Alana, lembrar de onde vimos

Alana son Antía Vázquez, Eloy Vidal e Pablo Castro, mais como se definen? Antía Vázquez: Somos un proxecto emerxente que intentamos xuntar a música tradicional con outros xéneros que nos apaixonan, como son o pop ou o estilo electrónico, pero dándolle sempre moita importancia ao tema harmónico e de percusión. De onde veñen as súas raíces musicais, é dicir, como empezaron neste mundo? Pablo Castro: Eu empecei desde ben cativo na música de raíz. Era o típico rapaz que só xogaba ao fútbol, até que a miña nai me obrigou a meterme en gaita. Desde entón empecei a interesarme moito. Cando me fixen algo máis maior tiven que escoller só unha cousa e decidinme pola música. Levo desde os cinco anos tocando a gaita, e algo bo que ten a música tradicional é que te metes nunha cousa e logo sempre acabas intentando abarcar máis disciplinas dentro dela. Metinme en baile e fago o que podo coa pandeireta. A. V.: Eu tiña tres anos cando empecei bailando. O meu pai tocaba a gaita de mozo e meteume con el na asociación que tiñamos ao lado da casa. Había pandeiretas, pero ninguén que ensinara como tocar. Así que aprendín de certa forma autodidacta e soa, a base de copiar o que vía en internet. Co tempo entrei na miña asociación de sempre, Santaia, en Santa Cruz (Oleiros, comarca da Coruña), onde dou clases actualmente. Logo entrei en PanSenFron, onde pasei arredor de dez anos. Sempre estiven moi ligada á música, grazas ao meu pai aprendín moito do tradi e do non tradi. O meu é sen dúbida a pandeireta. Eloy Vidal: No meu caso todo o contrario. A min sempre me gustou moito a música pero nunca fun a clases, até que cando tiña sobre doce anos o meu avó morreu. El non tocaba, pero tiña unha guitarra na casa. Ían desfacerse dela, pero eu pensei en darlle unha oportunidade. Empecei a tocala, gustoume e non parei. Desde cativo fun un apaixonado da música e sempre quixen vivir dela. Ademais, estudei para ser técnico de son, entón sempre vou estar arraigado a ela, xa sexa enriba ou debaixo dos escenarios. A partir de comezar coa guitarra formei un grupo de adolescentes roqueiros en inglés. Pasámolo moi ben, pero ao facérmonos adultos decidimos ir cada un por un lado. Comecei así un proxecto en solitario, eran as miñas propias producións de pop en galego. Pero ir para adiante neste mundo ti só é moi complicado. De onde vén o nome "Alana"? A. V.: É unha expresión celta que significa "harmonía". Eu son unha persoa moi friki do significado dos nomes. Cando empezamos, valoramos outros nomes, como "máis", pero buscábamos un nome con peso. "Alana" tíñao porque englobaba facer unha ponte entre a música tradicional e outros xéneros sempre coa harmonía musical presente. No tradicoinal, entón, cales son os seus referentes musicais? P. C.: Sen dúbida o gaiteiro Dani Bellón, coñézoo desde cativo. Tamén Ismael, quen me ensinou a tocar e colaborou connosco. A. V.: Xurxo Fernandes, levo con el desde os 11 anos e foi quen me ensinou todo o que sei, da pandeireta e da vida, xunto co resto de PanSenFron. O grupo Alalá tamén influíu moito na miña formación, ademais das señoras coas que pasaba as tardes tentando facer algún adorno coma elas. E. V.: O meu grupo favorito Pink Floyd, pois o feito de que o noso disco estea fiado inspírase neles. Mais da música tradicional, Os d'Abaixo son do mellor do folk galego. Mais, se falamos de mestura do tradi co moderno, hai que nomear Mercedes Peón. Foi das primeiras que introduciu a música electrónica e das que lle deu valor á música de raíz, como tamén foron Leilía ou Berrogüetto. Vázquez e Castro veñen máis do tradi, e Vidal do pop-rock. Como chegaron a iniciar esta aventura en conxunto? E. V.: Pablo e eu éramos coñecidos desde hai moito, até tiñamos un proxecto de crear un grupo xuntos pero nunca pensamos que fora de tradi. Como técnico de son, coincidín moito con el en Vimianzo (Terra de Soneira), de onde é. A Antía coñecina nun concerto de Ailá, vina cantar e pensei en facer unha canción con ela. Así xurdiu "Foliada de Negreira", o noso primeiro tema. Pensamos en facer outra porque nos gustou a experiencia. Decidimos incluír a alguén máis no equipo e así chegou Pablo. Eu non coñecía moito da música da raíz e funme informando. Fixemos "Foliada de Negreira" porque é un tema ao que sempre lle tiven moito agarimo. A partir de informarme máis, foron xurdindo as bases do proxecto, como é pór en valor a nosa música tradicional e traela a un contexto actual. A. V.: Pertence ao repertorio de Cántigas da Terra. Buscamos as orixes, as partituras e a letra. Non foi só coller unha melodía. Logo, eu quería facer o propio con "Liñares", unha canción moi importante para min e que foi o noso segundo tema. E así seguimos con máis cancións. Decatámonos de que precisábamos percusión e aí chamamos a Pablo. Non había intención de formar un grupo como