entrevista

Aplicacións de procesamento da linguaxe natural, sistemas de axuda á condución de vehículos ou aplicacións que identifican patoloxías son exemplos de uso da Intelixencia Artificial (IA). Nós Diario conversa co doutor especialista en IA Hugo López Fernández sobre esta parte das ciencias computacionais.

Nee Barros vén de recibir o V Premio María Victoria Moreno pola súa novela 'Nom estamos quebrades', escrita en galego reintegrado e cunha linguaxe non binaria e que sairá en abril coa editora Cuarto de inverno. Barros aborda as eivas na representación de determinados colectivos na literatura e nos espazos seguros xa que, como di, “intento dar voz a cousas que a min me gustaría que estiveran representadas”.
 

A decana da Facultade de Matemáticas da Universidade de Santiago, María Elena Vázquez Cendón (Ourense, 1966), vén de recibir o Premio María Josefa Wonenburger 2022. O galardón, outorgado anualmente desde a súa creación en 2007, distingue as mulleres da Galiza con traxectorias nos ámbitos da ciencia e a tecnoloxía.

Laura Lamontagne, cantautora, e Pico Amperio, DJ e produtor musical, unen as súas habilidades en Algo que sinalar, o seu primeiro disco, onde combinan poesía, sons do hip hop e música medieval galego-portuguesa. Ambos abordan a acollida deste traballo e a súa forma de achegarse aos sons que lles caracterizan, algo que, como din, “dá un valor á experimentación e á liberación das formas”.

Xosé Barreiro é a persoa detrás do mostrador da libraría compostelá Komic, galardoada esta semana co Premio Manuel Beiras polo seu emprego habitual do galego. Barreiro aborda os inicios da libraría e a presenza do cómic e da lingua no contexto actual onde, como el di, “botamos en falta a iniciativa das editoras grandes”.

Marilar Aleixandre era feminista moito antes de que, dalgún modo e, afortunadamente, o feminismo se tornase tendencia. E iso nótase nos seus libros, como a súa inquedanza por compartir coñecemento ou a súa querenza pola natureza. A autora vén de gañar o Premio Nacional de Narrativa do Ministerio de Cultura con As malas mulleres (Galaxia), unha novela que recupera a memoria das mulleres presas da galera da Coruña e que foi galardoada tamén co Blanco Amor. Falamos con ela deste libro en conexión coa súa extensa obra literaria anterior.

Francisco Bermúdez, coñecido nas redes como Fran da Lobeira, é o actual presidente da recentemente creada Asociación Cultural Obradoiro Dixital Galego. Bermúdez aborda o proceso de creación da entidade, así como os seus obxectivos, e a importancia da visibilidade xa que, como el di, “canta máis xente nos coñeza, máis persoas falarán de nós”.

Javier Seoane, director e guionista, é o creador, xunto co falecido humorista Pedro Brandariz, da microserie Mataría, que foi paralizada após o pasamento do actor. Seoane explica a decisión de publicar os episodios xa gravados e un documental que recolle o proceso de creación da serie. Unha peza que tamén é un fechamento "para a figura de Pedro, para o que representou para min e para moita máis xente".

Alba Rozas, filóloga, é unha das fundadoras de Boadicea Editora, que se centra na fantasía, a ciencia ficción e o medo a través de obras orixinais e traducións ao galego da produción europea, asiática e anglosaxoa. Rozas aborda o nacemento do proxecto así como a complexidade dos procesos que hai arredor das publicacións, mais que, como di ela, “paga a pena porque é unha aposta pola calidade”.

Xulia Pisón, ilustradora, vén de publicar The Drop, o primeiro cómic galego que precisa de gafas 3D para lelo. Pisón relata o proceso que a levou a crear esta historia que atravesa soños e dimensións, así como das posibilidades dos cómics mudos porque, como di ela, “para cada quen é un mundo distinto”.  
 

Noel Feáns, músico, forma, xunto con Efi Arias, o dúo Fanny + Alexander, que despois de doce anos volve sacar un novo traballo, A túa ausencia neste ar. Feáns aborda o concepto do disco, relacionado coa perda e co colectivo, así como o panorama musical galego xa que, como el di, “queríamos facer parte dunha escena da que nos sentimos pais dalgunha maneira”.

