Peregrinar cara á moral franquista

Agora que se achega o verán non está de máis lembrar que a aposta polo Camiño de Santiago como reclamo turístico non é algo novo, e xa hai décadas que persegue obxectivos distintos á milenaria tradición de buscar a espiritualidade facendo unha peregrinación. A ditadura franquista intentou usar o turismo relixioso como ferramenta para impoñer unha determinada moralidade á poboación e, sobre todo a partir dos anos 50, promocionou Compostela como contrapunto ao perigo de perversión que, ao seu entender, existía nas áreas de baño, tanto marítimas como fluviais. Gardas da moralidade Nos albores da década anterior, o Goberno golpista pedira ás autoridades provinciais que realizasen informes sobre o comportamento da poboación nos sitios nos que consideraba había maior risco de pecar: lugares de prostitución, bailes, salóns de espectáculos e praias. Preguntaban sobre o recato que se gardaba nelas, o cumprimento da obrigatoriedade de usar albornoz fóra da auga ou as medidas dos traxes de baño que, por suposto, eran especialmente ríxidas no caso das mulleres. Así que houbo "gardas da moralidade", fundamentalmente monxas ou señoritas da Sección Femenina, Acción Católica e organismos similares, que se pasearon pola costa e as beiras dos ríos para denunciar a quen non cumprise esas normas, o que, no caso das mozas, podía derivar no ingreso nunha institución relixiosa sen que fixese falta sequera intervención xudicial. Calquera infracción podía ocasionar unha multa e a publicación nos xornais dos nomes das mulleres denunciadas por levar un traxe de baño escaso Entre as respostas recibidas, e que forman parte dun informe editado polo réxime en 1944, Pontevedra denuncia que "los trajes no se ajustan al calificativo de decentes” e que só se usaba albornoz "en tanto subsiste la vigilancia de la autoridad". Así que, para paliar "tanta inmoralidad", a provincia incrementa a presenza de axentes nas praias. Mesmo houbo municipios que as dividían por sexos, é dicir, que habilitaban uns areais para uso exclusivo de homes e outros para mulleres. Eran os recomendados por organismos como Acción Católica, que en 1947 vai prohibir a un grupo de mocidade afiliada ir de excursión á praia vilagarciá de Compostela por ser mixta: "¿Hasta cuándo la higiene y aún la salud corporal han de estar reñidas con la salud del alma? ¿Por qué ha de ser imposible bañarse en nuestras playas y no pecar? ¿Por qué no han de ser compatibles en ellas la limpieza del alma y la del cuerpo?". É con esa mentalidade que a ditadura entra na década dos 50, a do boom turístico. O Instituto Nacional de Industria crea a primeira empresa pública para impulsar o sector, Atesa, pero o réxime ve na chegada masiva de persoas estranxeiras unha ameaza aos ideais do nacionalcatolicismo, así que busca contrarrestar os seus costumes cunha intensa campaña moralizadora. Praias e escaparates énchense de carteis advertindo dos perigos da carne e, na primavera de 1951, convócase de urxencia o I Congreso Nacional de Moralidad en playas, piscinas y márgenes de ríos que inclúe relatorios como "La playa y los baños, preocupación angustiosa de las Vocalías de la Moralidad de Acción Católica". Entre as conclusións recóllese o perigo que ten mesturar praia e baile e, a partir de aí, decídese actuar contra quen ouse moverse, máis ou menos ritmicamente, en traxe de baño, ademais de insistir na necesidade da separación de sexos e na prohibición de estar fóra da auga sen albornoz. Camiño de Santiago Ata ensinar as clavículas era considerado indecente baixo a premisa de que "apuntan al escote", e calquera infracción podía ocasionar unha multa que levaba aparellada a publicación nos xornais dos nomes das persoas, nomeadamente mulleres, que foran denunciadas pola inmoralidade de levar un traxe de baño escaso. Iso si, a presión ía nomeadamente contra as cidadás do Estado pois, tras unha queixa publicada en The Guardian, deixouse de medir con tanto brío a vestimenta das estranxeiras. Nin a ditadura nin os próceres aos que beneficiaba estaban dispostos a renunciar aos pingües dividendos que o turismo deixaba, así que foi aí cando intentaron contrarrestar a ameaza que supuña para o ideario nacional-católico redobrando esforzos na promoción do Camiño de Santiago e as visitas a museos e monumentos relixiosos. Mais a campaña non tivo o éxito agardado e, en 1958, a Comisión Episcopal advertía ao Goberno que "el veraneo es el invierno de las almas, el tiempo en el que el demonio y la carne hacen el mayor estrago". Faltaban só catro anos para que o galego con máis repercusión no turismo franquista deixase de ser o apóstolo, pois en 1962 Fraga foi nomeado ministro do ramo.