tal. E. V.: Ao principio foi complicado porque non vivíamos no mesmo lugar e as gravacións e producións foron todas na miña casa, esencia que seguimos a manter. Nós sabemos como queremos soar e temos a liberdade de repetir todas as veces que queiramos se algo non nos gusta como soa. P. C.: É máis íntimo, formamos parte de todo o proceso. A. V.: Podemos estar toda a tarde e xurde así un gran abanico de ideas. Deses estes comezos de Alana, cales son as lembranzas que gardan con máis agarimo? P. C.: Sen dúbida, tocar na Muiñada de Vimianzo, de cuxa organización formo parte. Foi o ano que máis entradas vendemos. Foi o noso segundo concerto e era unha sensación moi especial, tocar no meu sitio, coa miña familia e os meus amigos arredor. Penso que vai ser sen dúbida o concerto máis especial para min sempre. A. V.: Son moi sentimental e cústame escoller, pero penso que a nosa primeira actuación, nos Xogos Florais de Betanzos (As Mariñas). Estaban as nosas familias e tiñamos os nervios de que ía pasar. Tocar na casa, coa túa xente, son sentimentos únicos. Pasoume igual hai uns días, cando tocamos nas festas da Santa Cruz. Tiña as miñas alumnas de pandeireta mirándome e algunhas chegaron a subir ao escenario. Tamén estaba toda a miña familia e persoas que me apoiaron desde o principio. O que máis me emociona sempre é ver aos que coñezo desfrutar co que facemos, sen importar o grande que sexa o escenario. É moi bonito ver o vínculo que se crea entre nós e o público. E. V.: O momento que máis me emocionou foi a primeira vez que escoitei o noso disco de principio a fin. Metinme no coche e escoiteino sen pausa. A última canción, "Delfina de Añobres", comeza con Delfina, unha muller de Cerceda (comarca de Ordes), falando e logo entra Antía cantando. Chorei moito ao ver o ben que quedara todo o proxecto. Tamén destacaría os directos de Betanzos e Vimianzo. Foi neste último cando pensei que todo o traballo que leváramos merecera a pena. Que tan complicado é o mundo da música tradi? A. V.: Para min é un tesouro que hai que saber coidar. Téñolle moito respecto á pandeireta e a todas as melodías. Gústanos facer as cousas ben e para iso hai que escoitar moito as nosas señoras. Evidentemente, cando fas unha interpretación vas coller o que máis che interesa da recollida orixinal e adaptalo á túa estética. Nós fixámonos moito na recollida e tentamos coidala. Non é só coller unha pandeireta e tocala. Hai que tratar con cariño, estudalo e aprender se non sabes. P. C.: Toda melodía ten un contexto e moitas veces non chega con escoitar unha gravación, senón que hai que escoitalas a elas. A. V.: Cada señora transmítenos moito. Por exemplo, "Delfina de Añobres" non deixa de ser "A Cucaracha", canción máis que coñecida, pero a min chegoume á alma como a canta Delfina. É das cousas máis bonitas que escoitei nunca. Había que darlle contexto para que se entendera, pondo a súa voz cantando e falando. Tentamos coidar moito a música de raíz e non quedar no superficial. E. V.: A modo comparativo, a música tradicional pódese tratar da mesma forma que un resto arqueolóxico. Hai moitos anos, o que se facía coas construcións castrexas era quitar esas rochas e empregalas para construír muros. É unha forma de tratala, pero, como na música, o mellor é respectala, intentar pór en valor todo o que se facía antes. Hai que ter un contexto de como pode evolucionar a canción que estás facendo. Se non a estudas podes chegar a estragala. Entón, todas as súas letras proveñen do cancioneiro popular ou hai certa artesanía propia? A. V.: Si que hai certo parafraseo nalgún momento, pero o resto provén das cancións populares. Por exemplo, para "Cantares de Camariñas" quixemos facer unha canción con temática do mar, pero hai moitísimas e con referencias variadas. Así que collemos os extractos que máis nos interesaban para esta canción en concreto. E os títulos das cancións? A. V.: Nalgunhas ocasións son os títulos orixinais. Mais houbo outros, como "Dorinda de Xacobe", que collemos a melodía propia dela e por iso o título é seu nome. Tamén hai casos nos que nas recollidas non teñen os nomes das señoras e señores, porque eran moitos ou non se gardaron. É o caso de "Cantares de Camariñas", que eran varias mulleres e melodías de distintas recollidas. Cando lle pos o nome da informante dáslle un valor especial, que é dela e para ela. P. C.: No libreto que acompaña o noso disco, O xeito á cántigha, hai fotos delas e textos das recollidas para darlle un contexto ás melodías. Falando del, saíu hai catro meses. Mais de onde vén o título, O xeito á cántigha? A. V.: Provén dunha conversa entre dúas mulleres, Delfina e Dorotea, coa que abrimos os nosos concertos. Están cantando unha copla e cando rematan dille Delfina: "Éche así", mais Dorotea pregúntalle: "Pero que era iso?". Ela respóndelle: "É para darlle o xeito á