Deporte e cultura e viceversa

O termo cultura defínese por extensión como para abranguer disciplinas tan afastadas como a ópera ou a equitación, a literatura ou a tauromaquia, a pintura ou a práctica do surf. Ampla tamén para que a súa diversidade estea en perigo nunha progresiva deriva antropofóbica, onde os produtos culturais se converten nunha mercadoría de obsolescencia programada. Os libros duran cada vez menos nas librarías, as listas de éxitos musicais se modifican ao minuto, os filmes se entenden dendríticos polas plataformas audiovisuais e, en calquera caso, uns poucos triunfan e a meirande parte deles morren. O mercado selecciona uns poucos produtos e estes son replicados até a náusea: as camisetas de Nirvana ou dos Ramones, as sagas fílmicas de fantasía heroica, unha mestura entre ciencia ficción e ideoloxía retrógrada, a comida rápida, con apoteose de pizzas, sushi e hamburguesas. Ou sexa, un mundo onde a cultura se globaliza perdendo diversidade e onde se divide por clases, non tanto económicas, que tamén, senón por clases e subclases de instrución. As Olimpíadas non deixan de ser unha competición entre artistas circenses, da carreira ou da contorsión, do chimpo triplo ou da natación sincronizada Hai pouco celebráronse xogos olímpicos en Francia, maiormente en París, agás algunhas manifestacións que foron situadas na periferia do pentágono ou en posesións de ultramar. Deuse unha confluencia entre edificios ou paisaxes urbanas emblemáticas da cidade e manifestacións deportivas. Esa fusión temporal xa fóra explotada polo mundo da moda, tan ligado a París e tan ligado ás clases máis adiñeiradas, para magnificar os seus espectáculos. Os modistos queren que as súas pasarelas se sitúen no Louvre, no Palais de Tokio ou na Jardin des Tulleiries. Escenarios deportivose museos Esa confluencia resultou de impacto, quer para os deportistas, quer para os espectadores e quer aínda para as propias institucións culturais que viron alterado o seu ritmo de visitas. As imaxes transmitidas a todo o mundo permanecerán gravadas na memoria individual dos que asistiron en directo e na memoria colectiva dos rexistros que se estenderon polas redes e que ficarán almacenadas en multitude de bases de datos públicas ou privadas. Será difícil esquecer para os practicantes do deporte de rúa coma para os seu seareiros o escenario da Place de la Concorde electrificada pola enerxía da breakdance, o teito de cristal do Grand Palais reverberando en aplausos dos amantes da nobre arte da esgrima, a finca Domaine de Versailles renovada polas competicións ecuestres, a Esplanade des Invalides transformada nun campo de tiro olímpico... Aplaudidos polos competidores que nunca experimentaran tal ambientación deportiva, os monumentos parisienses son os outros grandes gañadores destes Xogos Olímpicos, que comezaron o 26 de xullo e continuaron até o domingo 8 de setembro cos Paralímpicos. En poucas semanas, o patrimonio demostrou ser un aliado de elección na narrativa da fazaña. Esa sería a cara visíbel e amábel da interacción entre os acontecementos deportivos das olimpíadas nas case sete semanas entre Xogos Olímpicos e Paralímpicos, sen contar os días de antelación cos que chegaron os atletas e as demoras dalgúns en deixar a Vila Olímpica. Hai, se cadra, outra cara menos perceptíbel nunha primeira vista, que é a do descenso en picado dos visitantes das pinacotecas e outros centros culturais de París. Por pór uns exemplos. Durante esas sete semanas e comparados co ano anterior, os descensos de visitantes foron como segue: Le Louvre, 14%; Centre Pompidou, 28%, e o que se pode considerar o extremo o Hótel de la Marine, en la Place de la Concorde, 50%. Noutras palabras, as cervexerías e os bistrots a tope, como corresponde á fauna entusiasta, e os museos baixo mínimos, como corresponde a un público de xogos, que non son precisamente turistas culturais. Enténdese o populismo, pois as olimpíadas non deixan de ser unha competición entre artistas circenses, da carreira ou da contorsión, do chimpo triplo ou da natación sincronizada. O público das manifestacións artísticas e o das deportivas non son inmiscíbeis, mais si teñen un coeficiente de reparto espazo-temporal distinto. Neste sistema de equilibrio entre a miseria dos máis e a riqueza dos menos, que uns atletas cruzaran floretes baixo as cúpulas do Grand Palais, fíxoos pensar, aos atletas e aos espectadores, que ese exceso estético era a normalidade, que nada ía ser como antes. Mais aí está a realidade para contradicir o desexo, para desprazar as contradicións, para facernos ver o que non está a primeira vista, para pensar que é máis fácil imaxinar a fin do mundo que a fin do capitalismo.