Iluminar de cor azul o ceo pola noite

A pasada semana, unha rocha procedente dun cometa iluminou de cor azul o ceo pola noite. Pouco máis se pode engadir dun fenómeno visto de oídas. Fascinante. Máxico. Aterrador. Tamén a pasada semana tivo lugar en Pontevedra a presentación de Fronteiras habitadas, un catálogo onde o artista plástico Xavier Ríos ofrece a súa visión sobre o fío que transita a realidade da inmigración; capaz este de poñerse do outro lado da raia, de ocupar ese lugar escuro e sinistro. Unha creación que, neste caso, acompáñase de textos poéticos inspirados nas fronteiras habitadas dunha paisaxe que representa a vergoña dunha sociedade que naufraga no mar dos dereitos humanos. O proceso creativo Se ese día fósemos a cegas e ningún bólido se cruzara ante nós, as mans delatarían o pintor. A cutícula da base das súas unllas presentan unha cor azulada ademais dunha leve erosión fragmentada entre os dedos. Trazo lixeiro, leve pasar do pincel. Nun breve lapso de tempo, a cifra de conflitos, de fronteiras e de refuxiados do mundo aumentou de xeito alarmante Tamén lle descobre o oficio a mirada baixa cando fala da súa obra. Engade algo así como que o que el quere dicir xa está recollido no catálogo. Porque é necesario que un autor ou autora que presenta a súa obra afonde nas arestas que o levaron a dar forma a dita creación? Medra así o libro, o cadro, a escultura, a canción? O que falta, sobra? Ou debe ser a observadora, a lectora, a que se faga cargo das conclusións que é quen de extraer nun encontro a soas coa obra? Sostense esa pintura, ese poema por si mesmo? Se a resposta é afirmativa, gañou a disciplina correspondente un activo para as súas filas. Non obstante, está de máis ofrecer certos fragmentos ou anécdotas a redor do proceso creativo ou do propio resultado? Non. Se o matiz é concibido coma unha pedra volcánica e lixeira experta en puír e dar brillo. Múltiples olladas sobre unha mesma fotografía Non son escasos os títulos que podemos atopar no sistema editorial galego de catálogos, libros obxecto ou artefactos que combinan a obra pictórica, escultórica ou fotográfica de diversos artistas con composicións literarias de autores e autoras do máis diverso: dramaturgas, poetas, narradoras ou ensaístas. Compoñen pois estes títulos pequenas escolmas que, en moitos casos, permiten pulsar a saúde creativa do país e que supoñen unha excelente hibridación cuxo resultado antóllase imposible se valorásemos cada un dos traballos por separado. O diálogo que se adoita xerar é, a maior parte das veces, inesperado e sorprendente debido á multiplicidade de olladas que circundan un mesmo tema, e é xusto aí onde radica boa parte do interese neste tipo de traballos. Ante unha mesma fotografía, varias artistas son quen de concibir mundos diversos, froito da súa elección estética, intereses, experiencias ou circunstancias puntuais, reveladas nun relato ou nun poema. Isto permítenos asistir á contraposición de ideas desde un mesmo lugar ou incluso, desde un non lugar. Expatriados de voz e rostro No caso que nos ocupa, Fronteiras habitadas recolle, como dicía, a sensibilidade do trazo limpo sobre a sucia realidade dun continente que agoniza mentres afunde no Estreito de Xibraltar, en Tarifa, nas Canarias, en Lampedusa toda a súa miseria moral. Rostros desdebuxados, seres inertes, corpos volumétricos a xeito de concertinas, valados que esgazan a pel do mundo, caiucos, muros, fíos imaxinarios, arames inimaxinabeis... Un catálogo, como así foi denominado, que nos permite, ademais, ser conscientes da tiranía da sociedade que nos ocupa. Nun breve lapso de tempo, a cifra de conflitos, de fronteiras e de persoas refuxiadas do mundo aumentou de xeito alarmante. A inmediatez instalada tamén no mundo da cultura e os seus mecanismos de creación ponnos diante dun espello distorsionador e cruel que nos quere lembrar que quizais eses mortos, os das concertinas, os de Tarifa, os de Ceuta, xa están fóra de prazo. Deberiamos de ocuparnos dos máis recentes, dos que están de moda porque, xa se sabe, debemos aproveitar o tren que pasa e subir a el aínda que non teñamos nin a máis mínima dúbida de que non será o de Dante (ou quizais por iso). Un grupo inmenso de puntiños escuros concéntranse na popa. A proa érguese sobre as ondas rebeldes dalgún mar. Decidimos que é o Mediterráneo. Non lles debuxou ollos, nin boca. Son expatriados de voz e de rostros. Do ángulo superior esquerdo, parece que un raio de luz quere iluminar de azul o mar negro pola noite. Quizais sexa o reflexo dun cometa que acada os 116.000 km/h, a luz dun helicóptero que procederá á deportación. Fascinante. Máxico. Aterrador.