A carpa imaxinaria e solidaria do Festaclown

Desde Colombia, a compañía Tchyminigagua forma un equipo humano que integra profesionais da escritura, dirección, interpretación, acrobacias, danza ou música, que fortalecen a técnica teatral nun proxecto que se fudamenta na cultura popular de transformación social. A compañía será a encargada de inaugurar a novena edición do Festaclown, que decorrerá en Vilagarcía de Arousa desde o 19 até o 24 de agosto. Mais Tchyminigagua -moitos de cuxos compoñentes son rapaces nacidos en barrios desfavorecidos e que agora están ofrecendo este tipo de espectáculos por todo o mundo- tamén será a que marque tónica dun festival que este ano pretende, en palabras do seu director, Nacho Fungueiriño, "remarcar o aspecto social do festival a nivel de inclusión". Un total de 22 espectáculos animarán as rúas da vila do Salnés -entre eles catro estreas absolutas e seis estreas na Galiza. O Festaclown, herdeiro do antigo Festiclown, constitúe a carpa imaxinaria que acolle a cita coas artes circenses máis veterana do país, a que con maior decisión aposta pola rúa como escenario e a que, contra calquera intento de intervención, mantén un apartado social máis comprometido e solidario. Belém Brandido: "O circo require de coidados e visibilización, mais ten o potencial como para que a Galiza despunte" Vocación internacional Tchyminigagua -coa que o festival leva colaborando desde hai anos e que estarán presentes con tres espectáculos en Vilagarcía- é unha das patas nas que se apoia a representación internacional, que cumpre co papel de mostrar novas tendencias no circo contemporáneo. A outra pata constitúea a compañía marroquí Colokolo, que combina nos seus espectáculos a báscula, o pau chinés, os malabares, os portes acrobáticos, a manipulación de obxectos e a música . "A presenza de Colokolo responde á vontade de seguir innovando na oferta", explica Fungueiriño, en conversa con Nós Diario. "O ano pasado trouxemos á compañía etíope Kine Circus e tivo un enorme éxito, foi a segunda máis votada polo público. Entón, quixemos seguir apostando polo circo africano, que está nun momento moi potente en canto a creatividade e que, polo xeral, é máis difícil de ver nas programacións habituais. Esa tamén é unha das funcións dos festivais". Álvaro Reboredo: "O reto actual do circo na Galiza é ter un recambio xeracional de profesionais" Apoio ao circo galego Mais o Festaclown segue tendo como núcleo forte do seu programa o apoio ás compañías galegas, que habitualmente compoñen, polo menos o 50% do cartel. "Este ano tentamos presentar varias estreas de compañías da Galiza ou, polo menos, espectáculos que aínda non xiraron moito polo país", declara Fungairiño. "Na actualidade segue sendo difícil que unha compañía de circo, fora da tempada de verán, teña visibilidade. Arredor do ano 2000 formáronse moitos proxectos que lograron consolidarse cun carimbo de calidade que perdura, como no caso de PistaCatro. Pero nos últimos anos vemos como o panorama se estancou, como as compañías teñen que buscar outros lugares de residencia fóra do país". En xeral, o circo ten que loitar contra dous prexuízos moi implantados: o de que é un espectáculo exclusivamente para o verán, e o de que é exclusivamente para a infancia. "Si, son como dous estigmas que seguen perseguindo ás artes do circo. E aí existen varias responsabilidades. Se cadra, nós, desde o sector non somos quen de explicarnos ben. Pero tamén é certo que son moi poucos os concellos que se atreven a programar circo de interior nas súas programacións culturais. Hai excepcións, pero non deixan de ser concellos que programan un ou, como moito, dous espectáculos por semestre. O que si é certo é que o circo evoluciona e atopa públicos alí onde hai unha liña específica de apoio, como en Catalunya, Valencia ou Andalucía, onde se investiu en estruturas se propiciou que saísen proxectos punteiros e que artistas e compañías se estabilicen e poidan medrar. Na Galiza o apoio queda moi diluído dentro dese comodín das artes escénicas". En todo caso, este non é un problema que padeza o Festaclown, que xa se consolidou como unha das citas máis relevantes do verán e que aumenta cada ano a acollida do público. "Si, nese sentido nós non podemos queixarnos, sabemos que hai un público fiel que vai estar aí. Estamos movendo unhas cifras dunhas 14.000 ou 15.000 persoas espectadoras cada ano. E non é un público calquera, porque, en xeral, son xente que leva anos seguindo o festival, que xa ten un criterio moi formado e que esixe calidade. Iso é, ao mesmo tempo, unha responsabilidade e un estímulo para continuar traballando". Porén, o apoio institucional segue sendo pouco decidido. "Os orzamentos públicos non medran, mais os custos de produción e os cachés das compañías si. Cada vez é máis difícil cadrar os números". Ampliar o foco Moitas das compañías que estarán no Festaclown son habituais do