'Mirar pro fondo', unha exposición que grava a memoria mariñeira de Aldán

Desde a ría de Corcubión (comarca de Fisterra) até a de Vigo presenciouse un modo de pesca ancestral, chamado nalgúns sitios mirafondos e noutros espello, consistente nun caixón formado por un cristal e un espello. Ao colocar este artefacto sobre a superficie do mar podíase ver o fondo como se fosen unhas gafas de mergullar. O mirafondos permitía ver o fondo mariño con claridade ao crear unha zona de calma (sen reflexos) no interior da caixa, o que facilita a observación dos fondos e das especies que habitaban nel. "Co mirafondos vías todo moi transparente e cunha serie de instrumentos auxiliares –bicheiros, poteiras, fisgas, trueiros ou francadas– podías observar, e pescar, polbos, centolas, chocos...", explica a Nós Diario o artista plástico Leonardo Rial (Cangas, O Morrazo, 1953), autor da exposición "Mirar pro fondo", que se pode visitar até o día 30 de agosto na sala Ángel Botello na casa da Cultura de Cangas. 'Os sons internos son a vida das cores' de María Maquieira "Todos os traballos que fago están relacionados co entorno, son pequenas historias que plasmo nos gravados ou nas obras plásticas", relata Rial. Así, "Mirar pro fondo" fundaméntase na historia do pai do artista mariñeiro que, cando volvía do mar, practicaba este tipo de pesca. Nunha gamela pequena, o pai de Leonardo Rial levaba estes instrumentos, o bicheiro, a poteira, a fisga... para pescar centolas, polbos ou nécoras, coa dificultade engadida que supoñen os mecanismos de camuflaxe que teñen estas especies. Ademais, ao observar a través da auga, "todo se transforma". Non só os instrumentos e o fondo, senón tamén os moluscos adoptan formas irregulares, collen mesmo as formas do sol e o vaivén das ondas fai que as siluetas se transformen e cambien de posición. "Nestas formas foi nas que me fixei para comezar a facer unha serie de obras relacionadas con este tema", aclara o artista. "Dependendo do sol vías as algas ou as pedras de modo distinto, de cores totalmente diferentes", engade. 22 gravados –dos cales 11 están expostos na Ángel Botello "para que cada un teña a súa independencia e o seu espazo"– e dúas esculturas conforman a mostra "Mirar pro fondo" de Leonardo Rial, que con dúas técnicas de gravado consegue simular esas transparencias que o seu pai vía no fondo da ría de Aldán. A técnica do carborundum collagraph permitiulle a Rial crear movemento nestas pequenas composicións, que son gravados dun metro por 70 centímetros. Unha das esculturas é precisamente un espello utilizado polo seu pai. Co tempo, e coa chegada da idade, deixou de saír ao mar na gamela, e o seu espello tamén se transformou, de igual maneira que o fan os obxectos baixo o mar. "Coa calor e co paso do tempo, a brea que o instrumento levaba por dentro para facer estanco o cristal foise derretendo e creando unha serie de formas irregulares moi interesantes. Por iso decidín transformalo en escultura", explica Leandro Rial. A outra figura que integra a mostra está inspirada nun bicheiro. Ao igual que o veríamos a través da auga do mar, esta escultura de máis de dous metros de alto e de largo non é recta, senón que está transformada para semellar movemento. "É parte dun todo. Forma parte tamén da selección exposta en Cangas para que se poida entender un pouco o tema principal da mostra", aclara o artista. Leonardo Rial. (Foto: Mini Print Galicia) "Mirar pro fondo" é, sen dúbida, unha forma de recuperar a memoria, a alma mariñeira da ría de Aldán. É tamén un modo de recordar a relación existente entre o ser humano e o mar, unha facción que cobra relevancia na Galiza, mais que resulta especialmente importante no Morrazo, unha comarca eminentemente mariñeira. Un modo de lembrar que existiron noutros tempos formas máis ecolóxicas de nos relacionar co mar. "Era un modo de traballar máis natural, máis en contacto coa natureza e sen causar danos na contorna. Esta é unha pequena reivindicación do que está a pasar agora, coas rías contaminadas e a produción en declive". Nestas obras Rial mostra o recordo que ten "de cando era máis mozo, de cando pescar era máis saudábel [...]. Quedáronme gravados estes matices, eses detalles do mar e esas transparencias" que agora podemos ver nos seus gravados. Mirar tamén en nós Mais a exposición "Mirar pro fondo" ten tamén unha vertente de carácter filosófico. Alén de representar unha técnica de pesca ancestral "tamén é unha parte de cada un de nós mirarmos o fondo de cada un", explica Leonardo Rial. "Ás veces o ser humano ten inquietudes, ilusións ou problemas, grandes ou pequenos, e déixaos aí agardando a que o tempo pase e o cure todo. Mais é mentira: o tempo non o cura todo. Nalgúns temas temos que profundar para intentar solucionalos, arranxalos dalgunha maneira. Enfrontarnos aos nosos problemas, esa é outra parte desta exposición". As galerías de arte galegas abren a tempada con 'Aberto' De igual maneira que o mirafondos ou espello crea unha sensación de calma entre a axitación e as turbulencias que xeran as ondas do mar, ás veces, os seres humanos tamén precisamos calma para enfrontarnos aos problemas que nos preocupan. A mostra "Mirar pro fondo" tamén é "profundar en cada un para solucionar e afrontar as inquedanzas propias. Que non volvan xurdir para quedar un satisfeito e tranquilo de que os problemas xa están perfectamente solucionados", aclara o artista cangués a este diario. Vilariño acolle un centro de formación nas técnicas do gravado O artista plástico Leonardo Rial foi un dos promotores do Taller Experimental de Obra Múltiple Contemporánea, con sede na aldea de Vilariño, na parroquia canguesa do Hío. Unha iniciativa que xorde pola volta do ano 2018 no marco da Festa Folk de Vilariño, mais que traspasou os seus lindeiros para estabelecerse de modo permanente ao longo de todo o ano e formar artistas procedente de todo o mundo nas técnicas do gravado. Coas colaboracións do Centro Internacional de Estampa Contemporánea de Betanzos (As Mariñas) e do Museo do Gravado á Estampa Dixital de Ribeira (O Barbanza), o taller experimental de Vilariño consagrouse como un dos epicentros de creación artística non só no Morrazo, senón tamén a nivel internacional. E é que desde este taller convócase o galardón Mini Print Internacional Galicia, que neste 2024 chega á súa segunda edición. O certame reúne na península do Morrazo "obras, de temática libre, de artistas dos cinco continentes", explica Leonardo Rial a Nós Diario. "Este premio permítenos publicitar o noso taller e ao mesmo tempo coñecer o que está a acontecer no mundo internacional do gravado, que temáticas predominan nesta arte", engade o artista. As obras seleccionadas nesta segunda edición, todas elas en formato mini print –de 20 por 20 centímetros, como unha maneira de democratizar a participación no certame, pois "este tamaño facilita o envío das pezas"– daranse a coñecer o vindeiro 6 de setembro, e unha exhibición itinerante destas obras estará dispoñíbel deste ese día até o 6 de decembro.