Cando a democracia caeu na rede

O movemento memorialista incidiu sempre en que mirar cara ao pasado non era só un acto de xustiza coas vítimas da ditadura, o que xa sería xustificación dabondo, senón, e sobre todo, unha ferramenta imprescindíbel de futuro. A lóxica levaba a pensar que se a cidadanía, e nomeadamente as novas xeracións, coñecesen os estragos que os fascismos causaron en Europa, traballaríase a reo na construción de democracias máis fortes. Quen querería repetir o desastre de hai cen anos? Era difícil de prever, hai un par de décadas, a chegada ao vello continente dunha vaga reaccionaria tan forte como a que deixaron as últimas eleccións europeas, e aínda que as razóns son múltiples e difíciles de analizar, sería bo que non adiásemos máis a reflexión sobre cando e como foi que mudamos os consensos sobre o que era bo e o que era malo en democracia. Fachosfera De especial importancia semella ser conscientes de cales son as mensaxes que se están transmitindo á mocidade e, nese senso, recomendo a visualización do documental La xarxa ultra realizado pola televisión catalá, no que sociólogos como o galego Iago Moreno alertan da vantaxe que a ultradereita nos leva nas redes a quen queremos seguir incidindo nos valores de solidariedade, equidade e tolerancia entre pobos. Non deixa de sorprender que certos discursos, que hai non tanto eran colectivamente rexeitados, sexan divulgados e aceptados por miles de persoas. 'Inocente Duke' ten un vídeo no que chama porcos aos homosexuais e bérralles que non teñen nada do que sentir orgullo. Ségueno 251.000 persoas. Outros perfís lanzan discursos racistas, homófobos ou antifeministas que xustifican na persecución dun fin maior. Isaac Parejo, coñecido nas redes como 'infovlogger', é homosexual e defínese como profundamente antislamista alegando que lle dá medo o que poida supoñer para o colectivo a chegada masiva de poboación musulmá. O mesmo pasa co feminismo. 'Libertad y lo que surja' é o alter ego de Adriá Núñez. Di que, como partidario convencido da igualdade, está en contra do movemento porque supón unha clara desvantaxe para o home, ao avogar por leis que diferencian o trato entre sexos: "O feminismo é para os homes o que o KKK era para os negros", di. Poden parecer mensaxes absurdos, do simple, mais Moreno alerta de que as redes favorecen esa emocionalidade sinxela, baseada na confrontación e non na construción da sociedade solidaria que pretende a esquerda, que por iso non tería nelas o mesmo éxito que a ultradereita. A Xunta pagou 50.000 euros a outro dos grandes creadores de loiadas, Javier Negre, no intento de gañar o favor da canle ultradereitista No turbio mundo que habita ao outro lado da pantalla calquera pode converterse nun líder de opinión, mesmo nun representante político como acabamos de ver con Alvise. E os seus contidos, repletos de loiadas ou fake news, substitúen aos espazos tradicionais de socialización ou formación política: reunións sindicais, militancia en partidos… Se a xeración anterior tiña a oportunidade de formarse mirando coa familia La Clave, de Balbín, ou lendo as copias clandestinas do Sempre en Galiza, parte da mocidade actual cre formarse cos vídeos do que xa se coñece como "fachosfera". Por iso, as formacións de dereita e ultradereita alimentan o monstro. A Xunta pagou 50.000 euros a outro dos grandes creadores de loiadas, Javier Negre, xusto antes de que Feijóo marchase a Madrid, no intento de gañar o favor da canle ultradereitista. Medo Mais o problema vai moito máis alá das redes. Hai tempo que se tiña que ter detectado que esa demonización da política, que derivou en rexeitar calquera formación nas aulas que puidera considerarse ideolóxica, -iso si, só cando esa ideoloxía se vinculaba coa esquerda-, provocou que moita da nosa mocidade recoñeza un importante desafecto cara á clase política e acabe buscando referentes en discursos da ultradereita, veñan dun youtubeiro ou dun líder político como Abascal, cunha ideoloxía antisistema que, en lugar de basearse nos ideais de transformación social e reparto da riqueza, se basea no medo: o problema é a inmigración, o feminismo, calquera colectivo que reclame dereitos e non quen os furta. Se abrimos máis o foco, parece obvio que tampouco axudou que a esquerda europea mudase o modelo transformador por unha asunción do discurso neoliberal. Xa o dixo Aute: Y ahora que se cae al muro ya no somos tan iguales, tanto tienes, tanto vales, viva la revolución. Menos mal que non todo son sombras, e que, dende logo, aínda hai unha parte moi importante da mocidade que milita na causa do feminismo, o ecoloxismo, a diversidade, a memoria e o pacifismo. No seu exemplo fica a nosa esperanza.