Retos do turismo en Cuba

Dúas noticias recentes danlle contexto a este artigo. A primeira é o anuncio feito a finais de abril polo Ministerio do Turismo de Cuba de que o país arribara ao primeiro millón de visitantes en 2024. A segunda é a recentemente concluída 42 Feira Internacional de Turismo (FIT), decorrida os días 2 e 5 de maio. A FIT, o maior evento do seu tipo no país e un dos maiores do Caribe, contou nesta ocasión con máis de 600 participantes entre liñas aéreas, operadores turísticos, axencias de viaxe, hostaleiros, transportistas, etc. O encontro concluíu co anuncio de China como país convidado da feira en 2025 e o anuncio da exención de visado para cidadáns chineses, o cal se enmarca no empeño de diversificar mercados e ampliar os xa existentes. A este esforzo por lograr o despegue do turismo en Cuba responde o programa de recuperación que vén impulsando o Goberno para superar os efectos da pandemia e o bloqueo estadounidense sobre a economía cubana. A "industria sen fume", como é chamada por algúns, era antes da Covid unha das principais e máis estábeis fontes de ingresos para a illa. Algúns datos Aínda que antes do triunfo revolucionario de 1959 xa existía un certo desenvolvemento turístico, era bastante limitado. O seu crecemento foi conservador nas tres primeiras décadas da Revolución e non é ata os 90 que inicia un amplo desenvolvemento do turismo no país. O colapso do socialismo en Europa do Leste representou para Cuba a perda de 80% das súas exportacións e importacións e unha caída de 35% no PIB. Este contexto obrigou a illa a diversificar as súas fontes de ingreso e o turismo presentouse como unha industria con grandes posibilidades. O pico máis alto de visitantes estranxeiros foi de 4,7 millóns en 2017. En 2024 Cuba quere alcanzar os 3,5 millóns de visitas Cuba ten unha combinación de historia, cultura e natureza que a fan un destino único no Caribe. Isto determinou que a partir dos 90 varias cadeas hostaleiras estranxeiras decidisen investir xunto co Estado cubano no desenvolvemento do sector. Como resultado, o crecemento anual do turismo na década do noventa foi dun 19% nos visitantes e 26% nos ingresos. Nesta etapa tamén se desenvolveu un importante sector privado de servizos asociado ao turismo, desde casas de aloxamentos até restaurantes. Nas dúas primeiras décadas do século XXI a tendencia mantívose. As políticas do Goberno norteamericano logo dos anuncios conxuntos entre Cuba e EUA en 2014 axilizaron aínda máis o desenvolvemento do sector, chegando ao pico máis alto de visitantes estranxeiros en 2017, con 4,7 millóns. Nese momento o turismo representaba 10% do PIB da illa e xeraba máis de medio millón de empregos. Con Donald Trump deuse unha viraxe á anterior política, incrementándose o ataque a todas as fontes de ingreso do país, especialmente o turismo. As compañías de cruceiros víronse obrigadas a retirar Cuba dos seus percorridos, as aeroliñas que voaban a diferentes provincias víronse restrinxidas só á Habana con menos frecuencias semanais e as cadeas hostaleiras norteamericanas que operaban no país viron revogadas as súas licenzas e retiráronse axiña do mercado cubano. O turismo caeu estrepitosamente, sobre todo entre os anos 2020 e 2021. En 2022 iniciou un lento proceso de recuperación que dura até hoxe. Nese ano recibíronse 2,1 millóns de visitantes e en 2023 alcanzouse a cifra de 2,4 millóns. Os indicadores para o primeiro trimestre de 2024, aínda que son alentadores, cun crecemento de 7,5% con respecto ao ano anterior, fan parecer irreal a meta dos 3,5 millóns de visitas anuais. Nesta etapa fixéronse grandes esforzos por diversificar os mercados emisores de turistas ao país. Á recuperación de mercados tradicionais, como Canadá, súmase o crecemento significativo doutros, como o mercado ruso, que é hoxe un dos máis importantes. O anuncio da FIT mostra unha disposición para potenciar tanto como sexa posíbel o mercado chinés. Principais desafíos Cuba enfróntase a tres retos fundamentais para sacar adiante a súa industria turística. O primeiro e máis importante, o bloqueo, que a administración Biden mantivo afectando os servizos que terceiros países lle brindan á hostalaría cubana, mais tamén o acceso dos turistas norteamericanos, principal fonte turística da rexión. O segundo reto é que o destino Cuba quedou atrasado na relación calidade-prezo con respecto a outros destinos da rexión. A propia crise económica incide nos esquemas de formación de prezos e rendibilidade da industria nacional. A isto súmase unha guerra sucia, intencionada desde EUA e medios financiados por este país, que apunta a desacreditar a hostalaría cubana e a xerar maior inflación e desabastecemento. O terceiro reto pasa por construír unha industria turística que non só nos favoreza nun nivel macroeconómico, senón tamén que axude a preservar e promover a cultura nacional, que xere maior calidade de vida para a poboación cubana, afastada dun modelo turístico depredatorio e de fomento de vicios como a prostitución e as drogas.