todo o mundo opina sen sustento técnico e que, por riba, subxace a moitas decisións xudiciais con transcendencia pública a rivalidade entre dous equipos antagónicos. Sen entrar a analizar casos concretos, só pretendo aquí apuntar unha idea para a reflexión. A Lei que regula o poder xudicial define un sistema de goberno do mesmo que na actualidade, e por aquelo de que o PP non quere renovar o Consello, é constantemente criticado. O problema, segundo os detractores deste sistema, hoxe encabezados por Feixoo, radica na elección parlamentar dunha parte dos membros do Consello. O goberno dos xuíces, segundo está tan de moda defender, debe ser cousa dos xuíces, que eles mesmos o guisen e o coman. Separación de poderes pura e dura, pero coas cartas marcadas, porque o que na realidade acontece é algo tan pedestre como que o partido único non quere desbloquear unha situación que lle vai ben para enfrontar a pila de lixo que queda por limpar dos anos marianos. O de sempre, os intereses propios por diante do interese xeral. A Constitución, que tanto lles gusta ás veces, deixámola para outra. Soberanía popular Que o goberno do poder xudicial sexa elixido exclusivamente polo poder xudicial é unha aberración desde a perspectiva constitucional e un ataque frontal á condición democrática do Estado. Dá o mesmo que o defenda Feixoo, un comisario europeo ou o sursuncorda. A soberanía nacional reside no pobo español, e se iso vale para negarlle a unha parte do Estado o dereito a autodeterminarse, tamén ten que servir para que ninguén esqueza, comezando polos integrantes do propio poder xudicial, que o mesmo é un poder constituído, como os demais poderes do Estado (artigo 2.1 da Constitución). Claro que o poder xudicial en España ten que ser reformado, porque é necesario, antes de nada, reconfigurar unha planta xudicial e unha estrutura dos procesos que seguen ancorados no século XIX. E despois desa reforma, que resulta perentoria para que a xustiza funcione –e que seguro que é a que máis lles importa aos miles de xuízas e xuíces que no día a día se senten afogados no seu traballo–, se cadra haberá que cambiar o da elección dos vogais do consello. Pero o cambio non pode ser que quen manda, que é a cidadanía soberana, non teña nada que dicir, senón xustamente o oposto, porque nunha democracia de verdade un dos poderes non pode ir por libre. Ou iso, ou noblesse de robe.