O Tribunal Constitucional (TC) exonerou toda a malversación pola que foi condenado o ex presidente andaluz José Antonio Griñán e parte da prevaricación pola que se condenou ao seu predecesor Manuel Chaves no "procedemento específico" de financiamento dos expedientes de regulación de emprego (ERE) fraudulentos con cargo aos fondos autonómicos.
A maioría do Pleno estimou parcialmente os seus recursos e acordou anular as súas condenas ao considerar que se vulneraron os seus dereitos á presunción de inocencia e aplicouse de forma incorrecta o delito de prevaricación. Así, ordenou á Audiencia de Sevilla que dite dúas novas sentenzas que se axusten a Dereito.
Como nos casos anteriores dos ERE, as votacións relativas a Griñán e Chaves fecháronse con sete votos a favor e catro en contra. A sentenza conta cos votos particulares dos catro maxistrados de tendencia conservadora: Ricardo Enríquez, Enrique Arnaldo, César Tolosa e Concepción Espejel.
O caso de Griñán
Aínda que Griñán foi condenado a pena de cárcere, o seu ingreso en prisión quedou suspendido polo cancro que padece. Ao exonerarlle do delito de malversación, o TC afasta a posibilidade de que o ex presidente andaluz ingrese nun centro penal.
O tribunal ampara a Griñán ante o delito de malversación ao considerar que se vulnerou o seu dereito á presunción de inocencia ao non precisarse nas sentenzas condenatorias en que medida participou nos feitos que se lle atribúen.
Para a maxistratura, a motivación das sentenzas da Audiencia de Sevilla e do Tribunal Supremo "carece do desenvolvemento argumental suficiente" para considerar probado que os feitos que se lle imputan a Griñán fosen cometidos por el.
O Constitucional insiste en que o dereito á presunción de inocencia exixe que toda condena penal se funde nunha proba de cargo suficiente, e impide que poida trasladarse automaticamente a responsabilidade de quen xestionou as axudas na Consellaría de Emprego a quen se limitou a aprobar as partidas orzamentarias correspondentes.
Respecto ao delito de prevaricación polo que tamén foi condenado en concurso medial co de malversación, o tribunal reitera a súa conclusión de que a elaboración dos anteproxectos de lei e a súa aprobación como proxectos de lei polo Parlamento de Andalucía non pode ser constitutiva dun delito de prevaricación.
Tras analizar as distintas modificacións orzamentarias nas que participou Griñán, o tribunal só avala a condena polo programa 3.2 H, dado que os fins do devandito programa non eran a concesión de axudas sociolaborais. Por iso, ordena á Audiencia de Sevilla que dite nova sentenza tendo en conta esta actuación.
O caso de Chaves
No caso de Chaves, o tribunal ordenou á Audiencia de Sevilla ditar unha nova sentenza na que se exclúan os feitos relacionados coa aprobación dos anteproxectos e proxectos de lei de Orzamentos e das modificacións orzamentarias amparadas pola devandita lei nos anos 2002 a 2009. Sostén que a nova resolución debe limitarse á posíbel prevaricación cometida en 2000, 2001 e 2004.
A maxistratura chegou a esta conclusión tras analizar as distintas modificacións orzamentarias nas que participou Chaves. Ao seu xuízo, "non resulta imprevisíbel nin contrario ao dereito á legalidade penal a condena polas realizadas os anos 2000, 2001 e 2004, dado que se adoptaron con infracción da normativa orzamentaria entón vixente".
Con todo, o tribunal si considera contraria ao dereito a condena por participar na aprobación das modificacións orzamentarias "realizadas ao amparo do novo sistema orzamentario aprobado polo Parlamento de Andalucía a través da lei de orzamentos".
Os maxistrados do TC entenden que tanto a Audiencia de Sevilla como o Tribunal Supremo realizaron "unha interpretación e aplicación imprevisíbel do delito de prevaricación", o que supón unha vulneración do dereito á legalidade penal de Chaves. Por iso, ordenan retrotraer as actuacións para que se "dite unha nova sentenza respectuosa cos dereitos fundamentais infrinxidos".
Os proxectos de lei non son prevaricación
Segundo a Audiencia de Sevilla e o Tribunal Supremo, os anteproxectos e proxectos de lei nos que participaron Chaves e Griñán eran ilegais porque infrinxían a normativa orzamentaria en vigor naquel momento.
Así o consideraban ambos os tribunais porque incorporaban o uso de transferencias de financiamento para o pagamento de axudas sociolaborais, mediante a creación do programa 3.1 L nas leis de orzamentos da Comunidade Autónoma, desprazando a aplicación da normativa de subvencións.
Así mesmo, tanto a Audiencia de Sevilla como o Supremo sostiñan que as modificacións orzamentarias para o pagamento das axudas sociolaborais adoptáronse tamén infrinxindo a normativa orzamentaria.
O Constitucional reitera, como xa fixou en resolucións anteriores relativas aos ERE, que a elaboración dos anteproxectos de lei e a súa aprobación como proxectos de lei polo Parlamento de Andalucía non pode ser constitutiva dun delito de prevaricación.
Cinco excarcerados
Nas últimas semanas, o TC explicou as diferenzas entre as actuacións cometidas entre 2000 e 2001 e as relativas ao período entre 2002 e 2009. A diferenza das do primeiro tramo, as últimas contaron co paraugas legal dos anteproxectos e proxectos de lei de orzamentos que se aprobaron no Parlamento de Andalucía. Esta interpretación tradúcese nunha eventual rebaixa das penas, que terán que ser acordadas pola Audiencia de Sevilla ao limitarse a condenar os feitos relativos a 2000 e 2001.
De momento, as sentenzas do TC supuxeron a liberdade de cinco ex altos cargos da Xunta: a ex conselleira de Facenda Carmen Martínez Aguayo -que xa gozaba do terceiro grao penal-, o ex conselleiro de Innovación Francisco Vallejo, o ex director do IFA/IDEA Miguel Ángel Serrano Aguilar, o ex conselleiro de Emprego Antonio Rodríguez e o ex viceconselleiro de Innovación Jesús María Rodríguez Román.