festival, mais tamén hai novidades que contribúen a ese labor de renovar mantendo o nivel de calidade. Este ano, por exemplo, o festival quere visibilizar a maxia como un xénero que pode sobrevivir por si mesmo ou facer parte de espectáculos que integren outras disciplinas. "Trátase de recuperar unha liña de traballo que xa exploramos hai anos, mesturando a maxia e o clown. Pablo Muñoz -que trae ao festival o seu espectáculo El segurata-, por exemplo, vén dese mundo do clown. E Miguel de Lucas -que será o encargado de fechar o programa, o sábado 24-, agora moi coñecido grazas á televisión, tamén vén dos malabares", revela o director do Festaclown. "Tratábase de ver un pouco que ocorreu nestes anos, desde que comezamos a traballar con eles até o de agora". A narración oral, que tivo un gran protagonismo na edición do ano pasado, tamén estará presente con Cris Collazo (con A nena lentella) ou Cris de Caldas (con Contos en lila), dous espectáculos incluídos no apartado social. "Trátase de, cada ano, ir ampliando un pouco máis o foco e mostrarlle ao público todas as posibilidades que ten o circo e que estimulen a curiosidade das persoas espectadoras", confesa Fungueiriño. Iván Prado (Pallasos en Rebeldía): "Rafeef Ziadah é unha referente da poesía internacional e da solidariedade con Palestina" Alegría rebelde O director do festival incide nas novidades que este ano se poderán ver no festival. Máis saaabor!, de Culturactiva, ofrece unha proposta cómica, para público infantil e familiar, de creación propia e dirixida por Avelino González en torno ao mundo da gastronomía e a alimentación saudábel. Crunch 2, da compañía Muu, que nace da colaboración entre Assircópatas e Circo Chosco, combina malabares, corda floxa, equilibrios imposibles e clown. Mal de tontos (Consolo de moitos) é a nova peza na que Cirkompacto se atreve a encarnar a dous diaños disparatados que farán que o público se pregunte en que medida lles pertence a súa propia vida. Circo e poesía se fundirán en espectáculos como os que presenta a compañía 7 Bubble -que ofrece dúas obras, Meninas e Burbulla- nacida a partir da investigación das artes plásticas e a experimentación no campo da actuación e da performance; no de A vela Circo, que en O último que apague a luz transita entre o lírico e o absurdo; ou no de Mai Clown, que en Alone mestura diferentes linguaxes, como clown, danza, malabares, maxia e telas aéreas. E sempre sen esquecer o traballo de inclusión que o Festaclown leva a cabo con colectivos como a Fundación Igualarte ou Con Eles, cos que se creou este ano un espectáculo, Somos olímpic@s, que "quería ver a actualidade a través doutros ollos", segundo Nacho Fungueiriño. E, por suposto, non faltará a dose de gamberrada e de irreverencia que sempre ten que estar presente no Festaclown. "Ese é un ingrediente que, en diferentes doses, está presente en case todos os espectáculos da grella. O programa busca a variedade nas técnicas e nas temáticas, pero somos conscientes de que o Festaclown debe ser un revulsivo contra a solemnidade. A fin de contas, somos un artefacto de alegría rebelde". A cultura galega únese nunha gala solidaria en apoio ao pobo palestino fronte á barbarie Un discurso solidario centrado en Palestina Pallasos en Rebeldía, un dos colectivos que organizan o Festaclown, leva tempo traballando en lugares que son escenario de conflitos bélicos, nomeadamente en Palestina, e é tradicional unha gala contra a guerra dentro do programa do festival. Non obstante, a magnitude do xenocidio que se está levando a cabo agora na franxa de Gaza levou a un cambio de estratexia. "Aínda que fixemos xestións, este ano foi imposíbel facer o festival en Palestina", relata nacho Fungueiriño. "Pero levamos traballando todos estes meses en galas que teñen como obxectivo recadar diñeiro para contribuír, na medida das nosas forzas, a que os habitantes de Gaza poidan sobrevivir. É todo tan brutal que só podemos falar de pura supervivencia". Grazas á solidariedade de moitos artistas, esas galas chegaron a varias das principais cidades galegas (A Coruña, Santiago, Lugo, Ourense, Pontevedra...) onde se recadaron máis de oitenta mil euros para Gaza. "Tamén en Rivas Vaciamadrid, onde o festival ten unha sede, logramos levar a doce rapaces palestinos, e Iván [Prado, un dos fundadores do festival] está agora mesmo de xira por México, tamén para recadar fondos. Por iso pensamos que facer outra gala non tería moito sentido e que o que está sucedendo en gaza estea presente ao longo de todo o festival a través da imaxe e do discurso que proxectemos". E non se debe esquecer que moitos dos espectáculos e das artistas presentes neste Festaclown 2024 dan probas diarias de compromiso social. "Si, hai algunha chiscadela concreta nalgún dos espectáculos, pero creo que vai ser unha cuestión de actitude, de se somos quen de contaxiar un espírito antibelicista e solidario desde o Festaclown".