memoria

Censura, persecución, exilio. A historia da cultura baixo a ditadura é un ronsel ben negro. Pero a escuma branca tamén sucaba o mar nunha resistencia múltiple que floreceu desde abaixo en múltiples iniciativas abertas desde os anos sesenta. O teatro foi un espello no que mirarse, e a directora de Sarabela Teatro, compañía fundada en 1980, Ánxeles Cuña Bóveda (Poio, 1957), debulla algúns dos fitos dese tempo de esforzo e activismo.

O chamado Campo das Laudas conta xa con nove destes monumentos de pedra: o dedicado a Xosé Cortizo González será o décimo.

Mesmo cos ingredientes que permiten outorgarlle o cualificativo de mito ou lenda á figura do mariscal Pardo de Cela, aínda así a máis rigorosa investigación actual recoñece que o relato tradicional, pertinazmente vivo na área en que se desenvolveron os feitos, non pode ser obviado á hora de reconstruír unha historia na que abondan baleiros e incertezas.

Desde os seus inicios, a nova  dinastía real castelá axiña se mostrou fortemente belixerante contra o reino de Galiza; último bastión dos leais a Pedro I e á casa de Borgoña. A súa aversión, e especialmente o seu desdén polos asuntos galegos, acabou por ser transmitida quer aos círculos cortesáns quer ao propio vulgo castelán, conformando os primeiros estadios da galaicofobia.

O galego atinxiu un grande esplendor literario nos séculos XIII e XIV a través das cantigas trobadorescas. Mais a unidade lingüístico-cultural que reflicten hai que a pór en relación directa coa identidade política 'galega' dos reinos da Galiza e de Portugal, cuxo idioma chegou a se converter en lingua lírica de todos os reinos cristiáns da península, coa excepción de Cataluña.

Cunhas orixes que se remontan á Alta Idade Media, os mosteiros femininos bieitos -que asumiran a Regra moi entrado o século XII- chegaban ás portas do Renacemento revestidos de románico, con sólidos patrimonios monásticos, poderosos abadengos femininos - con dereitos patrimoniais sobre igrexas e mosteiros, e o que é máis, sobre a terra- e convertidos, moitos deles, en grandes factorías cun importante poder económico. 

Tema recorrente nestes traballos é o referido ao clima de inestabilidade social que recorre boa parte do século XV, provocado polos enfrontamentos entre a nobreza galega e os abusos contra os vasalos, labregos e artesáns de toda condición. Coinciden os distintos autores en sinalar a nobreza como directamente responsable da fractura endémica da orde social fronte ao carácter protector que o pobo reserva á figura do rei. 

A  partir de 1373 (expulsión de Portugal de Fernando de Castro e os seus seguidores, exiliados alí, obrigada polo Tratado de Santarém con Castela), o reino de Galiza entrou nun proceso de desorientación. Notouse a falta dunha clase dirixente cohesa cunha estratexia política propia.

A obra, totalmente gratuíta xunto ao xornal, afonda na vida das mulleres perseguidas polo réxime franquista.

Un premio de memoria histórica creado polo Concello de Pontevedra levará o nome da xornalista vilagarciá. Ademais, a Deputación de Pontevedra conmemorará a efeméride coa reedición da súa biografía e a estrea dun documental.

Aitor Esteban (PNV), Joan Tardá (ERC) e Olalla Rodil (BNG) debaten na IV Xornadas contra a impunidade franquista, organizadas polo Departamento de Memoria Histórica da Deputación de Pontevedra, sobre a actitude do Estado español a respecto dos nacionalismos.

As IV Xornadas contra a impunidade franquista, organizadas polo Departamento de Memoria Histórica da Deputación de Pontevedra, comezaron este sábado con relatorios, un debate e a proxección dun documental para analizar a "demonización" de opcións políticas e ideolóxicas polo réxime franquista.

O petroleiro Prestige ficaba á deriva a poucas millas das costas galegas o 13 de novembro de 2002. A xestión do accidente por parte dos Gobernos da Xunta da Galiza e do Estado español derivou na maior catástrofe ecolóxica que viviu o país. Nese contexto, naceu a Plataforma Nunca Máis. Sermos Galiza desprázase a Muxía para revivir aqueles días a través da conversa con parte das persoas que protagonizaron un movemento social sen precedentes.

As pegadas do Prestige permanecen na memoria e na paisaxe da Galiza. A veciñanza dos lugares máis afectados pola marea negra sostén que os restos seguen presentes de moitas maneiras. Hoxe aínda é posíbel ver e ulir chapapote entre as pedras. Como enfrontarse a estes vestixios incómodos da catástrofe?

O maior desastre ecolóxico da Galiza, as súas consecuencias e todo o que removeu na sociedade galega protagonizarán o semanario deste sábado.

Este 2022 é o ano Rof Codina. A Real Academia Galega da Ciencia (RAGC) decidiu homenaxear desta maneira a figura do veterinario catalán que fixo da Galiza o seu fogar e loitou por mellorar a sanidade e a produtividade do sector gandeiro galego. Divulgador entusiasta, foi un firme defensor das razas autóctonas que el mesmo traballou a partir da mellora xenética. O seu legado continúa vivo a través dunha fundación e un hospital que levan o seu nome.