Tempo libre e tempo (atmosférico) favorábel. Esa teórica combinación habilita o verán para dedicar máis horas das usuais á actividade lectora. Velaquí dez obras recentemente publicadas que ben o merecen.
Un vento que pasa é “unha esaxeración propia dun vello consentido”. Así resume Alfredo Conde (Allariz, 1945), veterano e premiado novelista, a súa última novela, peza escéptica sobre a senectude. É o seu regreso ás librarías tres anos despois da versión galega do Beato -publicada orixinalmente en castelán- e cinco despois do policial Chovida do ceo.
Minutos para medianoite (Galaxia, 2019) “esculca na zona iluminada polo foco da luz, ao tempo que estende a circunferencia do misterio que o arrodea”. Son poemas compartidos, escritos por Xavier Queipo (Compostela, 1957) e Ramón Neto (Illa de Arousa, 1975), expatriados en Bruxelas e poetas.
Certa crítica cualifica a súa poesía de surrealista, mais Juan Carlos Mestre (Vilafranca do Bierzo, 1957) adoita matizar e explica que cada verso seu nace “da interiorización dunha experiencia vital”. De atender ao poeta, diríase que a vida o levou á lingua galega. Neste idioma estréase con 200 gramos de patacas tristes (Espiral Maior, 2019).
“Mamá morrerá mañá”. Así, directa e brutal, comeza As fauces feroces, a última novela de Emma Pedreira (A Coruña, 1978). Nova mostra de narrativa fragmentada, expresión reducida e apertura poética, o libro, di a editorial, “entre a ficción e a realidade histórica, enlaza unha reflexión actual sobre a relación nai-filla co histórico proceso á monxa italiana Benedetta Carlini durante a Contrarreforma”.
A escritora e ativista ecologista Adela Figueroa participou em Cabo Verde no IX Encontro de Escritores de Língua Portuguesa representando a Galiza e deu a palestra ‘A literatura infanto Juvenil na Galiza. Uma necessidade Cultural’ na que advogou pelo conto galego como ferramenta para a criação duma ligação com a cultura e língua nas crianças.
Dous séculos de historia compartida entre Cuba e Galiza percorren as páxinas da segunda novela de María Xosé Porteiro (Madrid, 1952). Mais a perspectiva non é exterior: a propia escritora viviu na illa até os 14 anos e defende con vehemencia a participación das galegas “na construción das sociedades latinoamericanas actuais”. Sobre a grande epopea migratoria trata Sándalo (Galaxia, 2019).
Méndez Ferrín escribiu Antón e os inocentes, a súa terceira novela, “no lugar sórdido no que 'toda incomodidad tiene su asiento”. Así o di, con ecos quixotescos, a dedicatoria inicial. Ese lugar sórdido é El Dueso, onde o autor foi recluído entre 1969 e 1971. Historia de iniciación que sucede nos ambientes proletarios do Vigo dos 50, publicouse por primeira vez en 1976. Fóra de catálogo desde hai anos, Xerais recuperaa en edición do poeta e filólogo Antón Blanco.
A poeta Pilar Pallarés (Culleredo, 1957) ten un ritmo demorado de publicación, Apenas cinco libros en 30 anos. Porén, a súa obra conta entre as máis determinantes da poesía galega recente. Este sábado, 29 de xuño, recibe o recoñecemento dos seus colegas: a Asociación de Escritoras en Lingua Galega distínguea como Escritora na súa Terra.
Aínda que en vida non foi un escritor excesivamente recoñecido, sobre todo en comparación coa súa fama póstuma, Philip K. Dick é un dos autores máis influentes na literatura contemporánea de varias linguas. A súa ciencia ficción paranoide con recado humanista, político, chega agora ao galego coa tradución de Soñan os androides con ovellas eléctricas?, a novela que inspirou o filme Blade Runner (1982).
Son voces que cantan á igualdade, refugan a idea de propiedade, pensan a vida como antítese da mercadoría. Atravesan tecidos vexetais, edificios que vibran, ao fondo os faros, deuses, pedras, os animais, incluídos os sapiens. Un libre favor (Galaxia, 2019), décimo primeiro libro de Chus Pato, explora ademais o que a autora denomina “contención do eu autorial” na escrita.
En Se calhar não é o tempo o que importa, a poeta Eli Ríos (Londres, 1976) afonda na investigación formal que iniciara en Culpable (Xerais, 2017). O poema estala e incorpora todo tipo de materiais, os ritmos desfigúranse, hai onirismo e ataques frontais ás escravitudes da vida cotiá. É, ademais, un dos últimos títulos de Urutau, recente e activa editora galego brasileira cuxa sección na Galiza dirixe Wladimir Vaz.
Merlo é unha pequena vila ao pé dunha cidade marítima. A esa localidade acaba de se mudar Emma Cruz, profesora de Dereito Penal. O que semellaba o lugar ideal para fuxir das pantasmas dunha ruptura amorosa axiña escurece: fanse 25 anos da desaparición de dúas nenas, as irmás Giraud. A partir desta secuencia, Ledicia Costas (Vigo, 1979) desata Infamia (Xerais, 2019), un thriller por intres asfixiante sobre culpa, violencias, opresión estrutural, silencio, amor. Escrita cun estilo cruzado de razadas poéticas, a segunda novela de Costas para o lectorado adulto xa é éxito de vendas: a segunda edición tardou apenas dúas semanas. Eis un extracto da entrevista publicada no número 350 do semanario en papel Sermos Galiza.
OZOCOgz fixo entrega a pasada fin de semana dos premios do seu 7º concurso literario. As galardoadas foron Concha López, gañadora, e Susana Villamor, finalista.
A obra de Rosalía de Castro atravesa fulgurante as encrucilladas político sociais da súa época. E da época por vir. Intempestiva e radical como toda literatura importante, a súa quinta e última novela, El primer loco (1881), é mostra acabada desa condición. Unha nova edición, precedida por un denso e orixinal estudo dos profesores Germán Labrador e María do Cebreiro Rábade, confírmao.
“Os procesos de escrita literaria así como a propia tarefa do pensar requiren espazos e tempos axeitados para provocar esa intensidade que dá a nacer a obra creativa, espazos e tempos liberados de obrigas e determinantes externos”. Nesa filosofía basea Axóuxere Editora a convocatoria das residencias de escritoras e pensadoras, que organiza co apoio do Concello de Rianxo e a Deputación da Coruña.
O escritor Rafa Vilar é sobre todo coñecido pola súa obra poética, conformada por unha ducia de títulos para adultos e tres para lectorado infantil. Agora vén de gañar o XVI premio Pura e Dora Vázquez de Narración Infantil e Xuvenil da Deputación de Ourense con Os outros oficios.
Com o motivo da morte de Agustina Bessa-Luís (1922-2019), resgatamos esta entrevista à escritora lusa feita há 30 anos por naquela altura dois doutorandos galegos, Elias J. Torres e Manuel Amor Couto, aparecida na revista Ólisbos, publicação da Faculdade de Filologia da USC que se editou entre 1986 e 1997.