![[Imaxe: Paco do Martelo] Monólito de lembranza ás vítimas de Nebra](/asset/zoomcrop,480,270,center,center/media/nosdiario/images/2016/10/12/2016101209531030808.jpg)
A ponte de Cans, na parroquia de Nebra (Porto do Son) foi, hai 102 anos, escenario do asasinato de cinco labregas. As catro mulleres e un home opúñanse aos atropelos dos caciques, que non dubidaron en se valer dos militares. O monográfico Rebeldía Galega contra a inxustiza recolle este e outros episodios de revoltas campesiñas e preséntase esta sexta feira no local veciñal de Nebra.
O 29 de setembro de 1896 Mugares ergueuse contra a tentativa por parte da autoridade xudicial de facer efectivos varios embargos á veciñanza, resultando morto o alguacil de tributos Ildefonso Aydillo Santolalla. O conflito enmarcase na vaga de protestas que percorre ás comarcas galegas que se dedicaban á actividade vitivinícola en réxime de monocultivo, afectadas naquela altura pola filoxera. A acción dos activistas republicanos e socialistas, nunha situación social e economicamente explosiva, botara o resto.
Entre 1920 e 1936, a de Camilo Díaz Baliño foi unha presenza fundamental na cidade de Santiago de Compostela. Escenógrafo, pintor, deseñador gráfico, o seu traballo nos anos composteláns forma parte principal da modernidade artística galega. Eses 16 anos foron tamén o tempo que compartiu co seu fillo Isaac Díaz Pardo. Porque en 1936 foi asasinado. Unha mostra, que se inaugura a terza feira 9 de outubro, repasa esta historia.
A enxurrada de indignación e críticas que recibiu o presidente da Xunta por se referir a pasada cuarta feira á Derradeira leición do mestre sen mencionar nin a represión fascista nin o asasinato de Alexandre Bóveda tiveron, polo menos, un efecto. Feixoo recuou e, na inauguración da mostra Castelao Maxistral, falou de “barbarie” e de “asasinatos atroces” como o de Bóveda.
O óleo emblema da resistencia galega contra a barbarie fascista está en Galiza. O presidente da Xunta e os líderes da oposición asistiron na Cidade da Cultura ao simbólico acto da súa desembalaxe.
Para o presidente da Xunta é posíbel falar da Derradeira leición do mestre sen mencionar a represión fascista, os asasinatos do bando de Franco ou os fusilamentos. Demostrouno esta cuarta feira nas palabras que pronunciou após o acto solemne de desembalaxe do emblemático cadro de Castelao na Cidade da Cultura.
Hai 70 anos, falamos do 2 de Outubro de 1948, onde lle din As Cruces, nos montes de Leborín, alá nas terras de Ourol, onde os montes do Xistral se achegan ás terras do Valadouro e da Mariña, librouse unha batalla que marcou o desenvolvemento da loita antifranquista no norte galego.
Juan Chicharro Ortega, presidente da Fundación Nacional Francisco Franco (FNFF), foi entrevistado no programa ‘Bos días’ a finais de agosto pasado.
As Irmandades da Fala agromaron case simultaneamente na Galiza e nas comunidades latinoamericanas de migrantes galegos. A partir desta tese reflexionará o congreso Nacionalismo galego e diáspora (1916-1936), organizado polo Consello da Cultura Galega o 4 e o 5 de outubro.
O PSdeG negouse a apoiar unha declaración insitucional do Parlamento galego para esixir ao Goberno central unha demanda xudicial para recuperar o Pazo de Meirás. “Lamentámolo”, declarou a portavoz nacional do BNG, Ana Pontón, impulsora da moción.
Entre a proclamación da II República e o golpe de Estado de 1936, pasaron 2.467 concelleiros polas corporacións municipais da provincia da Coruña. Unha vez o fascismo tomou o control de Galiza, 334 sufriron a represión. Oitenta e oito foron asasinados. A Deputación da Coruña presentou esta sexta feira o libro que rescata a memoria desta “xeración perdida” para a democracia.
Os 19 de Meirás prestarán declaración perante o xuíz de Betanzos o próximo 28 de setembro. A plataforma de apoio aos encausados xa convocou unha concentración solidaria perante a sede xudicial, na praza Irmáns García Naveira.
Trece paneis, un interesante programa de conferencias e proxeccións do filme A cicatriz branca conforman GalizAmérica, a mostra itinerante coa que a Deputación de Pontevedra quere lembrar a cultura galega do exilio antifascista. Inaugúrase esta quinta feira na Sala das Cunchas do Concello do Grove
Un ano despois, as e os 19 de Meirás —colectivo que agrupa activistas pola memoria histórica e dirixentes do BNG— voltaron ao lugar en que protagonizaron un acto simbólico —o despregamento de faixas sobre o Pazo de Meirás coa lenda Franquismo Nunca Máis. Fixéron para patentizar que a súa principal reivindicación —a restitución deste ben ao patrimonio público— está aínda por se materializar. Fixérono nas vésperas de declarar en sede xudicial após seren denunciados pola familia do ditador, que lles piden penas que sumarían até 247 anos de prisión.
1918 ficou para sempre na memoria popular das e dos lugueses como o ano da fame. Malia as terríbeis consecuencias da epidemia gripal que se desenvolveu na cidade e no resto do mundo entre os meses de outubro, novembro e decembro e que remataría coa vida de non menos de trescentas persoas, a grave crise alimentaria derivada da carestía da vida e da falla de produtos básicos será o que se perpetúe durante décadas no imaxinario dos residentes da cidade.
ERC condicionaba o seu respaldo ao decreto lei que viabilizará a exhumación dos restos mortais de Franco á modificación da Lei da Memoria Histórica para, entre outros, anular o xuízo que condenou a morte ao president da Generalitat Lluis Companys. Esta é tamén unha vella reivindicación do movimento galego pola recuperación da memoria e a reparación das vítimas.
A terza feira, día 21, o BNG de Ames homenaxeará os “Homiños de Boimorto” nun acto que servirá para lembrar todas as persoas represaliadas polos falanxistas.
