Sheinbaum e a consolidación do cambio en México

Se nada cambia, o vindeiro dous de xuño, Claudia Sheinbaum converterase na primeira presidenta de México, sucedendo ao seu compañeiro de filas, o presidente Antonio Manuel López Obrador (AMLO), que tras as fraudulentas eleccións do 2006 que o deixaron fóra, conseguiu rachar co bipartidismo mexicano de corte neoliberal e facerse coa presidencia no ano 2018. Este triunfo abriría un período de cambio que en Morena bautizaron como a "Cuarta Transformación" coa pretensión de trazar unha liña histórica con tres procesos de cambios profundos para o país: a Independencia de España en 1810, a guerra de Reforma e a Revolución Mexicana, e que, todo parece indicar, seguirá avanzando baixo o mando dunha feminista. Violencias machistas Que unha muller chegue á presidencia do país mexicano, a duodécima economía mundial, é un símbolo en si mesmo, mais resulta especialmente relevante que se trate dunha muller de esquerdas, feminista e que sendo xefa de Goberno da Cidade de México fixo da loita contra as violencias machistas unha das súas prioridades. Os datos aválana. Nun país e nunha cidade desangrada polos feminicidios, incorporados na súa lexislación grazas á loita de, entre outras, a tamén mexicana Marcela Lagarde, logrouse unha redución do 20 das vítimas. Ao tempo, reduciuse a impunidade, aumentando nun 250% as ordes de detención contra agresores. Incrementáronse en 6.432 os axentes de policía con formación en xénero e púxose en marcha un proxecto de axudas económicas para as mulleres en "risco feminicida". Case nove millóns de persoas saíron da pobreza durante o mandato de López Obrador en México A igualdade e a xustiza, en toda a dimensión dos termos, son dúas das utopías que Morena leva por bandeira, e como din as súas militantes, entre todas , "as pobres, primeiro". E é que os principais logros do Goberno de AMLO e Morena vencéllanse cunha drástica redución da pobreza mediante políticas que atenden ás súas causas e que, en última instancia, esperan reverter nun incremento da seguridade. Segundo a última estatística do Consello Nacional de Avaliación da Política Social, 8,9 millóns de persoas saíron da pobreza durante o seu mandato. Detrás desta cifra, programas esenciais como a instauración das pensións universais para persoas maiores, as becas universais para estudantes ou o incremento exponencial do salario mínimo que melloraron de forma radical a vida de millóns de persoas vulnerables en México. Sheinbaum deberá seguir por esa senda, con, cando menos, catro retos fundamentais. Catro desafíos inminentes Por unha banda deberá integrar no seu proxecto de goberno a axenda ecoloxista da que provén, facendo fincapé en retos como a crise hídrica e de combustibles fósiles, dende unha perspectiva de dereitos fundamentais (dereito á auga, dereito á mobilidade, etc.) e conforme aos intereses e discursos de carácter indixenista que lle permitan consolidar a súa base social e limar diferenzas con certos movementos sociais críticos co plan de infraestruturas de AMLO. En segundo lugar, terá que definir con maior claridade a política exterior do país, especialmente no referido á súa relación co veciño do norte en materias vinculadas coas migracións internacionais, a garantía dos dereitos humanos, a seguridade e o narcotráfico. Así mesmo, Sheinbaum enfróntase ao desafío de suceder o liderado carismático de López Obrador, convertido no comunicador en español con máis seguidores ao día, capaz de disputar os discursos mediáticos oficiais grazas as súas mañaneras. A súa sucesora deberá ser quen de aproveitar o capital político do líder de Morena ao tempo que asenta un perfil identificable propio. E, por último, a futura presidenta, de corte académica e alonxada do perfil populista, terá que conxugar a institucionalidade co movemento popular de tal xeito que Morena se asente como opción de futuro. Ata o momento semella que de pouco serviu a gran coalición dos vellos partidos de sempre, daqueles que ata ben pouco, simulaban odiarse. A candidata Xóchitl Gálvez, candidata da unión do PAN, o PRI e PRD, apenas roza 28% dos apoios nas enquisas, fronte a máis dun 52% que acumula a Sheinbaum. Con todo, os poderes económicos e as oligarquías acostumadas a decidir o rumbo da política mexicana non descansan, e ante a súa máis que previsible derrota deixan unha lección sobre a mesa, ser quen de estar pensando xa na elección do 2030. Paciencia e mirada longa, un entendemento do poder como estrutura, lonxe do poder como urxencia que se impón nas organizacións de esquerda con aspiracións a gobernar.