A historia do sindicalismo nacionalista bota as súas raíces nos conflitos obreiros de 1972 en Vigo e Ferrol. Os anos seguintes, até que poden ser legais os sindicatos, son os da construción de diferentes xermes sindicais, até culminar no nacemento en 1977 da Intersindical Nacional Galega (ING). Xesús Seixo (Curtis, 1952) estudou Biolóxicas e desde 1977 estaba nos comités de axuda á loita sindical, formando parte dese amplo grupo de persoas que, desde case á nada, ergueron o que hoxe é a CIG, a primeira central sindical en número de delegadas e delegados. Foi secretario xeral do sindicato nacionalista entre 2001 e 2017.

Antía Otero, poeta, vén de publicar Barroco (Apiario), un poemario no que mestura a súa formación en Historia da Arte, as teorías e referencias propias deste movemento artístico e unha escrita íntima. Otero aborda o espazo entre os extremos, xa que, como ela di, “cústanos atopar outros lugares ou marxes dentro dos termos”. 
 

Inés Rei García (A Coruña, 1982) defende con paixón o modelo de cidade que, reitera, foi posto en marcha neste mandato e no que a escolla da Coruña como sede da Axencia Española de Supervisión de Intelixencia Artificial (Aesia) é un paso máis. Ao tempo, insta a Xunta da Galiza a "cumprir"  coa cidade.

Desde os anos 60 moitas das meirandes mobilizacións que rexistrou o país tiñan un transfundo de defensa ecolóxica. Ese longo percorrido de resistencia e moitas veces éxito explícao Ramón Varela (Escairón, 1952), biólogo que foi secretario xeral de Adega. Varela tamén defendeu o 20 de xuño de 1989 no Parlamento galego a primeira iniciativa lexislativa popular da autonomía, a prol da “Conservación, Mellora e Desenvolvemento do Patrimonio Forestal” e foi detido en Londres dentro da extensa oposición á vertedura de residuos radioactivos na Foxa Atlántica.

Benxamín Vázquez pon son á guitarra de Mallou, un dúo que forma xunto coa voz e o ukelele de Sabela Rey e que foi recoñecido co primeiro premio no XIV Concurso Fran Pérez ‘Narf’. Vázquez aborda os inicios, próximos proxectos e influencias do grupo, entre as que se conta o propio músico homenaxeado no certame xa que, como el di de Narf, “é un referente moi importante para nós e diría que sen dúbida o máis fundamental”

Foi unha xeración que deixou parte da mocidade nun esforzo incesante por construír organizacións políticas e sindicais. Sen apenas conexión coa xeración anterior, lembra Elvira Souto (A Coruña, 1947) que Jenaro Marinhas del Valle dicíalle, “non vos pasamos ningún facho, vós tivestes que acendelo”. Percorremos con Elvira Souto algúns dos momentos da súa traxectoria naqueles anos decisivos.

Vanessa Casteleiro, fotoxornalista, é unha das fundadoras de Ollo, un colectivo fotográfico multidisciplinar recentemente creado para contar e divulgar historias a través da imaxe. Casteleiro aborda a creación de narrativas e o compromiso coa sociedade e coas mulleres, entre outros, xa que como ela di “decidimos que tiñamos un traballo pendente”.

Javier Rodríguez, profesor e poeta, foi recentemente recoñecido co Premio Victoriano Taibo -que convoca o Instituto de Estudos Miñoráns en colaboración co Concello de Gondomar e coa Editorial Galaxia-, pola súa obra Xeración (breve tratado de males inespecíficos), onde percorre con ironía a memoria dalgúns feitos pasados e actuais. 
 

A veciñanza de Moaña leva un ano mobilizándose pola recuperación das urxencias sanitarias. A alcaldesa da localidade, Leticia Santos, explica a Nós Diario a progresiva deterioración da sanidade pública e da calidade asistencial nese concello e as razóns da manifestación convocada para este domingo.