Corenta anos de teatro institucional

Sensibilidade política e sensibilidade administrativa. Esas foron as claves que permitiron botar a andar en menos de trece meses un deseño de política cultural para apoiar institucionalmente o desenvolvemento da incipiente profesionalización do teatro galego hai catro décadas. Así o traen para a memoria colectiva os dous últimos capítulos do proxecto documental Memoria do Teatro Galego na Transición, dirixido por Tito Asorey e impulsado polo Consello da Cultura Galega e a Academia Galega de Teatro. Durante a Mostra de Teatro de Cangas foron presentados o terceiro capítulo centrado na "Institucionalización do teatro galego" e o cuarto capítulo dedicado a visibilizar "O papel da muller no teatro galego da Transición". En conxunto, trátase dun proxecto que procura crear un "bo arquivo de teatro que permita coñecer o legado e evitar caer no adanismo". Teatro profesional O que fora Director Xeral de Cultura na primeira Xunta de Galicia e motor daquela primeira etapa de apoio institucional, Luís Álvarez Pousa, lembra que a idea de crear o Centro Dramático Galego "xorde como unha institución para dar sostén durante unha primeira etapa de profesionalización das persoas que intentaban dedicarse ao teatro como forma de vida". De igual xeito, era preciso establecer as canles necesarias para que as diferentes administracións tivesen ferramentas para potenciar as artes escénicas. Naquel primeiro período comeza a construírse un teatro público coa vontade de atender á dramaturxia galega, amosando tamén os clásicos da dramaturxia europea; créase un primeiro mapa de festivais; xéstanse os primeiros circuítos de distribución e toman forma as primeiras asociacións profesionais. Dorotea Bárcena foi a primeira muller directora do CDG, actriz, directora e dramaturga cando nin existía a hipótese de selo A importancia de renovar a confianza de forma permanente coa administración e salvar as resistencias que xurdían por parte das compañías existentes ante a irrupción da compañía pública foron desafíos permanentes que era preciso superar. O actor Antonio Durán 'Morris' lembra no documental a importancia do teatro institucional, non só como un estabilizador laboral senón como un estabilizador mental ao permitir a especialización dos oficios e a posibilidade de entrar en contacto con profesionais diferentes aos das compañías de orixe. Precisamente el, Morris, foi o protagonista da primeira produción propia do CDG, o Woyzeck de Georg Büchner. A súa estrea tivo lugar o 23 de agosto de 1984, precisamente hai xa corenta anos. O Woyzeck non estivo exento de polémica. A actriz María Barcala relata claramente como non foi este o título escollido inicialmente senón que o fora Divinas Palabras de Valle-Inclán, mais o feito de non acadar os dereitos para a súa presentación en galego forzou a escolla dun novo proxecto para continuar con unha estrea que tiña a todo o seu elenco contratado e unha data prevista. O precipitado dos prazos e a imposibilidade de adiantar a seguinte montaxe axendada por parte da compañía pública precipitou a decisión de que Xulio Lago asumise o seguinte proxecto que tiña entre mans. O Woyzeck foi o espectáculo encargado de inaugurar a historia do teatro institucional galego dando unha constante no futuro da profesión: a vontade de facer posible. Referentes femininas Facer posible e abrir fendas nos muros foi tamén o que fixeron as creadoras galegas que protagonizan o cuarto capítulo do documento e cuxas entrevistas poderán consultarse integramente no arquivo do CCG. Isabel Rey, Ánxeles Cuña, Ánxela Abalo, Mabel Rivera, Rosa Álvarez, Casilda Alfaro, Laura Ponte, María Costas ou Luísa Merelas son algunhas das voces que relatan a súa experiencia e entre elas destaca como denominador común a loita permanente contra os prexuízos da sociedade e súa demanda de personaxes femininos relevantes. Igualmente, entre todas elas emerxe como referente incontestable a figura de Dorotea Bárcena, primeira muller directora do CDG, actriz, directora e dramaturga cando nin existía a hipótese de selo. Os dous capítulos entretécense como unha polifonía de voces e realidades que estableceron con determinación as bases dunha profesión que, tal e como conclúe María Xosé Porteiro, non ten a consideración que merece: "O teatro en Galicia e en galego aínda non ten o lugar que lle corresponde na historia xeral porque a canteira de actrices, de directores, de profesionais de todo o sector que no decurso de todos estes anos se foi fraguando explica que teñamos un audiovisual como o que temos, un corpo actoral como o que temos, unha calidade extraordinaria como a que temos. É importante contalo porque o que non se conta acaba por desaparecer".