franquismo

Camilo José Cela foi Premio Nobel de Literatura. Camilo José Cela foi marqués de Iria Flavia. Pero Camilo José Cela tamén foi delator. Chivato e censor de compañeiros de profesión e de individuos cos que se cruzou na vida, o padronés destacou desde os inicios do réxime franquista como un voluntario máis que disposto a facer o que ordenase o Movemento. No concello de Mondariz apareceu unha das copias existentes da carta coa que o escritor se ofreceu en 1938 a  informar e denunciar os rojos cos que se atopara por Madrid.

A represión das mulleres durante o franquismo non rematou cos asasinatos, executados, unhas veces, tras un proceso militar e, outras, á marxe de toda norma. Tampouco, coas longas condenas a penas de prisión ou privación de liberdade. Moito menos, coas incautacións ou extorsións económicas, que remataron por condenalas á miseria. Houbo, tamén, unha represión sexuada, cuxa memoria se resiste a saír á superficie.

En agosto de 1937, tras ser cesado como catedrático de Xeografía e Historia do Instituto de Ourense, don Ramón Otero Pedrayo pasará o seu exilio interior entre o piso da rúa da Paz e a casa familiar de Trasalba. 

A Xunta queda soa na súa aposta por centrar na figura de Emilia Pardo Bazán o uso futuro do pazo de Meirás, ocupado até esta semana pola familia Franco e devolto a mans públicas pola Xustiza. No seu proxecto, a memoria do acontecido durante a ditadura e das súas vítimas queda ensombrecida en favor da escritora, dando as costas ao resto de administracións, institucións e colectivos que reclaman facer da antiga residencia do ditador un espazo de restauración da memoria democrática no que tamén haxa espazo para a autora que deu forma e sentido ás Torres sadenses

A Garda Civil é un corpo creado en 1844 con funcións de seguridade e orde pública, mais tiña tamén unha compoñente política: a súa creación estivo inicialmente na base do esforzo centralizador do Estado liberal, e posteriormente serviu tamén para o control de movementos populares agrarios ou obreiros. Despois do golpe a Garda Civil exerceu tamén un papel chave na política represiva, con enorme responsabilidade no control das milicias, a persecución da disidencia e a execución da represión extralegal. 

Tres xeracións levou recuperar o pazo de Meirás da impunidade que durante oito décadas ostentou o franquismo e os seus herdeiros e solventar así unha longa anomalía democrática. Desde onte, a que foi residencia de verán do ditador en Sada convértese, de novo, nun ben público. 

En 2018 un milleiro de militares españois asinaron un escrito contra o traslado dos restos de Franco do Val dos Caídos. Ducias contestaron cun manifesto antifranquista. O cabo galego Marcos Santos foi un deles. O exército expulsouno por romper a "neutralidade política". Un tribunal militar acaba de avalar esta decisión.

Hai 50 anos, o 3 de decembro de 1970, deu comezo o “Proceso de Burgos”, co que o réxime franquista pretendeu escarmentar a oposición democrática, nunha operación política, finalmente, derrotada pola mobilización popular. Galiza non ficou á marxe dunhas protestas que remataron dobregando o franquismo.

Os berros da motocicleta, con guión de Kiko da Silva e ilustracións de Pablo Prado é unha iniciativa do Concello de Pontevedra.

Os Franco terán que devolver o Pazo de Meirás ao Estado, como tarde, o 10 de decembro. Así o decidiu o Xulgado de Primeira Instancia número uno da Coruña.

Nesta bisbarra, os abusos de toda caste tiveron na delación un soporte necesario que, a maiores, contribuíu a alcanzar outro obxectivo dos franquistas: desartellar mediante a desconfianza unha sociedade na que as diferenzas políticas non impedían o acontecer comunitario. A memoria popular retivo arquetipos de “especialistas” na delación e con maior intensidade canto máis visíbeis se facían na súa función de fisgar e controlar a vida diaria. 

Fican moitas achegas por facer á revista 'Nós'. Unha delas leva a percorrer as cunetas e as fosas da Galiza en busca dos seus colaboradores asasinados pola barbarie fascista. Eis unha parte da memoria incómoda do colectivo da Xeración do 16.

Esta sexta feira, 30 de outubro, cando se fan os cen anos da publicación de 'Nós. Boletín mensual da cultura', acompañará Nós Diario unha edición facsímile do primeiro número completo, coas súas 30 páxinas, e mais cun debuxo a cor de Castelao.

Pasados xa tres anos desde a toma simbólica da Casa Cornide por activistas do BNG, o xulgado de instrución 4 da Coruña volveu suspender esta quinta feira a vista oral na que debían declarar, despois de ter sido denunciados pola familia Franco, propietaria do inmóbel. 

O Parlamento galego pedirá ao Goberno español a cesión da xestión do pazo de Meirás e acorda reclamar a execución provisional da sentenza que declara que o ben, en mans da familia Franco, é patrimonio público.  

Nun prazo de tres meses e segundo unha decisión adoptada en pleno.