cántigha". Pareceunos que lle saíu tan de dentro e que ás veces complicamos as cousas máis do que son. Como di a señora, éche así e punto. E. V.: O que di Delfina, tocar desa forma para darlle o xeito á cántiga, é un pouco o que facemos nós. Facer a nosa música para darlle unha forma ás cancións de antes. Debatemos moito o nome do disco e, de feito, esa conversa gravada xa a empregábamos para abrir ou nosos concertos antes de telo. A Antía ocorréuselle sacar o título deses diálogos e tras escoitala con atención non lle demos máis voltas. Que lles supuxo como grupo "principiante" lanzar un disco? E. V.: Agora está moi de moda sacar as cancións soltas pero é algo co que non nos identificamos. Un disco é o teu escaparate como artista, é amosar o que es. O único que tiñamos era o noso comezo neste mundo, "Foliada de Negreira", que representa só unha parte do que somos, pero tamén temos temas máis animados. A. V.: A iso súmase o feito de que queríamos darlle un sentido, que o noso proxecto tivera unha historia que se fose contando. P. C.: Antía e máis eu non estábamos tan pendentes diso, ou de facer unhas fotos ou un videoclip, pero foi Eloy quen nos inculcou a importancia do mundo audiovisual. É moi importante ter unha imaxe propia e traballala. E. V.: Buscábamos facer un traballo non só para gañar con el, senón co que desfrutáramos e no que traballamos moito para evolucionar e seguir no camiño musical. Hai moito traballo detrás de cada unha das súas cancións. Como se crea un tema de Alana? E. V.: A maioría das recollidas búscaas Antía e pide a nosa opinión. Primeiro canta ela o que lle transmitiu e logo ensínanos á muller facendo o propio. A. V.: Fiámonos moito da propia recollida e do que nos transmite a señora. P. C.: O meu traballo é moito acomodarme no directo á produción de Eloy. É como un ciclo, pero sempre desde a colaboración. E. V.: Eu fago o que me pide o corpo e por iso moitas das nosas cancións teñen outras versións. E se hai algún instrumento convencional que non me cadra, cheguei a empregar mobiliario do fogar. Moitos dos bombos fanse cunha mesa e tamén hai sons de portas, charrasco, botella de anís, cunchas, entre outros. Até a data, percorreron máis dunha vintena de escenarios arredor de toda a Galiza. Unha cifra máis que considerábel para un grupo de menos dun ano. Que sentimentos lles provoca isto? A. V.: É incríbel. Empezamos o pasado outubro e este verán tivemos máis de quince bolos. Vendimos todas as entradas da presentación do noso disco e daquela Alana tiña apenas seis meses. P. C.: Foi moito traballo, pero tamén sorte cos tres primeiros proxectos que nos apoiaron. E. V.: Si, sempre estaremos moi agradecidos aos Xogos Florais, á Muiñada de Vimianzo e á Foliada da Fonsagrada. A partir deles, chamáronnos para moitos bolos deste verán, como foi fechar O Son do Pazo en Mos (comarca de Vigo), foi incríbel. P. C.: Aos da Muiñada mandámoslles só catro temas e escolleron confiar en nós. Na Fonsagrada tocamos ao mediodía despois de tres días de foliada, foi un escaparate moi grande. Tendo en conta que o tradi está vivindo un "momento de ouro" grazas a grupos como Tanxugueiras, consideran que vén para quedar ou está suxeito a modas? A. V.: A pandeireta e a foliada están un pouco de moda, pero non sabería dicir que futuro preciso teñen. Si é certo que hai 50 anos só había grupos folclóricos, mais agora hai moitas outras formas de vivir a música sen a necesidade de subir a un escenario. Por exemplo, as foliadas, a troula ou o baile. Ao final, cada un vive a música como lle apetece. E. V.: Eu considero que nunca van morrer. Vexo grupos de música tradicional desde que son cativo. É certo que houbo épocas de menos e máis e é ademais un estilo complicado de perdurar por mor da modernización. Con todo, se segue a haber persoas e público que apoie o tradi, ademais das institucións públicas que o deberían promover, o estilo non vai morrer. Hai moitas crianzas que se nos achegan tras os concertos para preguntarnos por clases de música tradicional. É bonito ver que hai legado. Ven entón un futuro para o tradi? P. C.: Si, xa houbo un rebrote do estilo hai uns anos e ademais hai moitos grupos coma nós que apostan por el. Hai familias que levan as súas crianzas a clases de baile e música de raíz. A. V.: Si, antes non se pensaba nesa opción, pero xa saltamos esa pequena fenda xeracional e o tradi volveu xurdir con máis forza. P. C.: Está tamén nas nosas mans. Nós somos tamén profesores e intentamos inculcar ao alumnado para que isto non morra. Que teñan un contacto directo ou indirecto, pero que o valoren. Con que se vai atopar unha persoa que non coñeza a Alana? P. C.: Simplemente somos un grupo de xente moza á que lle gusta de onde vén e quere transmitilo. Que estamos moi marcados polas recollidas e a percusión, buscando unha incitación ao baile e á diversión.