Alfons Barceló interpretando a Mario Bunge

Interpretando a Bunge é un libro recente de Alfons Barceló, economista mallorquino, sempre presente nas Xornadas de Economía Crítica que hoxe se clausuran en Compostela. Fechan a súa XIX sesión bianual. A primeira foi en 1987. Barceló tomouse moi en serio o libro de Piero Sraffa Produción de mercancías por medio de mercancías e axudou moito a difundir o seu estudo, primeiro dende a Universidade de Valencia e despois na Universidade de Barcelona. É autor, na tradición de Sraffa, de Reproducción económica y modos de producción, do que está xustamente orgulloso. Piero Sraffa foi moi estudado por nosoutros. Entendemos que construíu a base dunha teoría dos prezos na tradición clásica, que fundaba a abordaxe dos prezos e do valor na liña excedente –reprodución– distribución. Abel Caballero brindounos en Santiago, nos anos 70 entrados, uns apaixonantes cursos que empezaban por Sraffa e propoñía a tarefa de reinterpretar a teoría económica a partir destes principios. Fascinoume a teoría dos prezos de Sraffa e o seu retorno sobre David Ricardo. Entregueime a ela con total renunciación de todo o demais. A abordaxe teórica alternativa (escaseza - factores de produción - equilibrio) tivo despois máis éxito de público: en principio ferida de morte pola teoría de prezos de Sraffa, reconstruíuse retornando ó equilibrio xeral de Walras, sobre todo coa interpretación de Debreu de que, en certas circunstancias, ese equilibrio xeral tería unha solución. O equilibrio é o gran atractor e taumaturgo para os economistas do outro lado do río. Bunge posfázao: "Refinados teoremas do punto fixo para esculcar equilibrios inexistentes en mercados competitivos inexistentes". O axuste walrasiano consiste en que todo o movemento económico se move cara a baleirar os mercados. O axuste non-walrasiano non necesita que os mercados se baleiren. Para min foi moi revelador o libro de Kornai Antiequilibrium. Kornai, húngaro, foi notable na teorización da planificación matemática e das reformas no "socialismo administrativo". Máis tarde desconfiou da capacidade de reforma do socialismo, despois de tantos intentos de repetición para incluír o mercado no deseño do socialismo administrativo, ademais da aporía á que da conducido a planificación autoritaria. Emerxentismo En 1980 soliciteille a Kornai que me dirixira unha estadía de esculca. Respondeume que non lle era dado. Moitos do noso tempo tivemos que andar a paus de cego coas nosas aspiracións. A miña era a planificación, dende logo. Concibía a planificación económica coma a grande aventura da humanidade. Pero eu son emerxentista, é dicir, entendo que a evolución se produce pola aparición de propiedades que emerxen dende as interaccións nun sistema complexo. Como harmonizar emerxentismo e planificación? A planificación, tal como a entendeu o sistema soviético, abafará a emerxencia. Das relacións dous a dous no mercado, tal como o ve Adam Smith, emerxen as propiedades de invención e de coordinación xeral: a man invisible é unha propiedade emerxente, na visión de Smith. Agora ben, a planificación, a xerarquía, o poder... non son tamén propiedades emerxentes dun sistema complexo sen as que sería inviable? A tarefa da crítica consiste en xulgar a respecto duns valores, neste caso os valores do coñecemento científico Precisamente a emerxencia é a propiedade máis interesante para min das que pide Bunge para o estudo da economía –de calquera sistema complexo, dende logo– Aquel libro de Bunge, Filosofía e Economía, que lin nos anos 80, era moi pesimista co estado da economía en tanto que ciencia. Posiblemente dende entón algo teñamos retrocedido, cando menos en bastantes aspectos. Alfons Barceló, entusiasta de Bunge, recolle neste libro unha colectánea dos seus traballos, varias sobre o estado da economía como ciencia. A tarefa da crítica consiste en xulgar a respecto duns valores, neste caso os valores do coñecemento científico. Bunge, e tamén Barceló, tratan de darlle un repaso ó estado da economía en tanto que ciencia, que sempre se debe ter presente. O malo é o duro e solitario deste traballo. Cando menos para min, que por circunstancias houben declinalo polo ano 90. Sempre me sentín só e en fracaso. Cheguei a escribir un libro sobre teoría dinámica do capitalismo, que me editou Unipro. Creo que ninguén se atreveu a lelo. Con todo, estou ben orgulloso del. Hoxe esváeseme no neboeiro do tempo. Estes días tivemos por aquí as XIX Xornadas de Economía Crítica, e por suposto a Barceló. Atendín todo con entusiasmo. Obrigado, Alfons, por este novo baño no río do libre pensamento!